Từng đưa bầu Đức lên ngôi NO.1 người giàu trên sàn chứng khoán, HAGL hiện đang ra sao?

Tháng 12/2008, Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL, HAG) chính thức niêm yết trên sàn TP HCM (HOSE) với mã chứng khoán HAG. Với việc nắm giữ 55% cổ phần (109 triệu cp HAG) trị giá 6.160 tỷ đồng, gần như ngay lập tức Chủ tịch HAGL Đoàn Nguyên Đức trở thành người giàu nhất thị trường chứng khoán năm đó.

Năm 2009, ông Đức chia sẻ với báo chí khát vọng ghi tên mình vào danh sách tỷ phú thế giới. "Tất nhiên, ước mơ chỉ là ước mơ, tôi tin rằng, tất cả những doanh nhân tâm huyết làm giàu đều mong muốn và phấn đấu vì điều này. Đây không còn là danh dự cá nhân mà còn là niềm tự hào dân tộc".

Nhưng đáng tiếc, đây cũng là thời điểm thịnh vượng nhất của HAGL, và 2008 cũng là năm duy nhất cái tên Đoàn Nguyên Đức tại vị ở ngôi cao nhất trong bảng xếp hạng người giàu trên sàn chứng khoán Việt, đứng trước cơ hội trở thành vị tỷ phú đô la đầu tiên của Việt Nam. Ông có cho mình chuyên cơ riêng khi nhiều đại gia tỷ USD bây giờ thời đó còn chưa có tên tuổi.

Thập kỷ vừa qua có thể nói là giai đoạn nhiều áp lực với "ông bầu phố núi" Đoàn Nguyên Đức và khó khăn nhất trong lịch sử phát triển của HAGL. Hành trình hơn 10 năm chứng kiến chuỗi ngày tháng từ đỉnh hoàng kim đến mấp mé bờ vực phá sản, được cứu trong gang tấc nhưng tương lai vẫn là dấu hỏi. 10 năm đưa đẩy một doanh nhân từ ngôi vị giàu nhất nhì sàn chứng khoán Việt rời xa khỏi top 40, thậm chí sắp tới có thể là top 50.

Nếu bầu Đức không bỏ sự nghiệp bất động sản sang làm nông nghiệp, cơ đồ của ông liệu có khác?

Trong giai đoạn từ năm 2012 trở về trước, phần lớn doanh thu cũng như lợi nhuận của Hoàng Anh Gia Lai đến từ lĩnh vực bất động sản. Hai nguồn thu tương đối lớn khác trong giai đoạn 2007 - 2012, mà hiện vẫn đóng góp đáng kể vào doanh thu, là kinh doanh hàng hóa và xây dựng.

Những khó khăn của thị trường bất động sản trong nước giai đoạn 2012-2015 đã thúc đẩy ông Đức cắt lỗ hàng loạt bất động sản và bẻ lái sang làm nông nghiệp quy mô lớn đầy bất ngờ. Thời gian đầu, ông đặt cược vào cây công nghiệp như mía đường, cao su, cọ dầu... với niềm tin giá cao nên không thể chết được.

Từ năm 2013, mảng bất động sản từ vị thế là nguồn thu chủ lực đã trở thành thiểu số với vỏn vẹn 248 tỷ đồng, so với con số hơn 2.800 tỷ đồng của năm 2012. Cũng từ năm này, các sản phẩm chủ lực của HAGL đã liên tục thay đổi qua mỗi năm.

Hành trình chuyển sang làm nông của ông bầu này đã khiến nhiều người nhận thấy làm nông nghiệp ở Việt Nam cơ cực và khó khăn thế nào. Những cổ đông sát cánh cùng HAGL cũng biết công cuộc cơ cấu lại doanh nghiệp thực sự khó khăn thế nào.

Bầu Đức vay ngân hàng, đầu tư lớn vào cao su tại Lào, Việt Nam và Campuchia khi giá ở đỉnh. Những lần quyết định sau đó của vị đại gia này cũng ở vùng đỉnh như mía, dứa, cọ dầu, thủy điện, nuôi bò. Và tất cả đều không mang lại kết quả như mong đợi.

