Vệ tinh quan sát Trái đất đầu tiên của Việt Nam nặng 570kg đã sẵn sàng “cất cánh”, sẽ hoạt động trên quỹ đạo đồng bộ mặt trời ở độ cao khoảng 500km
Dữ liệu từ vệ tinh giúp cung cấp hình ảnh chính xác, kịp thời hỗ trợ giảm thiểu thiên tai, quản lý tài nguyên, giám sát môi trường và phát triển kinh tế xã hội.
Công nghệ vũ trụ được xem như biểu tượng thể hiện sức mạnh công nghệ của mỗi quốc gia. Trong kỷ nguyên hiện đại, chủ quyền quốc gia không chỉ dừng lại ở đất liền, vùng biển hay không phận, mà còn mở rộng sang không gian mạng và vũ trụ. Với xu hướng phát triển của khoa học ngày nay, công nghệ vũ trụ được xác định là một trong những lĩnh vực ưu tiên phát triển, và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế đó. LOTUSat-1, vệ tinh radar đầu tiên của Việt Nam dùng để quan sát Trái đất, đã hoàn thiện quá trình chế tạo, trong khi hệ thống mặt đất phục vụ điều khiển và vận hành vệ tinh cũng đã sẵn sàng.
Theo thông tin từ VOV, LOTUSat-1 là vệ tinh quan sát Trái đất có khả năng chụp ảnh độ phân giải cao bất kể điều kiện thời tiết, hoạt động cả ngày lẫn đêm nhờ công nghệ cảm biến radar khẩu độ tổng hợp. Vệ tinh nặng khoảng 570kg và là vệ tinh radar đầu tiên của Việt Nam, do Nhật Bản chế tạo với sự tham gia của các kỹ sư thuộc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam). Dự án được khởi động từ năm 2021. Dữ liệu từ LOTUSat-1 sẽ đáp ứng nhu cầu cấp thiết về hình ảnh, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời để giảm thiểu tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu, quản lý tài nguyên thiên nhiên, giám sát môi trường, và hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội.
PGS.TS Trần Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cho biết vệ tinh LOTUSat-1 sắp được phóng là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa Việt Nam và JAXA (Nhật Bản). Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng bên cạnh việc hợp tác quốc tế, Việt Nam đang từng bước phát triển năng lực tự chủ trong công nghệ vũ trụ. Theo ông, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã dần làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh và đạt được thành công với các vệ tinh cỡ nhỏ như PicoDragon, MicroDragon và NanoDragon. Trong tương lai, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã trình Chính phủ phê duyệt lộ trình chế tạo các chùm vệ tinh nhỏ để quan sát Trái đất, từng bước hướng tới sự tự chủ trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ.
Về vệ tinh LOTUSat-1, ông cho biết vệ tinh này dự kiến sẽ hoạt động trên quỹ đạo đồng bộ mặt trời ở độ cao khoảng 500km, với khả năng phát hiện các vật thể có kích thước từ 1m trên mặt đất và thời gian vận hành kéo dài hơn 5 năm.
Vệ tinh LOTUSat-1 dự kiến được phóng lên quỹ đạo vào tháng 2/2025 tại Nhật Bản. Theo lãnh đạo VNSC, vệ tinh sẽ được bàn giao cho Việt Nam sau khoảng 4 tháng.
PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cũng chia sẻ rằng vệ tinh đã được chế tạo xong, và toàn bộ hệ thống mặt đất phục vụ điều khiển, vận hành đã hoàn thiện tại Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đặt ở khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội). Ông khẳng định, sau khi phóng, việc điều khiển vệ tinh sẽ do Trung tâm tự chủ hoàn toàn, dữ liệu ảnh sẽ được thu nhận và xử lý tại Việt Nam nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng.
Kỹ sư của IHI và JAXA thực hiện những kiểm tra vệ tinh MicroDragon vào tháng 6/2018 (Ảnh: JAXA)
Để làm chủ công nghệ chế tạo vệ tinh, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam đã phát triển các vệ tinh PicoDragon, MicroDragon và NanoDragon.
PicoDragon, vệ tinh siêu nhỏ đầu tiên của Việt Nam (10 x 10 x 11,35 cm, nặng 1kg), được phóng thành công lên không gian vào tháng 8/2013 và đưa vào quỹ đạo ngày 19/10/2013. Đây là cột mốc quan trọng đánh dấu sự thành công của vệ tinh tự phát triển đầu tiên của Việt Nam trong không gian.
Tiếp đó, MicroDragon (50 kg) được chế tạo tại Nhật Bản với sự tham gia của 36 kỹ sư Việt Nam. Ngày 18/1/2019, vệ tinh này được phóng lên vũ trụ bằng tên lửa Epsilon, thực hiện nhiệm vụ chụp ảnh vùng biển ven bờ để hỗ trợ phân tích chất lượng nước, phục vụ ngành thủy sản.
NanoDragon (4 kg), vệ tinh dạng cubesat 3U, được chế tạo hoàn toàn tại Việt Nam với nhiệm vụ giám sát tàu thuyền trên biển và xác thực bộ điều khiển tư thế vệ tinh. Ngày 9/11/2021, NanoDragon được phóng thành công lên quỹ đạo từ Trung tâm Vũ trụ Uchinoura, Nhật Bản.
Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho biết sau LOTUSat-1, vệ tinh LOTUSat-2 sẽ được thiết kế và chế tạo hoàn toàn tại Việt Nam bởi đội ngũ kỹ sư trong nước, đánh dấu bước tiến lớn trong việc làm chủ công nghệ vũ trụ. Với LOTUSat-2, Việt Nam kỳ vọng sẽ dẫn đầu khu vực ASEAN về công nghệ vệ tinh.
Ông Đàm Bạch Dương, Vụ trưởng Vụ Công nghệ cao (Bộ KHCN), nhấn mạnh rằng vệ tinh và công nghệ vũ trụ mang ý nghĩa to lớn về cả vật lý lẫn chiến lược. Bộ đã trình Chính phủ Chiến lược phát triển công nghệ vũ trụ giai đoạn tới, với 15 nhiệm vụ nghiên cứu trong năm 2024, bao gồm viễn thám và vệ tinh.
Ước tính mỗi năm thiên tai gây thiệt hại khoảng 1,5% GDP (tương đương 3,2 tỷ USD). Theo NASA, dữ liệu vệ tinh có thể giảm 5-10% thiệt hại này, giúp Việt Nam tiết kiệm khoảng 300 triệu USD/năm. Làm chủ công nghệ vệ tinh sẽ giúp Việt Nam chủ động nguồn ảnh, giảm phụ thuộc vào nước ngoài, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp do thiên tai, thảm họa.
Quốc gia đông dân nhất thế giới trở thành nước thứ 4 ghép nối vệ tinh trên quỹ đạo
Siêu cường gần Việt Nam sắp xây ‘đập Tam Hiệp’ trong vũ trụ cách Trái đất 36.000km
