Từ bỏ mức lương cực khủng tại Google, thần đồng từng giành giải thưởng Olympics Toán học về quê xây 'đế chế' trăm tỷ USD, trở thành tỷ phú giàu có bậc nhất Trung Quốc

Colin Huang, nhà sáng lập nền tảng thương mại điện tử PDD Holdings (Pinduoduo), đã trở thành người giàu nhất Trung Quốc vào tháng 8 vừa qua. Tuy nhiên, chưa đầy 20 ngày sau, ông đã bị Zhong Shanshan, "ông trùm" ngành nước đóng chai, soán ngôi.

Vào ngày 8/8, ở tuổi 44, Huang chính thức là người giàu nhất Trung Quốc. Ông là người đứng sau Pinduoduo, một nền tảng thương mại điện tử thu hút người mua bằng cách kết hợp yếu tố chơi game vào trải nghiệm mua sắm, phổ biến mạnh mẽ ở Trung Quốc. Pinduoduo cũng là công ty mẹ của Temu – ứng dụng mua sắm giá rẻ vừa xâm nhập thị trường Việt Nam.

Tuy nhiên, cổ phiếu của Pinduoduo đã giảm mạnh 29% tại Mỹ vào ngày 26/8 sau khi công ty báo cáo doanh thu thấp hơn kỳ vọng và dự báo tăng trưởng doanh thu sẽ chậm lại. Hiện tại, Huang là người giàu thứ tư ở Trung Quốc và thứ 37 trên thế giới với khối tài sản ròng 43,1 tỷ USD, theo Forbes. Mặc dù vậy, vào thời điểm đạt đỉnh, Pinduoduo có giá trị vốn hóa thị trường hơn 190 tỷ USD, vượt qua các tập đoàn khổng lồ như Uber hay Sony.

Người dùng mua các sản phẩm trên Pinduoduo như iPhone với giá khuyến mãi trong khi chơi các trò chơi và kêu gọi bạn bè tham gia “mua chung” các loại hàng hóa như thực phẩm với mức giảm giá lớn. Pinduoduo thu hoa hồng nhỏ và thu phí từ người bán để quảng bá sản phẩm của họ trên ứng dụng, nhưng không nắm giữ trực tiếp hàng hóa nào.

Colin Huang. Ảnh: Internet

Huang thành lập công ty vào năm 2015. Kể từ đó, Pinduoduo đã phát triển nhanh chóng và niêm yết tại sàn chứng khoán New York vào tháng 7/2018. Vào tháng 9/2022, Pinduoduo ra mắt ứng dụng mua sắm giá rẻ Temu tại Mỹ và nhanh chóng vươn lên vị trí hàng đầu trong bảng xếp hạng lượt tải xuống.

Dưới đây là hành trình của Huang từ một thần đồng Olympic Toán học trở thành kỹ sư phần mềm của Google, rồi chuyển mình thành một tỷ phú thương mại điện tử.

Huang sinh năm 1980 trong một gia đình công nhân nhà máy ở vùng ngoại ô Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, miền Đông Trung Quốc. Đây cũng là nơi tập đoàn thương mại điện tử Alibaba của Jack Ma đặt trụ sở.

Huang đã chia sẻ một số khía cạnh trong cuộc sống của mình trên blog Medium. Trong một bài viết, ông kể rằng ông học tiểu học tại một trường "bình thường", nhưng sau khi giành được giải thưởng trong kỳ thi Olympic toán học, giáo viên của ông đã khuyến khích ông thi tuyển vào Trường Ngoại ngữ Hàng Châu (HFLS), một ngôi trường danh giá vốn rất khó vào.

Ông đã trúng tuyển, nhưng ban đầu không muốn theo học vì nghĩ trường này chuyên về ngoại ngữ. "Tôi muốn học tại một trường mạnh về Toán, Vật lý và Hóa học", Huang viết. "Nhưng sau đó hiệu trưởng của chúng tôi đã gọi tôi đến và thuyết phục tôi đi học. Nhìn lại, tôi cảm thấy may mắn vì đã chọn học tại HFLS", ông viết.

