Tỉnh 1,9 triệu dân giáp Ninh Bình, Hà Nam được mệnh danh là ‘đất học’ sản sinh ra nhiều nhân tài, là quê hương của 1 trong ‘10 vị tướng vĩ đại nhất thế giới’
Với hơn 760 năm lịch sử, nơi này là một trong những đô thị cổ lâu đời của Việt Nam, chỉ sau Hà Nội.
Vị trí địa lý, lịch sử hình thành tỉnh Nam Định
Nam Định nằm ở vùng đồng bằng sông Hồng, được biết đến không chỉ bởi vị trí địa lý thuận lợi giáp Hà Nam, Ninh Bình mà còn bởi truyền thống văn hóa lâu đời và sự nổi tiếng trong giáo dục. Đây là một trong những cái nôi của nền văn hóa Việt Nam, với sự kết hợp hài hòa giữa lịch sử, văn hóa và sự phát triển của xã hội.
Thành phố Nam Định có lịch sử hình thành và phát triển hơn 760 năm. Vào năm 1262, dưới triều đại nhà Trần, Nam Định được xây dựng thành thủ phủ Thiên Trường, nằm dọc theo bờ hữu ngạn sông Hồng. Đến năm 1831, nhà Nguyễn chính thức đổi tên thành tỉnh Nam Định. Thời kỳ này, Nam Định là một trong những thành phố lớn cùng với Hà Nội và Huế, với những công trình văn hóa nổi bật như trường thi Hương, thi Hội và Văn Miếu.
Với hơn 760 năm lịch sử, Nam Định là một trong những đô thị cổ lâu đời của Việt Nam, chỉ sau Hà Nội. Thành phố này, ra đời trước cả Phố Hiến và Hội An, từng có 40 phố cổ, nhiều hơn cả Hà Nội xưa với 36 phố phường. Nam Định nổi bật với nền văn hóa, văn hiến lâu đời, là biểu tượng thiêng liêng trong niềm tự hào của người dân Thành Nam.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, vào ngày 17/10/1921, Toàn quyền Đông Dương đã công nhận Nam Định là thành phố. Sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, Sắc lệnh số 77 của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa năm 1945 đã quy định Nam Định là thành phố thuộc quyền cấp kỳ (Bắc Bộ). Từ năm 1945 đến 1956, Nam Định là thành phố trực thuộc Trung ương. Đến ngày 3/9/1957, thành phố này được sáp nhập vào tỉnh Nam Định, trở thành tỉnh lỵ của tỉnh.
Ngày 06/11/1996, sau nhiều lần thay đổi về địa giới hành chính, thành phố Nam Định chính thức trở thành tỉnh lỵ tỉnh Nam Định cho đến nay.
Nam Định - “Đất học” sản sinh ra nhiều nhân tài, gắn liền với nhiều giá trị tâm linh, văn hóa
Nam Định nằm ở cửa ngõ phía Nam của vùng đồng bằng sông Hồng, có diện tích khoảng 1.676km2 và dân số khoảng 1.892.427 người tính đến ngày 1/4/2024. Tỉnh này có lịch sử hình thành và phát triển từ rất lâu đời, gắn liền với các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước.
Vị trí giáp ranh với các tỉnh Hà Nam, Ninh Bình giúp Nam Định có điều kiện giao thương thuận lợi, đồng thời tạo cơ hội phát triển mạnh mẽ trong các lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp.
Nam Định là nơi hội tụ của nhiều yếu tố văn hóa đặc sắc, từ truyền thống văn học, nghệ thuật đến các phong tục tập quán đặc trưng. Một trong những nét nổi bật của Nam Định là "đất học". Từ lâu, Nam Định đã nổi tiếng là nơi có nền giáo dục phát triển, với nhiều trường học, lò học cổ và các nhân vật nổi tiếng trong lịch sử giáo dục của Việt Nam. Nam Định được mệnh danh là "quê hương của các thế hệ hiền tài", nhiều học giả, nhà khoa học, văn sĩ lớn của Việt Nam đã xuất phát từ đây.
Văn hóa học thuật ở Nam Định đặc biệt nổi bật với sự phát triển mạnh mẽ của Nho giáo và các trường học nổi tiếng như Trường Đại học Nam Định xưa, hay các lò luyện thi cử. Tinh thần hiếu học của người dân Nam Định đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Ngoài nền giáo dục nổi bật, Nam Định còn nổi tiếng với các di tích lịch sử, lễ hội văn hóa độc đáo. Các ngôi đình, đền, chùa như Đền Trần, Chùa Phổ Minh, và Lăng Thánh Hào luôn là điểm tham quan thu hút du khách.
