Sở hữu siêu cảng có thể làm được điều hiếm trong khu vực, Việt Nam trở thành điểm sáng trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Ngành cảng container Việt Nam đang trải qua giai đoạn tăng trưởng ấn tượng. Theo báo cáo từ VNDirect Research, trong giai đoạn 2007-2023, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của thương mại Việt Nam đạt 12,1%, trong khi sản lượng qua cảng biển tăng trưởng ổn định 5,45% mỗi năm. Đặc biệt, năm 2024, sản lượng container qua cảng biển đạt 19,31 triệu TEU, tăng 22% so với cùng kỳ năm ngoái, thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tăng trưởng thương mại và sản lượng cảng biển Việt Nam giai đoạn 2007-2023. Nguồn: Tổng cục Hải quan, Hiệp hội Cảng biển Việt Nam (VPA), VNDirect Research.

Vị trí chiến lược: Cửa ngõ giao thương toàn cầu

Với đường bờ biển dài hơn 3.000 km, Việt Nam tọa lạc ngay trên tuyến hàng hải huyết mạch nối liền Đông Á, châu Âu, và Bắc Mỹ. Chỉ số Kết nối Toàn cầu qua Vận tải biển (LSCI) của Việt Nam tăng vượt bậc từ 200 điểm năm 2013 lên 409,1 điểm trong quý II/2024, đưa Việt Nam lọt vào top 8 toàn cầu. Đáng chú ý, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải (CM-TV) đang trở thành "ngôi sao sáng" của khu vực khi có thể tiếp nhận tàu container siêu lớn với trọng tải trên 232.000 DWT – điều mà ít cảng nào trong khu vực có thể làm được.

Chỉ số Kết nối Toàn cầu qua Vận tải biển (LSCI) của Việt Nam từ Q1/2006 đến Q3/2024. Nguồn: MDS Transmodal, VNDirect Research.

Hạ tầng phát triển: Bệ phóng cho tăng trưởng dài hạn

Sự đột phá về hạ tầng là một trong những chìa khóa giúp ngành cảng biển Việt Nam bứt phá. Điển hình, dự án cảng Cái Mép Hạ – với tổng vốn đầu tư 50.800 tỷ đồng – sẽ nâng công suất của cụm cảng CM-TV lên 10 triệu TEU vào năm 2030. Không chỉ vậy, cảng Gemalink (GML), thuộc cụm CM-TV, đang trong giai đoạn mở rộng với kế hoạch tăng thêm 1,5 triệu TEU, đạt tổng công suất 3 triệu TEU vào năm 2028.

Sự nâng cấp này không chỉ củng cố vị thế của Việt Nam trong khu vực mà còn là bước đệm để cạnh tranh trực tiếp với những cảng lớn như Singapore và Malaysia – nơi vốn được coi là "thủ phủ logistics" của châu Á.

Dòng vốn FDI: Nguồn động lực bền vững

Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Trong 10 tháng đầu năm 2024, vốn FDI vào Việt Nam đạt 26,5 tỷ USD, tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, các tập đoàn lớn như MSC và Maersk đang đầu tư mạnh vào các dự án chiến lược tại Việt Nam, như cụm cảng Lạch Huyện ở Hải Phòng và cảng Cần Giờ tại TP. Hồ Chí Minh.

Top 5 thành phố thu hút FDI tại miền Bắc năm 10T2024 và tỷ trọng vốn FDI đổ vào Hải Phòng. Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT), VNDirect Research.

Dự án cảng Cần Giờ, với chi phí đầu tư dự kiến 6 tỷ USD và công suất tối đa 16,9 triệu TEU trong 20 năm tới, được thiết kế để cạnh tranh trực tiếp với Singapore. Điều này không chỉ giúp Việt Nam củng cố vị trí trong chuỗi cung ứng mà còn nâng cao khả năng thu hút thêm các tuyến vận tải biển quốc tế.

Chi phí thấp: Lợi thế cạnh tranh trong khu vực

Một trong những yếu tố hấp dẫn của các cảng biển Việt Nam chính là chi phí cạnh tranh. Theo VNDirect Research, chi phí xếp dỡ container tại Việt Nam thấp hơn 30-70% so với Singapore, một lợi thế lớn trong việc thu hút các hãng vận tải quốc tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các hãng vận tải biển toàn cầu đang tìm kiếm các giải pháp tiết kiệm chi phí.

Dẫu vậy, ngành cảng container Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức, bao gồm nguy cơ áp thuế từ Mỹ (10-20%) và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các cảng trong khu vực. Tuy nhiên, với các dự án hạ tầng lớn đang được triển khai và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, Việt Nam vẫn giữ vững triển vọng trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực.

Ngành cảng container không chỉ là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng mà còn là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia. Với vị trí địa lý đắc địa, dòng vốn FDI ổn định, và sự quyết tâm đầu tư vào hạ tầng, Việt Nam đang trên đà khẳng định vai trò là trung tâm logistics mới của châu Á – nơi mà mọi tuyến thương mại đều hội tụ.

>> Từ căng thẳng Mỹ-Trung đến tắc nghẽn ở Singapore: Ngành cảng biển Việt Nam hưởng lợi lớn