Trường nổi tiếng với cách tiếp cận tự do. "Chúng tôi tiếp xúc với văn hóa và ảnh hưởng phương Tây từ rất sớm, sâu sắc và ở mức độ lớn hơn so với bạn bè cùng trang lứa ở các trường khác", Huang viết.

Ở tuổi 18, Huang bắt đầu theo học ngành khoa học máy tính tại Đại học Chiết Giang danh tiếng. Trong năm đầu tiên, ông được chọn làm thành viên của quỹ Melton, do Bill Melton, nhà sáng lập VeriFone, thành lập.

Quỹ này chọn các sinh viên trẻ từ các khu vực đang phát triển trên toàn cầu. Mỗi người được cấp một máy tính và dữ liệu internet để duyệt web và nhắn tin với các sinh viên khác. Họ cũng có thể đi du lịch đến một quốc gia thành viên mỗi năm. Huang cho rằng trải nghiệm này đã giúp ông có tư duy quốc tế hơn so với hầu hết mọi người ở Trung Quốc.

Huang cho biết ông thấy "rất may mắn" về cách mình được giáo dục và những cơ hội đã nhận được, mô tả bản thân là "phượng hoàng bay ra khỏi chuồng gà". Dù vậy, ông vẫn có một hối tiếc lớn.

"Tôi đã quá tập trung, lãng phí quá nhiều thời gian để cố gắng đứng đầu lớp và trở thành một học sinh giỏi", Huang viết trên blog Medium. Ông nói thêm rằng ông ước mình đã dành nhiều thời gian hơn để nổi loạn, nghịch ngợm hay chỉ đơn giản là tận hưởng tuổi trẻ.

Khi học Đại học, Huang nhận những đồng lương đầu tiên trong vai trò thực tập sinh ở Microsoft. Ông làm tại văn phòng Microsoft Bắc Kinh, sau đó chuyển tới Redmond, Washington. Tuy nhiên, sau khi tốt nghiệp, ông đã không chọn ở lại công ty. Huang chia sẻ rằng một cố vấn đã khuyên ông nên tìm hiểu về một công ty có tên là Google.

Huang tốt nghiệp với bằng Thạc sĩ ngành khoa học máy tính từ Đại học Wisconsin-Madison vào năm 2004 và nhận được công việc toàn thời gian đầu tiên tại Google với vai trò kỹ sư phần mềm trước khi trở thành Giám đốc sản phẩm. Lúc đó, Google đang chuẩn bị tiến vào thị trường Trung Quốc và Huang trở thành thành viên của đội ngũ tiên phong.

Google đã ra mắt công chúng vào ngày 19/8/2004, huy động hơn 1,9 tỷ USD. Vào thời điểm đó, Huang mới gia nhập công ty được 6 tháng. Chia sẻ về giai đoạn này, ông hào hứng bày tỏ: "Lợi nhuận hoạt động và số lượng nhân viên tăng nhanh chóng”, đồng thời cho biết tài khoản ngân hàng của mình "bỗng dưng tăng lên rất nhiều”.

Năm 2006, Huang về Trung Quốc để tham gia mở văn phòng Google. Tại công ty, ông nhận thấy được những khó khăn mà các công ty công nghệ nước ngoài gặp phải khi cạnh tranh với các doanh nghiệp nội địa Trung Quốc.

Huang nhận xét rằng mặc dù Google là một thương hiệu lớn, nhưng họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng các tài năng hàng đầu của Trung Quốc. “Trái ngược với vẻ bề ngoài, việc thành lập một đội ngũ có chuyên môn thật sự khó khăn hơn nhiều đối với các công ty nước ngoài so với các công ty địa phương”, ông viết.

Trong 3 năm làm việc tại Google, cổ phiếu của công ty đã tăng từ 85 USD lên hơn 500 USD. Với lượng nhỏ cổ phần nắm giữ, tài sản của ông đã tăng lên đến vài triệu USD.

