Thế trận ô tô toàn cầu đảo chiều: Thay đổi không ngờ, nguy cơ mới cho các 'đại gia'

Xu hướng sáp nhập và chuyển dịch sang xe hybrid, thay vì xe điện thuần túy, đang định hình lại trật tự ngành.

Sự dịch chuyển âm thầm nhưng mạnh mẽ

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt trong ngành công nghiệp ô tô toàn cầu với những biến động chưa từng có. Sau gần 5 tháng đầu năm, trật tự ngành thay đổi khá rõ rệt. Các hãng xe Trung Quốc như BYD và Xiaomi nổi lên mạnh mẽ, thách thức vị thế của Tesla và các nhà sản xuất truyền thống.

Lần đầu tiên, BYD vượt qua Tesla về doanh số xe thuần điện (Battery Electric Vehicle - BEV) tại thị trường châu Âu trong tháng 4/2025, ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 359%, theo dữ liệu từ Jato. Trong khi đó, Tesla chứng kiến doanh số sụt giảm 49% tại khu vực này, chịu ảnh hưởng từ các cuộc biểu tình phản đối CEO Elon Musk và sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ.

Sự bứt phá của BYD không phải ngẫu nhiên. Năm 2024, hãng xe Trung Quốc này đã bán được 4,27 triệu xe năng lượng mới (NEV), tăng hơn 41% so với năm trước, vượt xa Tesla với mức 1,79 triệu xe điện thuần túy.

Đặc biệt, xe hybrid cắm sạc (Plug-in Hybrid Electric Vehicle - PHEV) của BYD chiếm 58% tổng doanh số, tương đương 2,49 triệu xe trong năm 2024, so với mức 52% trong năm 2023. Doanh số bán xe PHEV của BYD tăng 73% so với năm trước. Trong năm 2024, xe thuần điện của BYD chỉ chiếm 41,5%.

Sự linh hoạt trong chiến lược sản phẩm, kết hợp giữa PHEV và BEV, đã giúp BYD đáp ứng tốt nhu cầu đa dạng của thị trường, đặc biệt tại châu Âu, nơi người tiêu dùng chưa sẵn sàng từ bỏ hoàn toàn động cơ xăng.

Trong khi đó, Xiaomi, một tân binh trong ngành ô tô của Trung Quốc, gây bất ngờ khi vốn hóa thị trường vượt BYD, đạt 175 tỷ USD so với 159 tỷ USD của BYD tính đến ngày 27/5.

Sự tăng trưởng của Xiaomi đến từ mức giá rất rẻ của nhiều dòng xe tại hãng này, cũng như nhờ vào chiến lược tích hợp công nghệ AI và ô tô, đặc biệt với dòng xe điện và hybrid thông minh.

Dù vậy, Tesla vẫn giữ vị trí dẫn đầu về vốn hóa, với 1.090 tỷ USD tính đến ngày 27/5, nhưng con số này khó phản ánh đầy đủ các rủi ro mà Tesla đang đối mặt.

Trong năm 2024, doanh số bán ô tô của Tesla giảm 1,1%, lần đầu tiên giảm kể từ khi hãng ra mắt. Cổ phiếu Tesla trải qua biến động mạnh, giảm từ 480 USD/cổ phiếu cuối năm 2024 xuống 220 USD/cổ phiếu vào tháng 3/2025, trước khi hồi phục lên 340 USD/cổ phiếu vào cuối tháng 5.

Sự suy giảm của Tesla không chỉ đến từ cạnh tranh mà còn từ những yếu tố nội tại. CEO Elon Musk bị cho là xao nhãng khi tập trung vào các siêu dự án như X, SpaceX và vai trò cố vấn về cải cách hành chính cho Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Chiến dịch chi 250 triệu USD ủng hộ ông Trump trong quá trình tranh cử có lẽ không mang lại nhiều lợi ích rõ ràng cho Tesla, khiến nhà đầu tư thất vọng. Trong khi đó, các chính sách bảo hộ của ông Trump, bao gồm sắc lệnh chấm dứt tín dụng thuế cho xe điện... cũng có thể ảnh hưởng tới Tesla.

