Trong hơn 40 năm khoác áo lính, đứng trên bục giảng, ông đã đào tạo nhiều thế hệ học sinh trở thành sĩ quan cao cấp, giữ nhiều chức vụ trọng yếu trong quân đội.
Từng 3 lần được gặp Bác Hồ, là thầy giáo trực tiếp hướng dẫn học văn hóa cho 6 vị tướng như Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Đại tướng Hoàng Văn Thái, Thượng tướng Song Hào, Trung tướng Lê Quang Đạo, Trung tướng Phạm Ngọc Mậu và Thiếu tướng Phạm Kiệt... thầy giáo Doãn Mậu Hòe xem đây là những vinh dự mà không mấy ai có được.
3 lần đặc biệt gặp Bác Hồ
Đại tá Doãn Mậu Hòe (1934-2023), nguyên Hiệu trưởng Trường Văn hóa Quân khu V, Hiệu phó trường Quân sự Quân khu V.
Thầy giáo, Đại tá Doãn Mậu Hòe. Ảnh: Báo Dân Trí
Năm 1949, sau khi tốt nghiệp lớp đệ tứ (lớp 12), ông thi đậu vào Trường Sơ cấp Sư phạm ở Quế Sơn. Nhưng đúng ngày khai giảng thì ông nhận được lệnh lên đường gia nhập quân đội. Sau thời gian rèn luyện ở phân hiệu Trường võ bị Trần Quốc Tuấn - Liên khu V, ông về chiến đấu tại Đại đội 216, Tiểu đoàn 50, Trung đoàn 108, tham gia nhiều chiến dịch đánh Pháp ở mặt trận miền Trung, Tây Nguyên.
Sau năm 1954, ông theo Trung đoàn 108 tập kết ra Bắc và giữ chức vụ Chính trị viên Tiểu đoàn. Ở đơn vị, ông thường mở lớp dạy kèm các môn như Văn, Toán, tiếng Pháp… cho các chiến sĩ. Thấy ông có trình độ văn hóa, năm 1957, Tổng cục Chính trị cử ông đi học lớp bồi dưỡng giáo viên trợ lý văn hóa. Kết thúc khóa học với tấm bằng giỏi, ông được phân công về dạy bổ túc văn hóa cho các cán bộ ở Tổng cục Chính trị, Hậu cần, Tham mưu…
Trong hời gian công tác và học tập tại miền Bắc, ông Hòe rất vinh dự được gặp Bác Hồ 3 lần.
Lần đầu tiên, Bác đến thăm Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (năm 1958); lần thứ 2 là khi Bác đến nói chuyện với các cán bộ trung, cao cấp tại Tổng cục Chính trị vào năm 1962 và lần thứ 3 là một đêm chủ nhật năm 1964, Bác đến một đơn vị văn công thăm các diễn viên gần khu Cầu Giấy. Trong số 3 lần đó, có lần đầu tiên thật rất bất ngờ, ông Hòe được gặp Bác và rất hạnh phúc khi được đứng gần bên Bác.
Những ký ức về những ngày đứng lớp, giảng bài cho sáu vị tướng luôn in đậm trong tâm trí vị giáo già. Ảnh: An Nguyên
Lời Bác dạy năm nào, ông vẫn luôn khắc ghi suốt cuộc đời: “Có ba hạng người luôn được mang ơn và kính trọng. Một là các thầy - cô giáo dạy con em mình học, hai là thầy thuốc chữa bệnh cho con em mình và nhân dân, thứ ba là người cho mình mượn tiền gạo lúc khó khăn túng thiếu! Ba hạng người đó đều được tôn vinh! Hôm nay các cháu đang là sinh viên, ngày mai là giáo viên, là người “kỹ sư” tâm hồn. Vì thế, đã là người thầy là phải hoàn thành nhiệm vụ được giao. Thầy dạy phải hơn trò về chữ và nghĩa, biết thương yêu học sinh, phải biết yêu người, yêu nghề, thật sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Khi ra trường các cô, chú phải quan hệ thật tốt với xã hội”.
6 người học trò đặc biệt
Không chỉ có vinh dự đặc biệt được gặp Bác mà ông Doãn Mậu Hòe còn là người từng trực tiếp dạy văn hóa cho 6 vị tướng lẫy lừng của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Khi đó, Tổng cục thông báo tuyển chọn 2 người ưu tú trong số gần 40 giáo viên đứng lớp để dạy văn hóa cho 6 vị tướng là Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Đại tướng Hoàng Văn Thái, Thượng tướng Song Hào, Trung tướng Lê Quang Đạo, Trung tướng Phạm Ngọc Mậu và Thiếu tướng Phạm Kiệt. Lúc này, có rất nhiều ứng cử viên “sáng giá” mang học hàm, học vị cao vừa du học ở nước ngoài về tham gia tuyển chọn. Cuối cùng, Tổng cục Chính trị quyết định chọn ông dạy hai môn Vật lý, Hóa học và một người nữa dạy Toán cho 6 vị tướng tại nhà riêng. Khi ấy, ông mới là một Thượng úy tuổi 25, còn họ đã là những tướng lĩnh nổi tiếng, chỉ huy hàng nghìn người.
