Thông tư 14 - 'phát pháo hiệu' cho cuộc đua tăng vốn 4 năm của ngành ngân hàng

Ngày 30/6/2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ban hành Thông tư 14/2025/TT-NHNN (TT14) quy định về tỷ lệ an toàn vốn, có hiệu lực từ 15/9/2025 và thay thế hoàn toàn Thông tư 41/2016/TT-NHNN (TT41) kể từ ngày 1/1/2030. Đây được xem là dấu mốc quan trọng, đưa hệ thống ngân hàng Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế Basel III.

TT41 được ban hành từ năm 2016, áp dụng chuẩn Basel II với yêu cầu tỷ lệ an toàn vốn (CAR) tối thiểu 8%, tập trung vào vốn tự có và rủi ro tín dụng. Sau gần một thập kỷ, NHNN tiếp tục nâng chuẩn với TT14, tiệm cận Basel III - khung tiêu chuẩn cao hơn về chất lượng vốn, quản trị rủi ro và bộ đệm vốn.

Theo đó, TT14 bổ sung yêu cầu bộ đệm vốn bảo toàn và vốn phản chu kỳ, đồng thời khuyến khích các nhà băng xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (IRB) nhằm quản lý rủi ro linh hoạt hơn. Mục tiêu là nâng cao năng lực chống chịu trước biến động, phù hợp với bối cảnh hội nhập tài chính sâu rộng.

Lộ trình 4 năm nâng mức tối thiểu tỷ lệ vốn lõi cấp 1, vốn cấp 1 và CAR (Ảnh: VDSC)

Tác động của TT14 lên các ngân hàng và toàn hệ thống

Về tác động của TT14 đối với các ngân hàng, Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cho rằng TT14 buộc các nhà băng lớn đang có tỷ lệ an toàn vốn tính tới thời điểm gần nhất ở mức thấp trong hệ thống và chưa đạt tỷ lệ tối thiểu theo lộ trình 4 năm của TT14 (ví dụ: VAB, BID, STB, CTG, ABB, BAB, PGB) phải:

- Tối ưu hóa hệ số rủi ro của danh mục tài sản có rủi ro (RWA) hoặc sớm hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ (đòi hỏi sự đầu tư lớn vào hệ thống quản trị rủi ro và dữ liệu) nhằm áp dụng phương pháp IRB để giảm RWA.

- Củng cố vốn tự có thông qua các đợt phát hành cổ phiếu (ví dụ: BID hiện đang có kế hoạch phát hành cổ phiếu riêng lẻ/phát hành cho cổ đông hiện hữu với tỷ lệ 3,84%) hoặc tối ưu hóa thu chi để gia tăng lợi nhuận giữ lại.

- Phát hành trái phiếu thứ cấp để tăng vốn cấp 2, củng cố tỷ lệ CAR. Điều này có thể khởi động "cuộc đua" tăng vốn qua phát hành cổ phiếu của các ngân hàng hoặc tăng trưởng tích cực hơn về lợi nhuận.

Ngược lại, nhóm nhà băng có CAR (dựa trên số liệu cuối năm 2024 tính theo phương pháp tiêu chuẩn hiện tại) cao hơn tỷ lệ tối thiểu cao nhất là 12,5% (chưa bao gồm bộ đệm vốn phản chu kỳ và bộ đệm vốn quan trọng hệ thống theo quy định mới của TT14) sẽ hưởng lợi về khả năng tăng trưởng tín dụng, đặc biệt là khi cơ chế “room” tín dụng có khả năng sẽ được thay đổi trong tương lai, nhờ bộ đệm vốn cao.

Tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng (Ảnh: VDSC)

Đối với hệ thống, TT14 với các quy định khắt khe hơn về yêu cầu vốn rõ ràng là một bước tiến quan trọng trong việc tăng khả năng chống chịu của các nhà băng trước các sự kiện khủng hoảng hay suy thoái kinh tế, mấu chốt để bảo đảm sự ổn định và bền vững của hệ thống ngân hàng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Bên cạnh đó, thông tư này cũng là một bước đệm để NHNN xem xét điều chỉnh cơ chế cấp hạn mức tăng trưởng tín dụng như hiện nay theo hướng quản lý hạn mức tăng trưởng tín dụng thông qua công cụ về tỷ lệ an toàn vốn, bên cạnh các công cụ về giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn khác.