Tỉnh được mệnh danh là 'thủ phủ cà phê' của Việt Nam, là nơi vua Lê Thánh Tông mở mang bờ cõi trong sử Việt
Đây là vùng đất hội tụ bản sắc đại ngàn và nhịp phát triển hiện đại, hứa hẹn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ Việt Nam trong những năm tới.
Sau khi sáp nhập 2 tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên, tỉnh Đắk Lắk mới sở hữu diện tích tự nhiên hơn 18.096km2 cùng quy mô dân số 3,34 triệu người. Với vị trí tiếp giáp Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Campuchia và Biển Đông, địa phương này được đánh giá có lợi thế hiếm có về cả kinh tế, văn hóa lẫn du lịch, mở ra dư địa phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Lịch sử hình thành và những giá trị văn hóa độc bản
Tên gọi Đắk Lắk có nhiều cách lý giải, song phần lớn tư liệu đều thống nhất rằng đây là từ trong tiếng M'nông, mang nghĩa “hồ nước”, gắn liền với đặc trưng địa lý của vùng cao nguyên.
Người M’nông còn gọi là Bu-dâng, là nhóm dân tộc thuộc ngữ hệ Môn - Khmer, sinh sống tập trung lâu đời tại vùng đất này. Chính họ đã làm nên nhiều giá trị văn hóa đặc sắc mà Đắk Lắk ngày nay vẫn giữ gìn nguyên vẹn.
Trước đây, vùng đất Đắk Lắk từng thuộc Vương quốc Chăm Pa với tên gọi Ayaru. Đến năm 1471, sau cuộc Nam tiến của vua Lê Thánh Tông, vùng Tây Nguyên được sáp nhập vào bản đồ Đại Việt với tên Nam Bàn. Từ đó, vùng cao nguyên rộng lớn này bắt đầu được khai phá.
Đến cuối thế kỷ XVI, chúa Nguyễn Hoàng bổ Lương Văn Chánh làm Trấn biên quan, mở rộng việc khai khẩn từ Cù Mông đến đèo Cả. Năm 1611, sau khi quân Chăm thất bại trong trận Ayaru, vùng đất này chính thức nằm dưới quyền quản lý của Đàng Trong. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt lớn đưa cư dân Việt đến định cư lâu dài và tạo nền tảng hình thành các cộng đồng sinh sống ổn định.
Trong số những di sản giá trị của Đắk Lắk, nổi bật là Nhà thờ Mằng Lăng, công trình tôn giáo được xây dựng từ năm 1892 giữa không gian núi rừng rộng 5.000m2. Nơi đây cất giữ cuốn “Phép giảng tám ngày” (1651), sách chữ quốc ngữ đầu tiên của Việt Nam, in song ngữ Latin, ghi lại cách phát âm và văn bản tiếng Việt thế kỷ XVII.
Đắk Lắk cũng là cái nôi của Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên. Nét văn hóa này được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2005.
Cồng chiêng gắn bó mật thiết với đời sống đồng bào Bahnar, Xê Đăng, M’nông, Êđê, Jrai… và được xem là tiếng nói tâm linh của núi rừng. Từ lễ đâm trâu, lễ bỏ mả đến hội đua voi mùa xuân, các lễ hội đặc trưng của người Tây Nguyên đều không thể thiếu âm hưởng của cồng chiêng.
Bên cạnh các giá trị phi vật thể, Đắk Lắk sở hữu kho tàng văn hóa vật thể phong phú như nhà sàn, nhà rông truyền thống, các nhạc cụ đàn đá, đàn T’rưng, cùng vô số trường ca sử thi Tây Nguyên.
Nơi đây còn là một điểm giao thoa văn hóa độc nhất Tây Nguyên với sự hội tụ của đa dạng cộng đồng dân tộc như người Kinh, Ê đê, M’nông, Thái, Tày, Nùng…
Vùng đất chiến lược với tiềm năng kinh tế - du lịch vượt trội
Không chỉ nổi bật với không gian văn hóa độc bản, nơi đây còn sở hữu tiềm năng kinh tế - du lịch vượt trội. Với vị trí đặc biệt kết nối Tây Nguyên với duyên hải miền Trung thông qua các hành lang kinh tế và hệ thống đường bộ chiến lược, Đắk Lắk được đánh giá là một trung tâm trung chuyển quan trọng, có vai trò thúc đẩy giao thương vùng.
Sau khi tiếp giáp trực tiếp Biển Đông nhờ việc sáp nhập Phú Yên, địa phương này càng có điều kiện mở rộng không gian phát triển, nâng tầm kinh tế biển và logistics.
Không chỉ có thế mạnh địa lý, Đắk Lắk còn sở hữu nền nông nghiệp giàu tiềm năng, đặc biệt là cây công nghiệp. Tỉnh được mệnh danh là “thủ phủ cà phê Việt Nam”, với diện tích trồng cà phê lớn nhất cả nước.
Nhờ điều kiện khí hậu thổ nhưỡng phù hợp và kỹ thuật canh tác tiến bộ, sản lượng cà phê của tỉnh liên tục tăng. Trong đó, niên vụ 2023-2024, Đắk Lắk xuất khẩu 264.404 tấn cà phê, dẫn đầu với kim ngạch xuất khẩu hơn 900 triệu USD.
Cà phê không chỉ là ngành kinh tế mũi nhọn, mà còn là bản sắc văn hóa của Đắk Lắk, thể hiện qua những lễ hội như Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột, nơi tôn vinh sản vật vùng đất và quảng bá hình ảnh cao nguyên đến du khách quốc tế.
Đắk Lắk có hệ thống cảnh quan tự nhiên đa dạng từ núi rừng, hồ thác đến biển đảo sau sáp nhập. Một trong những điểm đến nổi bật là Hải đăng Đại Lãnh (Mũi Điện). Công trình này được người Pháp xây dựng từ năm 1890. Với chiều cao 110m so với mực nước biển, hải đăng có thể phát tín hiệu xa đến 27 hải lý. Đây cũng là nơi có thể đón bình minh đầu tiên trên đất liền Việt Nam tùy thời điểm trong năm.
Bên dưới chân hải đăng là đường bờ biển nguyên sơ, còn phía sau là dãy núi hùng vĩ, tạo nên một trong những khung cảnh giao hòa giữa biển và đại ngàn độc đáo nhất cả nước.
Bên cạnh đó, Đắk Lắk còn có hệ sinh thái du lịch cộng đồng phong phú, trải nghiệm văn hóa bản địa, thưởng thức không gian cà phê, khám phá các di tích, nhà dài Êđê, buôn làng truyền thống... Tất cả tạo nên một bức tranh du lịch đa sắc, vừa có chiều sâu văn hóa vừa sở hữu cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp.
Với lợi thế lịch sử, văn hóa, vị trí địa lý và tiềm năng kinh tế - du lịch phong phú, Đắk Lắk đứng trước cơ hội lớn để bứt phá thành trung tâm mới của Tây Nguyên mở rộng. Đây là vùng đất hội tụ bản sắc đại ngàn và nhịp phát triển hiện đại, hứa hẹn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ Việt Nam trong những năm tới.