Huang cho biết ông đã học được rất nhiều trong thời gian làm việc tại Google và không hề nhận ra mình may mắn như thế nào cho đến khi rời đi vào năm 2007.

"Phải đến 3-4 năm sau khi tôi rời Google, tôi mới nhận ra việc gặp và tham gia một công ty như Google vào thời điểm đó hiếm hoi như thế nào", ông viết. "Đó là cơ hội chỉ có một lần trong đời và tôi cảm thấy mình cực kỳ may mắn”.

Sau khi từ chức tại Google vào năm 2007, Huang thành lập trang thương mại điện tử Oukou, bán các sản phẩm điện tử tiêu dùng như điện thoại di động và đồ gia dụng. Ông đã bán doanh nghiệp này ba năm sau đó vào năm 2010, thành lập công ty khởi nghiệp thứ hai mang tên Leqi, giúp các thương hiệu nước ngoài tiếp thị cửa hàng trực tuyến của họ trên các nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc như Tmall và JD.com. Tiếp đến, ông mở thêm một studio game có tên Xumeng.

Năm 2013, Huang nghỉ hưu ở tuổi 33, do vấn đề liên quan đến nhiễm trùng tai. Nhưng quyết định này không kéo dài lâu vì chỉ sau đó hai năm, Pinduoduo ra đời trong bối cảnh các nền tảng Alibaba và JD.com thống trị. Nhờ tích lũy được kinh nghiệm trong thương mại điện tử và game, vị doanh nhân này tin rằng ông có thể thành công bằng cách hô biến trải nghiệm mua sắm trực tuyến thành các trò chơi.

Công ty đã huy động được 8 triệu USD từ một nhóm nhà đầu tư do Banyan dẫn đầu vào năm 2015 và tiếp tục huy động được khoảng 100 triệu USD vào năm sau đó.

Dựa trên kinh nghiệm về game, Huang biến Pinduoduo thành ứng dụng mua sắm "được trò chơi hóa", khuyến khích lượt truy cập hàng ngày. "Pinduoduo giống như sự kết hợp giữa Costco và Disneyland", Huang viết trong bản cáo bạch IPO của công ty.

Ngoài tính năng thương mại điện tử, Pinduoduo thưởng tiền cho người dùng khi chơi game liên quan đến việc lôi kéo người khác đến với nền tảng. Cách tiếp cận này đã thu hút được nhiều người mua, từ đó kéo theo nhiều người bán, những người trả tiền cho quảng cáo, điều này là yếu tố then chốt trong mô hình kinh doanh của công ty và tạo ra doanh thu nhiều hơn cả từ việc bán hàng.

Ảnh minh họa

Trong khi nhiều doanh nhân mơ về việc rung chuông khai mạc tại phố Wall khi công ty của họ chính thức niêm yết cổ phiếu, nhưng Huang lại thích ở lại Trung Quốc.

Ngày 26/7/2018, cổ phiếu Pinduoduo bắt đầu giao dịch trên Nasdaq. Tuy nhiên, ông không có mặt tại New York mà ở lại Thượng Hải dự buổi lễ rung chuông với các nhà đầu tư và khách hàng Trung Quốc.

Khi trả lời phỏng vấn truyền thông Trung Quốc trong ngày hôm đó, Huang cho biết muốn khách hàng được tham gia, "nhưng có thể việc thu xếp visa cho tất cả họ đến Mỹ sẽ hơi phiền phức. Chẳng phải sẽ tốt hơn khi người tiêu dùng, nhà đầu tư, tất cả chúng tôi đều có mặt ở đây sao?". Ông cũng nói thêm rằng bản thân tránh những chuyến bay đường dài để ngăn bệnh nhiễm trùng tai tái phát.

Tháng 7/2020, Huang từ chức CEO. Một năm sau, ông rời ghế chủ tịch, nhưng vẫn nắm giữ 28% cổ phần tại PDD - công ty mẹ của Pinduoduo.