Theo lời kể của ông Doãn Mậu Hòe, sau một đêm trằn trọc, hôm sau ông mang giáo án đến lớp nhận học trò. Buổi lên lớp đầu tiên của ông diễn ra tại nhà riêng Thiếu tướng Phạm Kiệt (116 Lý Nam Đế, Hà Nội) với đầy đủ 6 “ông học trò” mang quân hàm cấp tướng. Lần đầu đứng trình bày trước các vị tướng, người thầy giáo trẻ loay hoay không biết xưng hô thế nào cho phải phép.
Đại tướng Nguyễn Chí Thanh từng là học trò của ông Doãn Mậu Hòe, được ca ngợi là nhà lãnh đạo xuất sắc, danh tướng lỗi lạc, tướng chính trị đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Ông còn được mệnh danh là "Đại tướng của nông dân", "vị tướng phong trào"... Ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Quảng Bình
Nhớ lại giây phút đó, ông Hòe cười: “Mở đầu, tôi nói mời 6 Thủ trưởng mở sách vở chép bài, chúng ta bắt đầu buổi học. Giọng tôi run run khiến các vị tướng tủm tỉm cười". Thấy ông xưng hô lúng túng, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh đề xuất: Ở thao trường, xưng hô là Thủ trưởng và đồng chí. Ở trong lớp học, các tướng gọi ông Hoè là thầy, và ông gọi các Thủ trưởng của mình là các anh.
Theo ông Doãn Mậu Hòe, trong số 6 học trò thì Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là thông minh và có lối làm việc khoa học nhất. Đại tướng là người thông minh, am tường các kiến thức khoa học xã hội và giỏi tiếng Pháp. Tướng Thanh thường mời thầy theo trong các chuyến đi để giữa trăm công nghìn việc trên đường công tác, có được chút thời gian nào là tranh thủ học lúc ấy.
Tướng Lê Quang Đạo có một biệt tài là có thể chế tạo nhiều mô hình mạch điện để học. Tướng Song Hào rất thích thực hành môn Hoá học. Thời ấy rất khó khăn nên thầy phải mày mò tự làm, tự kiếm các dụng cụ thực hành Vật lý, Hoá học. Thế mà những tiết học thực hành luôn cuốn hút các vị tướng.
Tướng Phạm Kiệt với thầy Hoè là người vô cùng hiếu học. Ảnh: Báo Dân Trí
Có cả nghìn học trò có cấp bậc từ binh nhì đến tướng, nhưng thầy Hoè không bao giờ quên tướng Phạm Kiệt - người mà quân Pháp khiếp sợ ấy lại từng ôm thầy khóc mừng mỗi khi “trả bài trôi chảy”. “Tướng Phạm Kiệt do bị địch bắt bớ, tù đày bao phen nên trí nhớ giảm sút nhưng vô cùng hiếu học. Tôi trân trọng lắm!”, ông Hoè nhớ lại.
Năm 1965, khóa học kết thúc, chia tay những học trò đặc biệt, ông được điều động về dạy tại Trường Thiếu sinh quân Nguyễn Văn Trỗi. Như một sự trùng hợp ngẫu nhiên, ông được phân công chủ nhiệm và trực tiếp giảng dạy cho hai con trai của người học trò cũ - tướng Hoàng Văn Thái.
Dù chỉ gắn bó không nhiều thời gian nhưng tình cảm thầy trò giữa ông và các vị tướng thắm thiết. Ông giáo già kể, cứ vào dịp ngày Nhà giáo Việt Nam hằng năm, 6 học trò lại tổ chức một bữa cơm thân mật mời thầy giáo trẻ đến dự. Giữa bữa tiệc luôn đặt sẵn một lẵng hoa tươi, kèm theo những món quà nhỏ như hộp xà bông, kem đánh răng, chiếc khăn mặt…
Chiến tranh đi qua, ông tạm biệt những học trò cũ, chuyển về công tác tại Trường Quân sự Quân khu V. Sau khi về hưu, ông vẫn giữ tâm nguyện hết lòng hết sức chăm lo cho công tác khuyến học tại địa phương.
Trong suốt sự nghiệp của mình, ông được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều huân chương cao quý như Huân chương Quân công hạng Ba; Huân chương Chiến thắng hạng Ba; Huân chương Kháng chiến chống Mỹ, cứu nước hạng Nhất; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, Nhì, Ba; Huy chương Quân kỳ Quyết thắng; Huy chương Vì sự nghiệp Giáo dục; Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng.
Tham khảo:
- Thầy giáo kể chuyện dạy học cho các đại tướng Việt Nam - Báo Gia Lai
- Người thầy của 6 vị tướng - Báo Dân Trí
- Người thầy của sáu vị tướng - Báo Pháp luật TP. HCM
- Thầy giáo 3 lần được gặp Bác Hồ - Báo Dân Trí
