Từ nay, miễn án tử hình đối với người mắc bệnh này

Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TAND Tối cao đang chủ trì soạn thảo Thông tư liên tịch hướng dẫn việc chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân, đồng thời quy định chi tiết quy trình xem xét bản án tử hình trước khi thi hành.

Tại kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội khóa XV đã thông qua dự án Bộ luật Hình sự sửa đổi (có hiệu lực từ ngày 1/7/2025). Bộ luật mới bãi bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, đồng thời bổ sung trường hợp được miễn thi hành án tử hình.

Thông tư đang được xây dựng nhằm hướng dẫn cụ thể về quy trình, thủ tục áp dụng đối với các trường hợp đủ điều kiện miễn thi hành án tử hình theo quy định nêu trên.

Theo dự thảo, có 4 nhóm đối tượng sẽ được chuyển hình phạt tử hình xuống án tù chung thân.

Nhóm thứ nhất là những người đã bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự, bao gồm: phụ nữ đang mang thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người đủ 75 tuổi trở lên, người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối.

Nhóm thứ hai là người bị kết án tử hình trước ngày 1/7/2025 về một trong 8 tội danh: Tham ô tài sản (Điều 353), Nhận hối lộ (Điều 354), Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh (Điều 194), Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), Gián điệp (Điều 110), Phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Việt Nam (Điều 114) và Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421).

Nhóm thứ ba là người bị kết án tử hình trước ngày 1/7/2025 về tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248) và tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 521), trong đó các tình tiết định lượng ma túy được điều chỉnh tăng theo quy định mới, ảnh hưởng đến khung hình phạt.

Nhóm thứ tư là người bị kết án tử hình nhưng được Chủ tịch nước quyết định ân giảm.

Như vậy, Bộ luật Hình sự (sửa đổi năm 2025) đã bổ sung quy định không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối. Trong trường hợp này, hình phạt tử hình sẽ được chuyển thành tù chung thân.

Theo PLO, liên quan đến khả năng hủy quyết định chuyển hình phạt khi không còn căn cứ, TAND Tối cao cho biết hiện tồn tại hai luồng quan điểm.

Quan điểm thứ nhất cho rằng cần quy định cụ thể trường hợp người bị kết án tử hình mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối đã được Chánh án TAND Tối cao quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân như sau đó phát hiện họ không bị bệnh ung thư giai đoạn cuối. Khi đó thì Chánh án TAND Tối cao hủy quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân để bảo đảm công bằng, thống nhất trong thực tiễn áp dụng.

Quan điểm thứ hai cho rằng không cần thiết quy định nội dung này trong dự thảo Thông tư liên tịch.