Tiền gửi Kho bạc Nhà nước tại 3 "ông lớn" ngân hàng giảm sốc, điều gì đang xảy ra?

Theo báo cáo tài chính quý 2 vừa công bố, lượng tiền gửi Kho bạc Nhà nước (KBNN) tại 3 ông lớn BIDV, Vietcombank và VietinBank ở thời điểm 30/6/2023 đã giảm rất mạnh so với cuối quý 1 và hồi đầu năm.

Cụ thể, số dư tiền gửi của KBNN tại VietinBank giảm 94.500 tỷ so với cuối quý 1 và 98.500 tỷ so với cuối năm 2022, về còn hơn 4.500 tỷ đồng. Hay tại BIDV chỉ còn nhận 39.600 đồng tiền gửi của KBNN, gồm gần 38.000 tỷ tiền gửi có kỳ hạn và hơn 1.600 tỷ tiền gửi không kỳ hạn. So với cuối quý 1 và cuối năm 2022, lượng tiền gửi KBNN tại ngân hàng này đã giảm lần lượt 71.600 tỷ và 101.200 tỷ.

Tương tự tại Vietcombank, tiền gửi KBNN tại thời điểm 30/6 chỉ còn chưa đầy 1.200 tỷ đồng, giảm hơn 34.800 tỷ so với cuối quý 1 và giảm 48.300 tỷ so với thời điểm 31/12/2022.

Đơn vị: Tỷ đồng (Nguồn: tổng hợp)

Tính chung, đến cuối tháng 6, lượng tiền gửi KBNN tại 3 "ông lớn" ngân hàng nêu trên đã giảm gần 201.000 tỷ so với cuối quý 1 và giảm 248.100 tỷ so với cuối năm 2022. Đây cũng là mức tiền gửi Kho bạc thấp nhất được nhóm Big3 báo cáo trong những năm gần đây.

Trước đó, tiền gửi KBNN tại các ngân hàng này liên tục duy trì ở mức cao kể từ tháng 6/2022 đến tháng 3/2023, với đỉnh điểm lên tới trên dưới 300.000 tỷ trong giai đoạn cuối năm 2022.

Điều gì đang xảy ra?

Đáng chú ý, ngoài số tiền gửi tại Vietcombank, VietinBank và BIDV, KBNN còn gửi hàng trăm nghìn tỷ khác tại Ngân hàng Nhà nước (NHNN) dưới dạng tiền gửi không kỳ hạn theo quy định tại Thông tư 58 Bộ Tài chính.

Theo số liệu được hai lãnh đạo Bộ Tài chính cung cấp, lượng tiền gửi của KBNN tại các ngân hàng thương mại đã giảm mạnh trong 5 tháng đầu năm 2023 (từ khoảng 270.000 tỷ xuống còn 180.000 tỷ). Trong khi đó, số dư tại NHNN lại tăng từ khoảng 700.000 tỷ lên 895.000 tỷ đồng.

Diễn biến trên cho thấy, một lượng lớn tiền gửi có thể đã được KBNN rút ra khỏi hệ thống ngân hàng và chuyển về gửi tại NHNN.

Bên cạnh nguyên nhân trên, trong những tháng vừa qua, đặc biệt là trong quý 2, giải ngân vốn đầu tư công bắt đầu tăng tốc mạnh. Đây cũng được cho là nguyên nhân khiến lượng tiền gửi của KBNN tại các ngân hàng sụt giảm mạnh.

Với quy mô siêu "khủng", tiền gửi KBNN ở là một nguồn hỗ trợ thanh khoản đáng kể giúp nhóm Big4 giảm áp lực huy động tiền gửi từ khách hàng. Dòng tiền lớn trú ngụ tại Big4 cũng có tác động đáng kể giúp kiềm chế cuộc đua lãi suất huy động trong cuối năm 2022 và đầu năm 2023 khi các ngân hàng này chiếm gần một nửa thị phần trong cơ cấu huy động và cho vay trong hệ thống.

Theo phân tích của các chuyên gia, chính sách có nhiều ảnh hưởng nhất là Thông tư 26/2022 (TT 22/2019 sửa đổi) của Ngân hàng Nhà nước nhằm điều chỉnh cách tính tỷ lệ dư nợ tín dụng/vốn huy động (LDR) tại các ngân hàng thương mại.

Theo đó, tiền gửi có kỳ hạn của Kho bạc Nhà nước sẽ được tính vào tổng huy động với một tỷ lệ khấu trừ nhất định. Tỷ lệ này sẽ được khấu trừ theo lộ trình giảm dần. Thông tư 26 được kỳ vọng tác động tích cực lên thanh khoản hệ thống, khi có xấp xỉ 50% tiền gửi Kho bạc Nhà nước có kỳ hạn tại các ngân hàng thương mại (ước tính khoảng hơn 150.000 tỷ đồng, dựa trên số liệu báo cáo tài chính quý 4/2022), sẽ có khả năng được tính vào phần dư địa cho vay của hệ thống. Theo đó phần nào sẽ giảm áp lực lên lãi suất cho vay.

Đồng thời, Thông tư 26 cũng mang lại lợi thế cho các ngân hàng có nguồn tiền gửi dồi dào từ Kho bạc Nhà nước như Vietcombank, BIDV và VietinBank nhờ được hưởng lợi khi LDR mới giảm đáng kể.

Với những tác động trên, việc KBNN rút lượng lớn tiền gửi ra khỏi nhóm Big4 trong quý 2 sẽ tác động không nhỏ tới hoạt động kinh doanh của các ngân hàng này.