Chen Lei, Giám đốc công nghệ của PDD trong khoảng 4 năm, đã tiếp quản vị trí CEO và thay thế Huang trở thành Chủ tịch công ty vào tháng 3/2021.

Kể từ tháng 4/2023, Lei đã chia sẻ vai trò CEO với Jiazhen Zhao, một thành viên sáng lập của Pinduoduo, người đã đảm nhiệm vị trí Phó Chủ tịch cấp cao từ năm 2018.

PDD Holdings đã ra mắt Temu tại Mỹ vào tháng 9/2022, nhưng ứng dụng mua sắm giá rẻ này chỉ trở nên nổi tiếng sau khi chạy quảng cáo trong trận Super Bowl.

Chỉ trong vài tháng, Temu đã nhanh chóng vươn lên đứng đầu bảng xếp hạng lượt tải xuống, trở thành ứng dụng miễn phí hàng đầu trong cả Google Play Store và Apple App Store.

Temu hoạt động hoàn toàn như một sàn giao dịch, nơi các nhà bán hàng — phần lớn có trụ sở tại Trung Quốc — cung cấp vô số mặt hàng từ thời trang nhanh, mỹ phẩm đến đồ điện tử và đồ gia dụng trên trang web và ứng dụng của mình. Ứng dụng này được ra mắt để cạnh tranh với các trang thương mại điện tử giá rẻ khác của Trung Quốc như Shein.

Ảnh minh họa

Temu bán các mặt hàng giá siêu rẻ của mình với khẩu hiệu "mua sắm như một tỷ phú" và tập trung trang web cũng như ứng dụng vào các ưu đãi mà khách hàng có thể nhận được. Nó cũng thúc đẩy người mua nhanh chóng chốt mua bằng các cụm từ như "gần hết hàng" và "chỉ còn 29 cái”.

Thành công quốc tế của Temu đã giúp thúc đẩy doanh số của PDD và nâng cao vốn hóa của công ty. PDD đã báo cáo doanh thu 34,9 tỷ USD trong năm 2023, tăng 90% so với năm 2022. Để so sánh, Walmart báo cáo doanh thu 648,1 tỷ USD trong năm tài chính kết thúc vào cuối tháng 1/2024 và Target báo cáo 107,4 tỷ USD trong năm tài chính kết thúc vào đầu tháng 2.

Về đời sống cá nhân, Huang cho biết không theo đạo Phật nhưng thường cùng ông nội đi lễ Phật khi còn nhỏ.

Huang nói rằng ông không phải là Phật tử, nhưng rõ ràng tôn giáo này đã để lại dấu ấn trong ông. Nhắc đến những ngày ở Google, ông nói về việc tiền bạc có thể thay đổi con người chỉ sau một đêm.

Ông nói rằng một số nhân viên đầu tiên của Google đã "có quá nhiều tiền, mất động lực làm việc và bắt đầu tìm kiếm niềm vui cùng các sự nghiệp mới". Những người này có thể đã lãng phí những năm tháng quý giá nhất của cuộc đời.

Kể từ khi rời khỏi vị trí lãnh đạo của công ty, Huang đã tập trung vào nghiên cứu về thực phẩm và khoa học đời sống. Ông cũng trích 2,37% cổ phần của mình ở Pinduoduo cho một tổ chức từ thiện về nghiên cứu y sinh, nông nghiệp và thực phẩm. Năm 2021, ông chi 1,85 tỷ USD cho dự án trách nhiệm xã hội và nghiên cứu khoa học tại Trung Quốc.

Tuy không còn giữ ngôi vị người giàu nhất Trung Quốc, nhưng với tầm nhìn và sự cống hiến của mình, Colin Huang vẫn là một trong những doanh nhân có tầm ảnh hưởng lớn nhất trong giới công nghệ Trung Quốc.

Theo Business Insider, Forbes

>> Giáo sư Toán học nổi tiếng từ chối Đại học top 1 Trung Quốc để ở lại Mỹ làm bồi bàn