Ấn Độ áp lệnh cấm xuất khẩu gạo, cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam?

Mới đây, Chính phủ Ấn Độ vừa áp lệnh cấm xuất khẩu với gạo trắng không thuộc dòng basmati (một loại gạo phổ biến tại Nam Á), sau khi giá gạo bán lẻ trong nước tăng 3% trong một tháng vì tình trạng mưa gió kéo dài gây thiệt hại đáng kể cho mùa màng.

Là nước xuất khẩu gạo số 1 thế giới, chiếm hơn 40% thương mại gạo toàn cầu, nên lệnh cấm nói trên sẽ ảnh hưởng đến khoảng 80% lượng gạo xuất khẩu của Ấn Độ. Một động thái như vậy có thể giúp giảm giá gạo trong nước, song cũng có nguy cơ khiến thị trường gạo thế giới chịu “cú sốc” lớn, đẩy giá gạo toàn cầu lên cao hơn nữa. Tuy nhiên, Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này làm điểm cung ứng gạo bền vững cho thị trường lương thực quốc tế trong thời gian tới.

Hiện Việt Nam là nước xuất khẩu gạo thứ 3 thế giới, chỉ sau Ấn Độ và Thái Lan. Ước tính, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam nửa đầu năm nay đạt 2,3 tỷ USD, tăng 34,7% so với cùng kỳ.

Theo Trung tâm Chuyển đổi số và Thống kê nông nghiệp, tính đến hết tháng 6/2023, cả nước đã gieo cấy được 4,9815 triệu ha lúa, bằng 99% so với cùng kỳ năm 2022; sản lượng đạt 22,8 triệu tấn, xấp xỉ cùng kỳ nhờ năng suất tăng, đạt bình quân 6,7 tấn/ha.

Một con số thống kê khác từ Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, sản lượng gạo hàng hóa xuất khẩu chủ yếu tập trung ở các tỉnh vùng đồng bằng Sông Cửu Long, các vùng khác chủ yếu phục vụ cho tiêu thụ nội địa. Trong 6 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 4,27 triệu tấn gạo, thu về 2,3 tỉ USD, tăng 22,2% về khối lượng và tăng 34,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Đây là kỷ lục của ngành gạo. Giá gạo xuất khẩu bình quân ở giai đoạn này cũng cao hơn các năm, ở mức 539 USD/tấn, tăng 10,2% so với cùng kỳ năm 2022.

Thực tế cho thấy, gạo là lương thực chính của khoảng một nửa dân số thế giới, với Châu Á tiêu thụ khoảng 90% nguồn cung toàn cầu. Hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam diễn ra sôi động nhờ nhu cầu tăng cao trên thế giới, nhất là các thị trường truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Indonesia…

Do đó, việc Việt Nam đa dạng hóa thị trường xuất khẩu gạo là cần thiết, trên tinh thần củng cố các thị trường xuất khẩu gạo truyền thống như: Philippines, Trung Quốc, Indonesia, khu vực Châu Phi... và phát triển các thị trường mới, trong đó có những thị trường Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do (FTA).. Nhất là khi Chính phủ Ấn Độ - nước cung ứng gạo lớn nhất thế giới cấm xuất khẩu mặt hàng này thì gạo Việt có cơ hội tăng giá và ký hợp đồng lâu dài với các đối tác của Ấn Độ.