Thứ trưởng Bộ Công an nói về việc xử lý các trường hợp bị tuyên án tử trước ngày 1/7, sau khi bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh

Sáng 3/7, tại Phủ Chủ tịch, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức buổi họp báo nhằm công bố Lệnh của Chủ tịch nước về việc ban hành các luật và pháp lệnh đã được Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV thông qua. Tại sự kiện, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an đã giới thiệu những nội dung mới trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7.

Một trong những điểm nổi bật là việc loại bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, bao gồm: hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), gián điệp (Điều 110), phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Nhà nước (Điều 114), sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194), vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), tham ô tài sản (Điều 353), nhận hối lộ (Điều 354) và phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Đối với hai tội danh tham ô tài sản và nhận hối lộ, Luật đã có sự điều chỉnh quan trọng về điều kiện được xét giảm án. Cụ thể, người bị tuyên án tù chung thân về hai tội này chỉ được xem xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt nếu đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản phạm tội mà có và có sự hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý vụ án hoặc lập công lớn. Đây là bước đi nhằm tăng cường hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng và tạo động lực cho người phạm tội khai báo trung thực.

Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an phát biểu tại sự kiện. Ảnh: Internet

Thượng tướng Lê Quốc Hùng nhấn mạnh, việc cắt giảm các tội danh có khung hình phạt tử hình là sự tiếp nối chủ trương của Đảng về thu hẹp phạm vi áp dụng án tử hình. Theo thống kê, Bộ luật Hình sự năm 1985 quy định 44 tội có thể áp dụng hình phạt tử hình, con số này đã giảm xuống còn 10 tội vào năm 2025. "Việc này được thực hiện trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm quốc tế, cho thấy xu hướng chung trên thế giới hiện nay là giảm thiểu hình phạt tử hình cả về mặt pháp lý lẫn trong thực tiễn áp dụng", ông nói.

Trên bình diện quốc tế, trong tổng số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc, hiện chỉ còn hơn 50 nước duy trì hình phạt tử hình. Xu hướng này không chỉ phản ánh tư duy nhân đạo trong lập pháp, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác quốc tế, tăng cường sự tin cậy giữa các quốc gia và thể hiện năng lực, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong bối cảnh hội nhập toàn diện.

Một điểm đáng chú ý khác trong luật là quy định chuyển tiếp đối với các trường hợp đã bị tuyên án tử hình trước ngày 1/7/2025 nhưng chưa thi hành. Theo đó, những bản án tử hình liên quan đến các tội danh đã được loại bỏ hình phạt tử hình sẽ không còn được thi hành. Người bị kết án trong trường hợp này sẽ được Chánh án Tòa án nhân dân tối cao quyết định chuyển hình phạt sang tù chung thân. Luật cũng quy định rõ: "Các quy định của luật này nếu không có lợi cho người phạm tội thì không áp dụng đối với hành vi xảy ra trước 0h00 ngày 1/7 mà sau thời điểm đó mới bị phát hiện hoặc đang trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, trừ trường hợp phạm tội theo điều 353 và 354 mà nay không còn án tử hình theo quy định mới".

Thứ trưởng Bộ Công an đã có những giải thích chi tiết về việc xử lý các trường hợp bị tuyên án tử trước ngày 1/7 sau khi chính thức bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh. Ảnh: Internet

Đối với hình phạt tử hình đã tuyên với người phạm các tội về ma túy như sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248) và mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), luật quy định nếu khối lượng, thể tích ma túy vượt mức tối thiểu nhưng người phạm tội không đóng vai trò chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy hoặc không có từ hai tình tiết tăng nặng trở lên, thì án tử hình cũng không thi hành. Những trường hợp này cũng sẽ được chuyển thành tù chung thân theo quyết định của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

Ngoài ra, Luật sửa đổi lần này còn tăng gấp đôi mức phạt tiền đối với 24 tội danh, chủ yếu thuộc các nhóm tội về hàng giả, môi trường, an toàn thực phẩm và tham nhũng. Thượng tướng Lê Quốc Hùng phân tích, đây là những lĩnh vực mà hành vi vi phạm thường mang lại lợi nhuận lớn, trong khi mức xử phạt tiền hiện hành còn thấp, chưa tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội, làm giảm hiệu quả răn đe. Việc điều chỉnh mức phạt này còn phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế và đời sống xã hội, căn cứ vào sự biến động của mức lương cơ sở và thu nhập bình quân đầu người, khi so sánh giữa thời điểm năm 2015 và hiện tại.

>> Bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh: Bước đi phù hợp trong xây dựng hệ thống pháp luật hình sự nhân đạo