Trung Quốc kiểm soát 80% nguyên liệu đầu vào, Mỹ đối mặt nguy cơ khan hiếm kháng sinh Amoxicillin
Amoxicillin – loại kháng sinh phổ biến nhất tại Mỹ – đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nghiêm trọng do phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng nguyên liệu sản xuất.
Amoxicillin, một dạng kháng sinh thuộc họ penicillin, được kê đơn cho hàng chục triệu người Mỹ mỗi năm để điều trị các bệnh như viêm phổi, viêm họng do liên cầu và loét dạ dày. Tuy nhiên, ít ai biết rằng Mỹ hiện chỉ có duy nhất một nhà sản xuất amoxicillin trong nước, trong khi tới 80% nguyên liệu để sản xuất thuốc này đến từ Trung Quốc.
Nguy cơ trở nên nghiêm trọng hơn khi Tổng thống Donald Trump đe dọa áp thuế lên các mặt hàng dược phẩm nhập khẩu, qua đó làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc của nước Mỹ vào nguồn cung thuốc thiết yếu từ nước ngoài.
“Nếu Trung Quốc sử dụng lợi thế kiểm soát chuỗi cung ứng dược phẩm như một công cụ địa chính trị, việc tiếp cận với amoxicillin hoặc các thành phần của nó có thể bị đe dọa nghiêm trọng”, ông Rick Jackson – CEO của Jackson Healthcare, công ty sở hữu nhà máy amoxicillin duy nhất của Mỹ – cảnh báo trên CNN.
Theo dữ liệu thương mại năm 2023, có tới 96% hydrocortisone, 90% ibuprofen và 73% acetaminophen nhập khẩu vào Mỹ đều có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong bối cảnh Mỹ đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhiều loại thuốc thiết yếu, các chuyên gia cảnh báo Bắc Kinh có thể lợi dụng sự phụ thuộc này như một đòn bẩy trong cuộc chiến thương mại đang leo thang.
Dù hai bên đã đạt được thỏa thuận đình chiến tạm thời về thuế, quan hệ Mỹ - Trung vẫn ở trạng thái căng thẳng, đặc biệt là sau các lệnh hạn chế của Mỹ đối với ngành chip Trung Quốc.
Ông Leland Miller, thành viên Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ - Trung, cho rằng sự kiểm soát của Trung Quốc đối với các “điểm nghẽn” trong chuỗi cung ứng dược phẩm là “mối đe dọa với an ninh quốc gia Mỹ”.
“Chỉ cần Bắc Kinh có quyền lựa chọn bóp nghẹt nguồn cung – dù chưa làm – đã đủ để Mỹ phải điều chỉnh chính sách”, ông nói.
Sau khi nhà máy sản xuất amoxicillin ở bang Tennessee phá sản vào năm 2002 vì không thể cạnh tranh về giá với thuốc generic từ nước ngoài, ông Rick Jackson đã mua lại và hồi sinh cơ sở này vào năm 2021, đặt tên là USAntibiotics. Tuy nhiên, việc khôi phục năng lực sản xuất nội địa diễn ra rất chậm.
Trong khi đó, Trung Quốc hiện sản xuất tới 80% nguyên liệu đầu vào cho amoxicillin toàn cầu. “Bất kỳ sự gián đoạn nào trong chuỗi cung ứng đều có thể gây hậu quả thảm khốc, đặc biệt nếu xảy ra trong thời điểm dịch bệnh bùng phát,” ông Jackson nhấn mạnh.
Không chỉ amoxicillin, phần lớn thuốc generic – chiếm tới 90% số đơn thuốc tại Mỹ – đều phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc. Trong khi Ấn Độ là nhà sản xuất chính các loại thuốc này, họ cũng nhập tới 70% nguyên liệu sản xuất từ Trung Quốc.
Lợi thế kép của Trung Quốc: chi phí rẻ và chính sách hỗ trợ
Trung Quốc trở thành "công xưởng dược phẩm" thế giới không chỉ nhờ chi phí thấp mà còn nhờ chiến lược công nghiệp rõ ràng. Từ đầu những năm 2000, Bắc Kinh đã có các chính sách ưu đãi để hỗ trợ phát triển ngành dược, hình thành các cụm công nghiệp lớn chuyên sản xuất dược liệu và API (hoạt chất trong thuốc).
Kể từ khi Chủ tịch Tập Cận Bình công bố chiến lược “Made in China 2025”, ngành dược được xác định là lĩnh vực trọng điểm. Đặc biệt, sau đại dịch Covid-19, Trung Quốc càng củng cố vai trò chiến lược của mình trong chuỗi cung ứng dược phẩm toàn cầu.
Một số chuyên gia và quan chức Trung Quốc thậm chí công khai đề xuất sử dụng thế mạnh này như một biện pháp đáp trả các lệnh trừng phạt từ Mỹ.
Dù mục tiêu của chính quyền Trump là thúc đẩy sản xuất nội địa, nhiều chuyên gia cho rằng thuế quan sẽ không đạt được hiệu quả như kỳ vọng – đặc biệt với thuốc generic vốn có biên lợi nhuận rất thấp. Thậm chí, chi phí tăng có thể khiến các nhà sản xuất generic rút khỏi thị trường Mỹ.
Một nghiên cứu do Hiệp hội các nhà sản xuất dược phẩm Mỹ tài trợ cảnh báo rằng mức thuế 25% có thể làm tăng chi phí nhập khẩu dược phẩm lên tới 50,8 tỷ USD/năm, đồng thời đẩy giá thuốc tăng 12,9%. Với thuốc điều trị ung thư, giá có thể tăng thêm 10.000 USD cho một liệu trình 24 tuần.
Ông Ronald Piervincenzi, CEO của tổ chức dược phẩm phi lợi nhuận USP, nhấn mạnh: “Thuế quan có thể khiến nguồn cung thuốc generic bị gián đoạn – và khi một loại thuốc thiết yếu rơi vào tình trạng thiếu hụt, hậu quả có thể là sinh mạng con người, chứ không đơn thuần chỉ là sự bất tiện.”
Thay vì áp đặt thuế, giới chuyên gia khuyến nghị Mỹ nên thúc đẩy các chính sách hỗ trợ đầu tư, xây dựng chuỗi cung ứng dược phẩm linh hoạt và tự chủ hơn. Một số tập đoàn lớn như AstraZeneca, Johnson & Johnson hay Eli Lilly đã cam kết mở rộng sản xuất tại Mỹ, nhưng phần lớn tập trung vào thuốc phát minh – không phải generic.
Việc “đưa sản xuất về nước” sẽ mất nhiều năm và cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, bởi chỉ riêng yếu tố lợi nhuận đã khiến các doanh nghiệp do dự.
Theo CNN