Cánh tay của Thaco và tương lai của cây ăn trái

Chủ tịch HAGL Đoàn Nguyên Đức và Chủ tịch THACO Trần Bá Dương tại buổi kí kết hợp tác chiến lược giữa 2 tập đoàn hồi tháng 8/2018

Hoạt động đầu tư ra nước ngoài như Lào, Myanmar, Thái Lan cũng không mấy sáng cửa đã khiến kết quả kinh doanh của HAGL tụt dốc thê thảm, bầu Đức vướng vào nợ nần.

Báo cáo kiểm toán được E&Y thực hiện cho thấy doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ năm 2017 của Hoàng Anh Gia Lai đạt 4.841 tỷ đồng, giảm 27,8% so với năm 2016; lợi nhuận sau thuế giảm từ 1.032 tỷ đồng xuống còn 371,6 tỷ đồng, chênh lệch hơn 660 tỷ đồng sau kiểm toán.

Tổng tài sản tính đến 31/12/2017 của HAGL ghi nhận 53.062 tỷ đồng thì nợ phải trả chiếm tới 66,5%, ghi nhận 35.274 tỷ đồng.

Tới tháng 8/2018, cả thị trường chờ đón sự hợp tác chiến lược giữa HAGL và Thaco, được kỳ vọng việc hợp tác sẽ "cứu" HAGL khỏi bờ vực phá sản. Tuy nhiên, sau khi bán lượng lớn tài sản của công ty con cho Thaco, HAGL vẫn đang loay hoay cơ cấu nợ. Mặc dù có hàng chục nghìn hecta đất làm nông nghiệp nhưng lượng tiền kiếm được so với trả lãi cũng không đáng kể là bao.

Năm 2022 HAGL đạt 5.198 tỷ đồng doanh thu, tăng gấp 2,4 lần cùng kỳ, trong đó doanh thu 3.900 tỷ đồng từ heo, trái cây, trừ các khoản chi phí công ty còn lãi 1.125 tỷ đồng, nhưng chỉ riêng chi phí lãi vay của doanh nghiệp này đã lên tới 793 tỷ đồng trong khi lương nhân viên cả tập đoàn chỉ gần 100 tỷ đồng.

Lợi nhuận sau thuế của Hoàng Anh Gia Lai

Như vậy, bầu Đức cùng khoảng 2.400 nhân viên trồng 7.000 hecta chuối, nuôi cả trăm nghìn con heo cũng chỉ để nuôi ngân hàng.

Tính đến ngày 31/12/2022, nợ phải trả của HAGL ghi nhận ở mức 14.604 tỷ đồng, tăng 6% so với hồi đầu năm và chiếm tới 74% tổng tài sản. Nợ vay tài chính ghi nhận ở mức 8.166 tỷ đồng,

Tiền lãi làm ra không được giữ lại để đầu tư quay vòng, cải tiến công nghệ hay mở rộng sản xuất, bầu Đức gặp thế khó giống như hàng triệu nông dân Việt.

Nếu nhìn sang đại gia Thái Lan là C.P Group, tập đoàn này cũng nuôi heo nhưng họ trường vốn, họ làm nông nghiệp nhưng có những mảng kinh doanh khác như địa ốc, bán lẻ để bổ trợ. Các sản phẩm của họ được chế biến và bán tới tận tay người tiêu dùng thông qua chuỗi bán lẻ.

Còn với bầu Đức, ông vẫn đang loay hoay với bài toàn “lấy ngắn nuôi dài” với heo, chuối, sầu riêng. Đầu ra của ông dường như cũng không khác nông dân trên thương trường là bao,vừa gồng mình trả lãi ngân hàng, vừa phải đối mặt điệp khúc được mùa mất giá, nông nghiệp bấp bênh. Chiến lược dựa vào nông nghiệp để trả hết nợ của HAGL sẽ là một hành trình dài và đầy khó khăn.