Thị trường carbon vào guồng: Vinamilk, Masan, Vingroup sẵn sàng – các CTCK vào vai 'nhà môi giới khí thải'

Công ty chứng khoán vào vai 'nhà môi giới khí thải'

Tại tờ trình về dự thảo Nghị định sàn giao dịch carbon trong nước, Bộ Tài chính đã đề xuất các công ty chứng khoán làm trung gian hỗ trợ giao dịch. Tương tự chứng khoán, các khách hàng, nhà đầu tư sẽ đăng nhập, kết nối qua các công ty này thay vì trực tiếp tới hệ thống giao dịch.

Mô hình trung gian hỗ trợ này giúp nâng cao tính an ninh, bảo mật. Khi một trung gian gặp sự cố mạng, các trung gian khác và hệ thống giao dịch không bị ảnh hưởng.

Thêm vào đó, các công ty chứng khoán đều sẵn có hạ tầng công nghệ kết nối đến Sở Giao dịch Chứng khoán, Trung tâm Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam, thuận lợi để hỗ trợ giao dịch.

Bộ Tài chính đề xuất các công ty chứng khoán làm trung gian hỗ trợ giao dịch tín chỉ carbon (Ảnh minh họa)

Theo dự thảo, hàng hóa trên thị trường giao dịch carbon gồm hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. Hai loại hàng hóa này phải được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường xác nhận, ghi nhận trên hệ thống đăng ký quốc gia trước khi được Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội đưa vào hệ thống giao dịch.

Tín chỉ carbon (carbon credit) là một loại giấy phép hoặc chứng chỉ có thể giao dịch, có giá trị mua bán và cung cấp cho người nắm giữ quyền phát thải một tấn CO₂ hoặc loại khí thải khác nằm trong danh sách khí nhà kính. Chủ thể giao dịch hạn ngạch là các cơ sở được phân bổ hạn ngạch trong Danh mục phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Với tín chỉ carbon, đối tượng giao dịch được mở rộng hơn, bao gồm các tổ chức thực hiện chương trình, dự án theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ trong nước và quốc tế. Tổ chức và cá nhân cũng có thể tham gia giao dịch nếu được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoặc Bộ Tài nguyên và Môi trường xác nhận tư cách tham gia.

Để giao dịch, các cá nhân, tổ chức phải mở tài khoản tại công ty chứng khoán hỗ trợ giao dịch trên thị trường carbon. Giao dịch được thực hiện theo phương thức thỏa thuận và kết quả khớp lệnh được công ty chứng khoán thông báo đến các bên. Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ cung cấp kết quả này cho Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam để thanh toán qua ngân hàng.

Trường hợp công ty chứng khoán cũng là bên đầu tư tín chỉ, dự thảo quy định họ phải ưu tiên khớp lệnh cho khách hàng với mức giá ngang bằng hoặc cao hơn mức khách hàng yêu cầu.

Dự thảo cũng đề xuất Bộ Tài chính quyết định số lượng ngân hàng thương mại làm ngân hàng thanh toán cho thị trường carbon theo từng thời kỳ, tùy theo quy mô và nhu cầu thị trường, tránh lãng phí.

Sau trao đổi với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng với việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế, Bộ Tài chính nhận định các hàng hóa trên thị trường carbon khá đa dạng về chủng loại và nhìn chung chưa được chuẩn hóa (đặc biệt là với tín chỉ carbon). Bộ này cũng dự báo số lượng chủ thể tham gia giao dịch trong giai đoạn thí điểm có thể không lớn và thanh khoản chưa cao.

Đầu năm nay, Chính phủ đã phê duyệt Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, yêu cầu vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước từ tháng 6 năm nay đến hết năm 2028, trước khi chính thức đi vào hoạt động từ năm 2029.

Vinamilk, Masan, Vingroup 'đi trước, đón đầu'

Từ năm 2016, Công ty Masan High-Tech Materials (MSR – công ty con của Tập đoàn Masan) đã bắt đầu trồng cây trên vùng đất đá thải sau khai thác khoáng sản. Đến năm 2023, công ty đã phủ xanh khoảng 58ha khắp khu vực dự án.

Ông Phan Chiến Thắng, Giám đốc Truyền thông, Cộng đồng và Quan hệ Đối ngoại của Masan High-Tech Materials cho biết: “Theo lộ trình của Chính phủ Việt Nam, thị trường carbon sẽ vận hành chính thức vào năm 2028. Từ trước đến nay, chúng tôi luôn chú trọng tiết kiệm năng lượng, trồng cây xanh, tái chế chất thải và đến thời điểm hiện tại đã sẵn sàng về kỹ thuật lẫn tài chính để tham gia mua bán, trao đổi tín chỉ carbon khi thị trường đi vào hoạt động”.

Tương tự, ông Lê Hoàng Minh – Trưởng dự án Net Zero của Vinamilk (HoSE: VNM) – chia sẻ rằng sau khi hoàn thành việc trồng mới 1 triệu cây xanh, Vinamilk tiếp tục triển khai trồng thêm để trung hòa carbon. Mục tiêu là giảm 15% phát thải khí nhà kính vào năm 2027 và trung hòa 55% vào năm 2035. “Dự kiến trong 5 năm tới, chúng tôi sẽ trồng từ 2–3 triệu cây xanh, bắt đầu bằng cây mắm – loài cây hấp thụ CO₂ tốt và giữ đất cho người nông dân”, ông Minh cho biết.

Ông Nguyễn Quốc Khánh – Giám đốc Điều hành Nghiên cứu & Phát triển (R&D) của Vinamilk cho biết công ty đã triển khai nhiều giải pháp nhằm đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. “Trong tương lai, chúng tôi có thể tính đến việc bán tín chỉ carbon nếu lượng khí nhà kính hấp thụ lớn hơn lượng phát thải”, ông Khánh nói.

Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2024 của Tập đoàn Vingroup (VIC), ông Phạm Nhật Vượng chia sẻ: “Chúng tôi đã thành lập tổ công tác để thúc đẩy việc bán tín chỉ carbon không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các nước khác”.

Ngay từ đầu năm 2025, Vingroup đã ký kết nhiều biên bản ghi nhớ về chuyển đổi xanh, trong đó có kế hoạch triển khai tín chỉ carbon với TP Đà Nẵng (25/2), tỉnh Lào Cai (27/2), tỉnh Bắc Giang (28/2) và Long An (28/3).

Lễ ký kết giữa Vingroup và tỉnh Long An (Ảnh: Báo Tuổi trẻ)

Trước đó, ngày 21/1, V-GREEN – công ty phát triển trạm sạc của Vingroup, do ông Phạm Nhật Vượng sáng lập – đã ký thỏa thuận với công ty năng lượng xanh eTreego (Đài Loan) để phát triển mạng lưới trạm sạc xe điện VinFast. Một trong những mục tiêu của thỏa thuận là thúc đẩy sáng kiến chuyển đổi xanh, trong đó có xây dựng đề án chứng nhận tín chỉ carbon cho các trạm sạc.

Thị trường tín chỉ carbon đang mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp Việt trong hành trình hướng tới phát triển bền vững và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Với tiềm năng hàng trăm triệu USD mỗi năm, tín chỉ carbon không chỉ là công cụ môi trường mà còn là nguồn thu hấp dẫn trong tương lai.

>> Vừa khởi công dự án 28.000 tỷ đồng, Vingroup (VIC) ‘bắt tay’ Long An phát triển lĩnh vực quy mô hàng tỷ USD