Xu hướng mới và triển vọng ngành công nghiệp ô tô

Ngành công nghiệp ô tô năm 2025 đang chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt, có thể dẫn tới một làn sóng sáp nhập nhằm đối phó với chi phí nghiên cứu phát triển (R&D) khổng lồ.

Giữa tháng 2, Honda và Nissan đã hủy bỏ kế hoạch sáp nhập vốn được công bố vào cuối năm 2024. Tuy nhiên, khả năng vẫn có những thương vụ sáp nhập lớn trong tương lai để cạnh tranh với các đối thủ xe điện từ Mỹ và Trung Quốc. Các hãng xe Nhật, vốn nổi tiếng với độ tin cậy và công nghệ hybrid, đang tăng cường nguồn lực để đối phó với các tập đoàn lớn mới nổi như BYD và Xiaomi.

Xu hướng nổi lên mạnh mẽ đầu năm 2025 là sự chuyển dịch từ xe điện thuần túy BEV sang xe hybrid cắm sạc. BYD, dù dẫn đầu về xe điện, đã linh hoạt chuyển hướng sang PHEV, với doanh số PHEV vượt BEV trong năm 2024.

Tại châu Âu, ông lớn BYD dự kiến ra mắt ít nhất hai mẫu PHEV vào năm 2025. Honda cũng giảm kế hoạch đầu tư vào BEV, từ mức 69 tỷ USD xuống 48 tỷ USD, tập trung phát triển hệ thống hybrid mới với mục tiêu bán 2,2-2,3 triệu xe hybrid vào năm 2030.

Tương tự, Porsche điều chỉnh mục tiêu 80% xe điện vào năm 2030, ưu tiên phát triển thêm các mẫu hybrid và động cơ đốt trong. BMW thậm chí gọi việc chỉ tập trung vào BEV là "ngõ cụt", nhấn mạnh chiến lược đa dạng hóa với cả xe xăng, diesel, hybrid và hydro.

Sự chuyển dịch này phản ánh thực tế rằng, xe điện là xu hướng dài hạn, nhưng chi phí phát triển cao và lợi nhuận thấp khiến các hãng xe thận trọng. Các quy định môi trường nghiêm ngặt, như ở châu Âu, vẫn thúc đẩy điện khí hóa, nhưng PHEV trở thành giải pháp trung gian, đặc biệt khi thuế quan của EU lên xe điện Trung Quốc (17-35%) làm tăng chi phí.

Tại Mỹ, chính sách của ông Trump, như hủy tín dụng thuế xe điện, khiến các hãng xe nước này khó cạnh tranh với các đối thủ châu Á và châu Âu, nơi chính phủ tiếp tục hỗ trợ điện khí hóa.

Ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc. Các hãng xe Trung Quốc, dẫn đầu bởi BYD và Xiaomi, đang định hình lại trật tự với tốc độ phát triển công nghệ nhanh chóng và chiến lược nội địa hóa sản xuất tại châu Âu.

BYD, với nhà máy tại Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ, đang vượt qua rào cản thuế quan, trong khi Xiaomi tận dụng AI để tạo ra các mẫu xe thông minh.

Ngược lại, Tesla đối mặt nguy cơ tụt hậu nếu không giải quyết được vấn đề doanh số và sự xao nhãng của Elon Musk.

Các hãng xe Nhật như Honda và Nissan cũng đang tính tới việc hợp tác, có thể củng cố vị thế, đồng thời đẩy nhanh đổi mới công nghệ để không bị bỏ lại. Có thể thấy, ngành công nghiệp ô tô năm 2025 không chỉ là cuộc đua công nghệ mà còn là bài toán chiến lược, nơi sự linh hoạt và khả năng thích ứng sẽ là yếu tố quyết định thắng - bại.

>> Đường đua hybrid tháng 4 bứt phá, chiến binh nhà Toyota lấy lại phong độ