Thương lái Trung Quốc giảm mua, giá cau Việt Nam 'tụt dốc'

Giá cau tại Việt Nam đang chứng kiến sự sụt giảm nhanh chóng trong 2 ngày gần đây, đặc biệt tại các vùng trồng cau lớn như Quảng Ngãi, nơi nhiều chủ lò sấy đã tạm ngưng thu mua hoặc chỉ thu mua cầm chừng.

Vào ngày 18-10, giá cau tươi tại các huyện như Sơn Tây, Nghĩa Hành, Tư Nghĩa đã giảm từ mức 80.000-90.000 đồng/kg xuống chỉ còn 60.000 - 75.000 đồng/kg. Nguyên nhân chính của sự giảm giá đột ngột này là do Trung Quốc, thị trường xuất khẩu cau lớn nhất của Việt Nam, đã giảm mạnh nhu cầu nhập khẩu.

Trước đây, thị trường cau đã có những tháng ngày sôi động khi giá cau tăng vọt do nhu cầu tăng cao từ phía Trung Quốc. Điều này đã đẩy giá cau tại Việt Nam lên mức cao kỷ lục, từ mức giá chỉ 30.000-40.000 đồng/kg mọi năm đã tăng lên mức từ 80.000 đến 90.000 đồng/kg. Nông dân trồng cau hưởng lợi lớn khi cau trở thành mặt hàng "hot", mang lại nguồn thu nhập khổng lồ.

Giá cau bất ngờ giảm mạnh khiến nhiều chủ lò sấy dừng mua vào

Theo các thương lái thu mua cau, lý do khiến giá cau tăng mạnh và duy trì ở mức cao trong suốt nhiều tháng qua là do sự thiếu hụt nguồn cung cau tại Trung Quốc, dẫn đến việc quốc gia này phải đẩy mạnh nhập khẩu từ Việt Nam. Để hiểu rõ hơn nguyên nhân đằng sau việc Trung Quốc tăng cường thu mua cau từ Việt Nam, cần phải nắm được tình trạng thị trường cau tại nước này.

Theo đó, tỉnh Hải Nam, đặc biệt là huyện Vạn Ninh, được xem là khu vực trọng điểm cung cấp cau tươi cho Trung Quốc, chiếm tới 90% sản lượng cau của cả nước. Tuy nhiên, từ thập niên 1980, cây cau tại khu vực này đã phải đối mặt với dịch bệnh vàng lá – một căn bệnh nghiêm trọng gây ra thiệt hại nặng nề cho sản lượng cau.

Đến tháng 6 năm 2024, khoảng 80% cây cau tại Vạn Ninh đã bị nhiễm bệnh vàng lá, khiến sản lượng sụt giảm đáng kể. Từ mức sản xuất 220.000 tấn vào năm 2014, sản lượng đã giảm chỉ còn 40.000 tấn vào năm 2024. Bệnh vàng lá cau hiện không có thuốc chữa và sau hơn 40 năm nỗ lực, các nhà nghiên cứu và nông dân Trung Quốc vẫn chưa tìm ra giải pháp phòng ngừa hiệu quả.

Tình trạng này buộc Trung Quốc phải tăng cường nhập khẩu cau từ các quốc gia khác, trong đó Việt Nam trở thành một nguồn cung quan trọng.

Một lý do chính khiến Trung Quốc tìm mua cau Việt Nam là để sản xuất kẹo cau – một món ăn truyền thống rất được ưa chuộng. Đặc biệt, cau non – loại chưa phát triển hoàn chỉnh hoặc có hạt rất nhỏ – được thương lái Trung Quốc tìm mua nhiều. Sau khi thu hoạch cau non, họ sẽ chế biến bằng cách luộc với nước sôi, sau đó sấy khô và làm kẹo cau. Loại kẹo này có vị ngọt nhẹ và cay the, tương tự như kẹo gừng, và thường được ưa chuộng vào mùa đông nhờ khả năng giữ ấm cơ thể và chống viêm họng. Không chỉ tiêu thụ trong nước, kẹo cau Trung Quốc còn được quảng bá và bán mạnh mẽ trên các nền tảng thương mại điện tử, khiến nhu cầu ngày càng tăng cao.

Sản phẩm kẹo cau của Trung Quốc

>> Bắt đầu tăng tốc, huy động thêm 20.000 tỷ đồng để trồng lúa giảm phát thải

Tuy nhiên, phụ thuộc quá nhiều vào một thị trường xuất khẩu như Trung Quốc đã đặt ra thách thức lớn cho ngành trồng cau tại Việt Nam. Khi phía Trung Quốc tạm ngưng nhập khẩu và chỉ còn mua những lô hàng cuối cùng đã được ký hợp đồng trước đó, giá cau tại Việt Nam rơi vào tình trạng lao dốc. Các thương lái và chủ lò sấy ở các tỉnh trồng cau lớn như Quảng Ngãi hiện đang rất thận trọng trong việc thu mua, lo ngại rằng giá cau sẽ còn giảm thêm nữa.

Thực tế này đã phơi bày sự bất ổn của thị trường khi quá phụ thuộc vào nhu cầu từ một quốc gia duy nhất. Ngành trồng cau tại Việt Nam cần có chiến lược dài hạn hơn để đối phó với những đợt thu mua ồ ạt từ Trung Quốc và giảm thiểu tác động từ những biến động bất ngờ trên thị trường. Điều này có thể bao gồm việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phát triển thêm các sản phẩm chế biến từ cau, cũng như cải thiện quản lý chất lượng để giữ vững giá trị sản phẩm.

Trong bối cảnh giá cau giảm sâu, việc quản lý và điều chỉnh chiến lược xuất khẩu là điều cần thiết để đảm bảo sự bền vững cho ngành nông sản quan trọng này của Việt Nam. Nông dân cần cẩn trọng hơn trong việc đưa ra các quyết định trồng trọt và xuất khẩu, tránh rơi vào thế bị động khi thị trường chính như Trung Quốc có sự biến động lớn.

>> Một doanh nghiệp Đài Loan muốn đầu tư dự án sản xuất linh kiện ô tô 2.200 tỷ đồng tại Bình Thuận