Tự chủ theo kiểu tự lo, người bệnh, người học phải gánh cả lãi ngân hàng

Sáng 5/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025.

GS.TS. Hoàng Văn Cường, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã chia sẻ nhiều trăn trở liên quan đến việc phân bổ ngân sách cho lĩnh vực y tế, giáo dục.

Đầu tư cho yếu tố con người còn mờ nhạt

Đại biểu đoàn Hà Nội Hoàng Văn Cường cho rằng, nguồn nhân lực chất lượng cao – yếu tố con người - luôn được đánh giá là khâu đột phá có vai trò quyết định nhưng lại chưa được quan tâm đầu tư ở mức cần thiết. Điển hình là đầu tư cho giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư cho y tế để nâng cao sinh lực dường như còn mờ nhạt.

Đại biểu dẫn chứng năm 2024, trong tổng số khoảng 120 nghìn tỷ được phân bổ cho đầu tư công thì Bộ Y tế được phân bổ khoảng 1,2 nghìn tỷ, chiếm khoảng 1%; Bộ Giáo dục & Đào tạo được phân bổ 1,5 nghìn tỷ chiếm 1,2%. Tương tự, dự kiến năm 2025, tổng số phân bổ đầu tư công khoảng 148 nghìn tỷ, thì Bộ Y tế được phân bổ 5,7 nghìn tỷ chiếm 3,7%; Bộ GD&ĐT được phân bổ 2,9 nghìn tỷ chiếm 1,9%.

Trong phương án phân bổ vốn dự phòng giai đoạn 2021-2025 và vốn tăng thu ngân sách năm 2022, tổng cộng khoảng trên 50 nghìn tỷ, cả 2 lĩnh vực giáo dục, y tế không đều không có tên.

“Với mức phân bổ vốn đầu tư phát triển cho y tế, giáo dục thấp như thế thì các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế và các trường đại học trực thuộc Bộ GD&ĐT làm sao có vốn đầu tư phát triển”, ông Cường nói.

Ông Cường dẫn chứng, nhân chuyến đi họp ở Việt Trì mới đây, khi đến thăm Bệnh Viện Đa Khoa và Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ vốn là 2 bệnh viện đã thực hiện cơ chế tự chủ, ông bất ngờ về sự hiện đại nơi đây.

“Đến cổng, tôi thực sự ngạc nhiên, không tin đấy là bệnh viện vì đẹp như khách sạn 5 sao. Các khu vực đón tiếp, khám, điều trị và phòng bệnh nội trú, khu dịch vụ, khu vui chơi của trẻ em... đều y như bệnh viện quốc tế”, ông Cường kể.

Tuy nhiên, ông cho biết, điều trăn trở của lãnh đạo bệnh viện là làm thế nào để trả lãi 11% vốn vay xây dựng cơ sở vật chất hiện đại đó.

Nếu chỉ tính khấu hao để tái đầu tư, bù đắp chi thường xuyên theo đúng tinh thần tự chủ chi đầu tư và chi thường xuyên, bệnh viện rất yên tâm thực hiện, giá dịch vụ y tế sẽ ở mức vừa phải.

“Nhưng nếu phải cộng thêm vào đó chi phí lãi suất vốn vay 11% nữa, giá dịch vụ y tế sẽ đội lên rất cao. Điều vô lý là người bệnh đáng ra chỉ phải trả cho chi phí dịch vụ khám chữa bệnh, bây giờ lại phải trả thêm một khoản nữa là lãi vay ngân hàng”, ông Cường phân tích.

Người bệnh và người học phải gánh chịu cả lãi suất ngân hàng

Theo ông Cường, đây là lý do vì sao các bệnh viện lớn ở trung ương như Bạch Mai, Việt Đức, không dám nhận thực hiện tự chủ. Thà cứ để cho người bệnh nằm giường ghép, nằm trên cáng dưới nền nhà, còn hơn là phải đi vay vốn đầu tư để rồi trong chi phí người bệnh phải trả cộng thêm cả lãi ngân hàng. Đại biểu cho rằng, điều tương tự như thế cũng xảy ra đối với các trường đại học tự chủ.

“Nếu cứ để cho các bệnh viện, trường đại học tự chủ, không phải chỉ tính khấu hao để tái đầu tư và bù đắp chi thường xuyên, mà phải tự lo, tự xoay bằng tự đi vay vốn, tự lo trả lãi và trả vốn, hậu quả người bệnh, người học phải gánh chịu chi phí dịch vụ cao”, ông Cường cảnh báo.

Từ đó, đại biểu đề nghị cần cân nhắc lại việc phân bổ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước cho các cơ sở y tế, giáo dục, ít nhất phải đủ đầu tư xây dựng và trang bị cơ sở vật chất ban đầu, sau đó giao cho các trường, các bệnh viện tự chủ.

Theo đại biểu, có như thế các cơ sở y tế, giáo dục mới thực hiện tự chủ đúng nghĩa. Người bệnh, người học không phải gánh chi phí cao.

“Đầu tư lĩnh vực nào cũng quan trọng, cấp bách, song nếu chỉ cần điều chuyển bớt một phần nhỏ từ các lĩnh vực khác dành cho y tế, giáo dục thì hàng chục triệu người học, người bệnh sẽ được hưởng chất lượng dịch vụ tốt hơn, chi phí hợp lý hơn, mục tiêu phát triển toàn diện nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là động lực phát triển bền vững”, đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

>>Nếu không bố trí vốn xây bệnh viện, bệnh nhân vừa phải trả viện phí, vừa phải trả lãi ngân hàng