Thứ từng bị coi là 'của nhà nghèo' nay đã thành đặc sản giá tới 700.000 đồng/kg, nhà giàu mê như điếu đổ

Trong ẩm thực Việt, cá luôn là nguồn thực phẩm quen thuộc, cung cấp dinh dưỡng dồi dào và có thể chế biến thành nhiều món ngon. Giữa vô vàn loài cá nước ngọt và nước lợ, cá kèo – loài cá nhỏ sống ở vùng đồng bằng sông Cửu Long – được xem là minh chứng điển hình cho hành trình “lột xác” ngoạn mục, từ món ăn dân dã trở thành đặc sản được săn lùng.

"Cá của người nghèo" một thời
Cá kèo, hay còn gọi là cá bống kèo, từng là loài cá quen thuộc với người dân miền Tây. Ngày trước, khi mùa nước rút, người dân chỉ cần ra bãi bồi, cửa sông hay ruộng lúa là có thể bắt đầy rổ cá kèo.

Nhờ dễ kiếm, giá rẻ và có mặt trong hầu hết bữa cơm quê, cá kèo từng bị xem là “cá của nhà nghèo”. Thậm chí, nhiều nơi còn dùng cá kèo làm mồi câu hoặc phân bón.
Theo thời gian, cá kèo dần được nhìn nhận lại giá trị. Hiện nay, giá cá kèo tươi tại chợ miền Tây dao động 120.000–150.000 đồng/kg, còn khô cá kèo – món đặc sản nổi tiếng – có thể lên tới 600.000–700.000 đồng/kg.

Cá kèo thuộc họ cá bống, thân thon dài như chiếc đũa, phủ lớp nhớt tự nhiên. Con trưởng thành dài khoảng 20–25 cm, nặng 30–40 g, có da xám ánh vàng và bụng ngả vàng nhạt – dấu hiệu giúp người mua dễ nhận biết.

Giàu dinh dưỡng, hương vị độc đáo
Điểm khiến cá kèo trở thành đặc sản được ưa chuộng chính là giá trị dinh dưỡng cao. Thịt cá giàu đạm, ít béo, chứa nhiều khoáng chất như canxi, phốt pho, sắt – phù hợp với người cần bổ sung protein mà không lo tăng cholesterol.

Thịt cá mềm, thơm, ngọt nước, còn mật và ruột đắng nhẹ tạo nên “cái thú” riêng cho người sành ăn. Một số đầu bếp còn giữ nguyên mật khi nấu để vị cá thêm đậm đà, cân bằng hương vị.
Người miền Tây sáng tạo nên nhiều món đặc sản từ cá kèo. Lẩu cá kèo lá giang là món nổi tiếng nhất, kết hợp vị chua thanh của lá giang và vị ngọt đậm của cá. Ngoài ra, cá kèo nướng muối ớt, kho tộ, chiên giòn hay nấu canh chua đều rất được ưa chuộng.

Khi sơ chế, người nội trợ thường rửa cá bằng muối hoặc tro bếp để loại bỏ nhớt, đồng thời tránh làm vỡ mật để không khiến món ăn bị đắng gắt.
Ngày nay, cá kèo xuất hiện trong thực đơn của nhiều nhà hàng miền Tây và TP HCM. Ở quán bình dân, thực khách thích món cá kèo nướng mọi chấm muối ớt xanh; trong gia đình, món cá kèo kho quẹt ăn cùng rau luộc luôn là lựa chọn đưa cơm; còn khô cá kèo lại trở thành món nhậu khoái khẩu, thậm chí là quà biếu dịp lễ Tết.
Từ một loài cá gắn với ký ức khó khăn của người dân miền Tây, cá kèo nay đã trở thành biểu tượng ẩm thực quê hương – mộc mạc, đậm đà nhưng vẫn đầy giá trị.