Vài giờ trước cuộc họp về nâng hạng, chuyên gia BSC nói gì?

Theo Báo cáo nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam 2025-2030 do Chứng khoán BIDV (BSC) công bố, quá trình nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi được xem là một trong ba động lực chiến lược của giai đoạn tới, cùng với dòng vốn nội và cải thiện thanh khoản.

BSC nhận định, nhà đầu tư trong nước vẫn là trụ cột chính của thị trường, khi nhóm này chiếm tới 80% thanh khoản và tiếp tục được hưởng lợi từ mặt bằng lãi suất thấp cùng định giá hấp dẫn. Tuy nhiên, yếu tố nâng hạng được coi là “cú hích mang tính hệ thống” giúp Việt Nam mở rộng khả năng tiếp cận dòng vốn quốc tế, ước tính hàng chục tỷ USD trong trung và dài hạn.

Việt Nam đặt mục tiêu được FTSE Russell đưa vào nhóm thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging) trong năm 2025, hướng tới MSCI Emerging Market vào năm 2030. Theo BSC, xác suất Việt Nam được FTSE chấp thuận nâng hạng trong kỳ công bố ngày 7/10/2025 (giờ Mỹ) đạt khoảng 80%; trong kịch bản thận trọng hơn, khả năng dời sang tháng 3/2026 là khoảng 20%. Nếu được chấp thuận, quá trình chuyển đổi phân hạng sẽ kéo dài 6-12 tháng, chia làm 2 chặng, để các quỹ cơ cấu danh mục đầu tư.

Từ kinh nghiệm của Qatar, Kuwait, Saudi Arabia và UAE, BSC cho rằng mô hình biến động thị trường trước và sau nâng hạng có tính quy luật:

- Trước khi công bố nâng hạng, thị trường thường tăng mạnh trong 6 tháng nhờ kỳ vọng và hoạt động cơ cấu danh mục của các quỹ ngoại.

- Ngay sau khi công bố, áp lực chốt lời và tái cân bằng khiến chỉ số thường điều chỉnh trong 3-6 tháng kế tiếp, do các quỹ Frontier bán ra, trong khi quỹ Emerging chưa giải ngân ngay.

Dẫn chứng cụ thể, thị trường Saudi Arabia tăng hơn 20% trong 6 tháng trước khi được FTSE nâng hạng năm 2018, nhưng sau đó điều chỉnh gần 10% trong quý tiếp theo. Kuwait cũng tăng gần 30% trước thời điểm nâng hạng năm 2020, rồi giảm ngắn hạn do dòng vốn đảo chiều tạm thời.

Theo BSC, Việt Nam nhiều khả năng sẽ lặp lại mô hình này: Sôi động trước thông tin nâng hạng, nhưng cần 6-12 tháng để dòng vốn mới nổi ổn định và giải ngân theo lộ trình.

Dòng tiền thực chất chỉ bắt đầu vào mạnh khi FTSE hoặc MSCI chính thức đưa cổ phiếu Việt Nam vào rổ chỉ số, quá trình này thường chia thành nhiều đợt - ví dụ Saudi Arabia (6 đợt trong 15 tháng), Trung Quốc (4 đợt), Kuwait (2 đợt). Đây mới là giai đoạn dòng vốn thụ động (ETF) buộc phải giải ngân, giúp thị trường ổn định và lan tỏa hiệu ứng tích cực lâu dài.

Song song với kỳ vọng nâng hạng, BSC nhấn mạnh hai yếu tố tiên quyết để giữ chân dòng vốn:

- Nâng chuẩn vận hành và minh bạch hóa thông tin – đáp ứng yêu cầu của FTSE và MSCI.

- Gia tăng thanh khoản - với mục tiêu đạt 2 tỷ USD/phiên vào giai đoạn 2026-2030, tương đương các thị trường mới nổi trong khu vực.

Về chính sách, Nghị định 245/2025/NĐ-CP được xem là bước ngoặt quan trọng, hướng đến xóa bỏ cơ chế pre-funding, nới rộng điều kiện cho nhà đầu tư nước ngoài, và tạo tiền đề cho giao dịch linh hoạt theo chuẩn quốc tế. Đồng thời, Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư do Bộ Tài chính chủ trì, kết hợp với Đề án Chính phủ về phát triển thị trường vốn, sẽ góp phần nâng cao chất lượng và kỷ luật thị trường, tương tự mô hình mà Saudi Arabia từng áp dụng trước khi được nâng hạng.

Theo chuyên gia Trần Thăng Long (BSC), quá trình nâng hạng không phải là “đích đến” mà là “hành trình trưởng thành” của thị trường chứng khoán Việt Nam. Việc gia nhập nhóm mới nổi không chỉ mang lại danh hiệu quốc tế, mà còn là kết quả của chuỗi cải cách dài hơi - từ mở rộng room ngoại, cải thiện minh bạch, hiện đại hóa hệ thống giao dịch cho tới tăng khả năng kết nối với nhà đầu tư toàn cầu.

“Hạnh phúc là hành trình, không phải đích đến”, ông Long ví von rằng hiệu ứng nâng hạng bền vững chỉ đến khi Việt Nam thực sự hoàn thiện thể chế và tăng năng lực nội tại, qua đó biến thị trường chứng khoán thành trụ cột huy động vốn trung - dài hạn cho nền kinh tế, góp phần vào mục tiêu thịnh vượng quốc gia 2045.