Vì sao xuất khẩu Việt Nam vẫn sáng giữa áp lực thuế quan Mỹ?

Trong bối cảnh thế giới phải đối mặt với những căng thẳng thương mại không ngừng gia tăng, Việt Nam nổi lên như một điểm sáng với sức mạnh xuất khẩu đáng nể. Theo phân tích của Công ty Cổ phần Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), các yếu tố chiến lược và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đã giúp Việt Nam tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức từ các chính sách thuế quan khắc nghiệt của Mỹ, đặc biệt dưới thời Tổng thống Donald Trump giai đoạn 2016-2020.

Chính sách thương mại của Mỹ và vị thế của Việt Nam

Nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump dự kiến sẽ tập trung mạnh vào khẩu hiệu "America First", áp thuế nặng nề lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc (60%) và các quốc gia khác (10-20%). Tuy nhiên, theo KBSV, Việt Nam có nhiều lợi thế để tránh được tác động tiêu cực từ các chính sách này nhờ mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ, thiết lập vào cuối năm 2023. Điều này không chỉ giúp hạn chế nguy cơ áp thuế cao mà còn tạo tiền đề để các doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững trên thị trường Mỹ.

Tác động của chính sách thương mại và tài khóa của Donald Trump đến kinh tế Mỹ và Việt Nam. : Nguồn: KBSV tổng hợp.

Dịch chuyển chuỗi cung ứng: Bệ phóng cho xuất khẩu

Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung từ năm 2018 đã kích hoạt làn sóng chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam. Các tập đoàn công nghệ lớn như Apple, Samsung và Intel đã đầu tư mạnh mẽ vào các nhà máy tại Việt Nam, tạo điều kiện cho tăng trưởng vượt bậc trong xuất khẩu, đặc biệt ở các ngành công nghệ cao và điện tử. Số liệu từ KBSV cho thấy, xuất khẩu từ nhóm doanh nghiệp FDI chiếm 70% tổng kim ngạch, với mức tăng trưởng ấn tượng 50-60% mỗi năm trong giai đoạn 2018-2022.

Tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ theo nhóm hàng, giai đoạn 2017 – 2023. Nguồn: GSO, KBSV.

Ngoài ra, các ngành hàng như máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tiếp tục được hưởng lợi khi không bị áp thuế cao. Hàng dệt may Việt Nam cũng ghi điểm khi mức thuế áp dụng với Việt Nam thấp hơn đáng kể so với Trung Quốc, giúp tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường Mỹ.

Những thách thức tiềm ẩn

Tuy vậy, Việt Nam không hoàn toàn miễn nhiễm với các rủi ro. KBSV cảnh báo rằng Mỹ có thể tăng cường các biện pháp chống bán phá giá và điều tra lẩn tránh xuất xứ, đặc biệt với các mặt hàng như thép, chất dẻo, và gỗ – những sản phẩm có dấu hiệu chuyển nguồn gốc từ Trung Quốc. Để duy trì thị phần xuất khẩu, doanh nghiệp Việt cần đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xuất xứ và chất lượng sản phẩm.

Bên cạnh đó, áp lực từ đồng USD mạnh lên cũng đặt ra thách thức lớn. Điều này làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam khi quy đổi sang ngoại tệ, trong khi dự trữ ngoại hối ở mức thấp chỉ đủ cho khoảng hai tháng nhập khẩu. Ngân hàng Nhà nước sẽ cần linh hoạt hơn trong việc điều hành tỷ giá để đảm bảo ổn định xuất khẩu.

Các cơ hội trong dài hạn

Việt Nam đứng trước cơ hội lớn từ xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu, khi các doanh nghiệp quốc tế tìm cách giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Các mặt hàng chủ lực như thiết bị điện tử, công nghệ cao và dệt may vẫn còn nhiều dư địa để tăng trưởng, đặc biệt khi Mỹ tập trung thu hút sản xuất trong nước nhưng vẫn cần nguồn cung ứng chi phí thấp từ bên ngoài.

Xuất khẩu Việt Nam đã chứng minh sức mạnh và tiềm năng trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động. Với những lợi thế từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, mối quan hệ chiến lược với Mỹ và sự cạnh tranh trong các ngành hàng chủ lực, Việt Nam có cơ hội duy trì vị thế vững chắc trên thị trường quốc tế. Hành trình phía trước không dễ dàng, nhưng với sự chuẩn bị và chiến lược hợp lý, Việt Nam hoàn toàn có thể tiếp tục tỏa sáng trong bức tranh thương mại toàn cầu.

>> Tỷ giá USD/VND cuối năm: Liệu có xu hướng hạ nhiệt?