48 giờ hỗn loạn sau màn ‘quay xe’ phút chót của ông Trump

Sự hỗn loạn trong chính sách thuế

Chiều ngày 30/1, chưa đầy 48 giờ trước khi Tổng thống Trump dự kiến áp thuế lên Canada và Mexico, Chánh văn phòng Nhà Trắng Susie Wiles đã có cuộc gọi với đại diện các hãng ô tô đang lo lắng về diễn biến này.

Theo những người nắm rõ nội dung cuộc gọi, chính quyền Mỹ cho biết họ đang cân nhắc miễn trừ thuế đối với những loại xe tuân thủ thỏa thuận thương mại tự do Bắc Mỹ do ông Trump đề xuất - điều mà các nhà sản xuất ô tô trong nước mong muốn nhất. Sau cuộc gọi, các hãng xe được cho là cảm thấy lạc quan hơn về khả năng tránh được thuế quan.

Nhưng chưa đầy 1 giờ sau, ông Trump dường như bác bỏ nỗ lực của các cố vấn đang tìm cách giảm nhẹ tác động của thuế quan. Tổng thống Mỹ tuyên bố không có gì Canada hay Mexico có thể làm để ngăn chặn việc áp thuế và không đề cập đến khả năng miễn trừ cho ngành ô tô.

Đến ngày 1/2, ông Trump thông báo sẽ áp thuế 25% lên hàng hóa từ Canada và Mexico mà không có ngoại lệ. Ông cũng tuyên bố tăng thuế thêm 10% đối với Trung Quốc.

Nhưng đến đầu tuần này, Nhà Trắng lại thay đổi lập trường. Sau cuộc điện đàm với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum - trong đó bà cam kết triển khai lực lượng vệ binh quốc gia để ngăn chặn dòng người di cư vào Mỹ - ông Trump đồng ý hoãn thuế đối với Mexico trong một tháng.

Cùng ngày, Thủ tướng Canada Justin Trudeau thông báo thuế quan đối với nước này cũng được hoãn lại. Dù vậy, thuế đối với hàng hóa Trung Quốc vẫn sẽ có hiệu lực từ ngày 4/2.

Ngay cả với một Tổng thống khó đoán như ông Trump, giới phân tích nhận định 48 giờ qua vẫn là quãng thời gian đầy biến động, gây sốc cho thị trường và các doanh nghiệp trên toàn cầu.

Những động thái của Tổng thống Mỹ nhấn mạnh với các lãnh đạo doanh nghiệp và quan chức nước ngoài rằng ông sẵn sàng tạo ra những gián đoạn lớn đối với nền kinh tế - kể cả việc đẩy giá tiêu dùng tăng cao đối với chính những cử tri từng ủng hộ ông để kiểm soát lạm phát - miễn là có thể thúc đẩy lập trường của mình về thương mại, kiểm soát biên giới và chống buôn lậu fentanyl.

Hôm 3/2, các cố vấn của ông Trump đã tìm cách xoa dịu lo ngại về chính sách thuế quan. Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett tuyên bố rằng đây là một “cuộc chiến chống ma túy” chứ không phải “cuộc chiến thương mại”, đồng thời nói rằng truyền thông cùng Chính phủ Canada đã hiểu sai về sắc lệnh thuế quan.

Dù vậy, bước đi cứng rắn hôm 1/2 của ông Trump - bất chấp khuyến nghị từ những cố vấn như Stephen Miller và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent - cho thấy ông ngày càng quyết liệt trong việc thúc đẩy chính sách bảo hộ kinh tế.

Trong một tuyên bố, Miller khẳng định: “Mỹ phải thực hiện biện pháp cứng rắn nhất có thể đối với Mexico để bảo vệ lãnh thổ và chủ quyền của mình. Thuế quan là điều bắt buộc nhằm bảo vệ sinh mạng người dân và chúng đã mang lại những lợi ích an ninh chưa từng có. Bất cứ điều gì cần thiết đều phải được thực hiện, không thể nhân nhượng”.

Phản ứng của những bên liên quan

Cùng thời điểm đó, các nhóm vận động hành lang trong ngành công nghiệp ô tô đã họp mặt tại trung tâm hội nghị Washington DC để thảo luận về tác động của thuế quan.

CEO Bill Long của Hiệp hội Nhà cung cấp Ô tô Mỹ (MEMA) cảnh báo: “Ngay cả mối đe dọa áp thuế cũng có thể gây ra hậu quả thảm khốc. Chỉ cần một nhà cung cấp lớn bị đánh thuế cao, cả ngành công nghiệp xe hơi sẽ lao đao. Nếu điều này trở thành hiện thực, tác động sẽ rất lớn”.

Ngành năng lượng Mỹ cũng tìm cách vận động miễn thuế đối với dầu mỏ từ Canada, cho rằng nhiều nhà máy lọc dầu của Mỹ phụ thuộc vào nguồn cung từ nước này. Tuy không được miễn trừ hoàn toàn, dầu mỏ Canada vẫn bị đánh thuế ở mức thấp hơn so với mặt hàng khác.

Dù vậy, nghiệp đoàn United Steelworkers, vốn vận động để bảo vệ việc làm trong ngành lọc dầu, vẫn chỉ trích chính sách này.

“Tấn công vào những đồng minh quan trọng như Canada không phải là con đường đúng đắn”, tổ chức này tuyên bố.

Một số nhà đàm phán cấp cao của Canada thừa nhận rất khó để xác định chính xác ông Trump muốn gì, ngay cả khi họ làm việc với các cố vấn thân cận của ông.

“Chúng tôi đã nói chuyện với rất nhiều người trong chính quyền ông Trump, nhưng mỗi người lại có một câu chuyện khác nhau”, David MacNaughton, cựu Đại sứ Canada tại Mỹ, chia sẻ. “Điều này thật sự gây bối rối”.

Trong khi đó, bà Sheinbaum tiết lộ rằng trong cuộc gọi với ông Trump, ông đã đề cập đến mối quan ngại lâu năm của mình về thâm hụt thương mại Mỹ - Mexico.

“Tôi nói với ông ấy rằng thực tế không phải như vậy”, bà nhấn mạnh, đề cập đến thỏa thuận thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA) được ký năm 2018.

Cả 2 bên đã thống nhất thành lập một nhóm công tác song phương để giải quyết các vấn đề về an ninh, nhập cư và thương mại.

Những biến động từ quyết định thuế quan của ông Trump đang khiến giới doanh nghiệp rơi vào tình trạng bất ổn. Trong một cuộc họp với nhà đầu tư, CFO David W. Johnson của Johnson Outdoors chỉ nói ngắn gọn: “Mọi thứ thay đổi quá nhanh. Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi tình hình”.

Theo WSJ

>> Vì sao ông Trump đột ngột hoãn áp thuế với Canada?