Nam Định không chỉ nổi bật trong lĩnh vực giáo dục và văn hóa mà còn có tiềm năng du lịch lớn. Nơi đây không thiếu các điểm đến thú vị cho những ai yêu thích tìm hiểu về lịch sử và văn hóa, cũng như vẻ đẹp tự nhiên.
Một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi đến Nam Định là Đền Trần, nơi thờ các vua Trần - những người đã có công trong việc đánh đuổi quân xâm lược Nguyên - Mông và bảo vệ nền độc lập của dân tộc. Lễ hội Đền Trần vào đầu năm là một trong những lễ hội lớn nhất và hấp dẫn nhất ở miền Bắc Việt Nam, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Lễ khai ấn tại Đền Trần có nguồn gốc từ thế kỷ XIII, dưới triều đại nhà Trần, vào năm 1239. Đây là một nghi lễ của dòng họ Trần, diễn ra tại Phủ Thiên Trường, nơi các vua Trần tổ chức các buổi tiệc chiêu đãi và phong hầu cho những quan lại có công với đất nước. Tuy nhiên, khi giặc Mông xâm lược, lễ hội bị gián đoạn và chỉ được phục hồi vào năm 1269 dưới triều vua Trần Thánh Tông.
Lễ khai ấn Đền Trần được tổ chức hàng năm vào rằm tháng Giêng, từ 11 giờ tối ngày 14/1 đến 1 giờ sáng ngày 15/1. Thời điểm này mang ý nghĩa đánh dấu sự kết thúc của Tết Nguyên Đán, đồng thời nhắc nhở người dân bắt đầu công việc lao động sản xuất. Ngoài ra, lễ hội Đền Trần còn diễn ra vào khoảng 15 đến 20 tháng 8 âm lịch hàng năm, với nghi thức rước kiệu từ các đền lân cận về dâng hương và tụ họp tại Đền Thiên Trường và Cố Trạch. Các làng trong khu vực phải tham gia rước kiệu về đền Thiên Trường để tế vua Trần.
Bên cạnh đó, Chùa Phổ Minh ở huyện Mỹ Lộc cũng là một điểm du lịch tâm linh nổi tiếng với những giá trị kiến trúc đặc sắc. Du khách cũng có thể tham quan Vườn quốc gia Xuân Thủy, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới.
Quê hương của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
Nam Định là vùng đất lịch sử với nhiều nhân vật nổi bật đã góp phần to lớn vào sự nghiệp bảo vệ và phát triển đất nước. Những con người xuất thân từ mảnh đất này không chỉ thành công trong lĩnh vực quân sự, văn hóa mà còn để lại dấu ấn đậm nét trong lịch sử Việt Nam.
Tiêu biểu trong đó không thể không nhắc đến Trần Hưng Đạo, hay Trần Quốc Tuấn (1228 - 1300). Ông là một trong những danh tướng vĩ đại của dân tộc Việt Nam, nổi tiếng với chiến công đánh tan quân Nguyên-Mông trong ba cuộc kháng chiến (1258, 1285, 1287). Ông xuất thân từ dòng họ Trần ở Nam Định, một trong những gia tộc quyền quý của Đại Việt thời bấy giờ. Ông được kính trọng và yêu mến không chỉ vì tài năng quân sự mà còn vì phẩm hạnh và sự cống hiến cho đất nước.
Tượng đài Trần Hưng Đạo tại Thành phố Nam Định (Ảnh: Internet)
Tên tuổi của Hưng Đạo Vương không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được biết đến rộng rãi trên thế giới. Vào tháng 2/1984, ông được vinh danh tại Hội đồng khoa học Hoàng gia Anh, nằm trong danh sách “10 vị tướng vĩ đại nhất thế giới”.
Đến năm 2013, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam đã chính thức công nhận Trần Hưng Đạo là một trong 14 anh hùng tiêu biểu trong lịch sử đất nước.
Nam Định là một tỉnh có bề dày lịch sử, văn hóa và truyền thống học thuật đặc sắc. Từ những thế hệ hiền tài đến các di tích lịch sử, từ những lễ hội phong phú đến các địa điểm du lịch hấp dẫn, Nam Định luôn là điểm đến đáng chú ý với những ai muốn tìm hiểu về văn hóa, lịch sử và vẻ đẹp tự nhiên của Việt Nam.
Tổng hợp
