Đây được xem là căn hầm lớn nhất, có thiết kế chắc chắn và chứa nhiều vũ khí nhất tại nội thành Sài Gòn lúc bấy giờ.
Trong con hẻm tấp nập trên đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 3, TP. HCM có một "địa chỉ đỏ" rất đặc biệt. Đó là căn nhà số 287/70. Nơi đây có căn hầm bí mật từng là nơi cất giấu gần 2 tấn vũ khí của Biệt động Sài Gòn, được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia năm 1988.
Nhìn bên ngoài, căn nhà nhỏ bình dị như nhiều căn nhà khác của người dân lao động trong ngõ hẻm
Nhìn bên ngoài, căn nhà nhỏ bình dị như nhiều căn nhà khác của người dân lao động trong ngõ hẻm. Tuy nhiên, bên trong đó có cả một hệ thống hầm bí mật được thiết kế công phu, cất giấu gần 2 tấn vũ khí, 350kg thuốc nổ TNT, thuốc nổ C4, 15 súng AK, súng B40 và 3.000 viên lựu đạn.
Điều đặc biệt hơn nữa là căn nhà nằm ngay giữa trung tâm thành phố, gần Dinh Độc Lập. Tất cả các hoạt động đào hầm, vận chuyển, cất giấu vũ khí đều được giữ bí mật, an toàn tuyệt đối.
Lấy cớ cần đào hố ga làm nhà vệ sinh, ông Năm đã bí mật xây dựng căn hầm, chuyên chở vũ khí từ ngoại ô vào Sài Gòn và cất giấu tại đây
Căn nhà được ông Trần Văn Lai (bí danh Năm Lai, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân) mua lại năm 1966 và sử dụng làm nơi cất giấu vũ khí của Biệt động Sài Gòn. Căn nhà có diện tích khoảng 35m2. Khi đó, lấy cớ cần đào hố ga làm nhà vệ sinh, ông Năm đã bí mật xây dựng căn hầm, chuyên chở vũ khí từ ngoại ô vào Sài Gòn và cất giấu tại đây.
Lối xuống hầm thời điểm đó được ngụy trang hệt như một sàn nhà bình thường, rất khó phát hiện
Lối xuống hầm thời điểm đó được ngụy trang hệt như một sàn nhà bình thường, rất khó phát hiện. Miệng hầm được đặt gần cầu thang, nắp có chốt vặn ở giữa để dùng khoen nhấc lên, dài 60cm, rộng 40cm.
Sau khi căn hầm được hoàn thành, đơn vị “bảo đảm” vận chuyển vũ khí về đây bằng cách giấu vũ khí trong ván gỗ đục rỗng ruột, trong giỏ hoa, sọt trái cây,…
Căn hầm dưới có kích thước dài hơn 8m, rộng 2m, sâu 2,5m, bên trong có các khung tròn nối với ống thoát nước để thoát hiểm trong trường hợp khẩn cấp. Sau khi căn hầm được hoàn thành, đơn vị “bảo đảm” vận chuyển vũ khí về đây bằng cách giấu vũ khí trong ván gỗ đục rỗng ruột, trong giỏ hoa, sọt trái cây,…
Đây được xem là căn hầm lớn nhất, có thiết kế chắc chắn và chứa nhiều vũ khí nhất tại nội thành Sài Gòn lúc bấy giờ
Tại đây, lúc 1h30 sáng 31/01/1968 (tức rạng sáng mùng 2 Tết Mậu Thân), đội 5 Biệt động gồm 15 cán bộ chiến sĩ đã tập trung tại căn nhà này để nhận vũ khí. Họ xuất phát trên 3 chiếc ô tô và một chiếc xe máy tiến về Dinh Độc Lập.
Đây được xem là căn hầm lớn nhất, có thiết kế chắc chắn và chứa nhiều vũ khí nhất tại nội thành Sài Gòn lúc bấy giờ, góp phần làm nên những trận đánh "xuất quỷ nhập thần" của lực lượng Biệt động Sài Gòn.
Sau giải phóng, ông Trần Văn Lai và gia đình chuộc lại căn nhà và phục dựng lại
Sau trận đánh, địch cho người đến bắn phá căn nhà vì chúng nghi đây là nơi trú ngụ của Đội Biệt động. Ông Năm Lai bị đày ra Côn Đảo. Căn nhà rơi vào tay Mỹ nhưng Mỹ không biết có hầm vũ khí ở dưới. Mãi sau ngày thống nhất, gia đình ông Trần Văn Lai mới có cơ hội trở lại căn nhà và phục hồi nguyên trạng.
Hiện nay, căn nhà này là chứng tích sống động cho lòng yêu nước, trí thông minh, tinh thần quả cảm của các chiến sĩ Biệt động Sài Gòn, trở thành địa chỉ tham quan hấp dẫn thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Để phục vụ giới trẻ đến đây tham quan, trong đó có thế hệ con cháu các Biệt động Sài Gòn năm xưa, con trai ông Trần Văn Lai đã thiết kế một quán cà phê ngay tại di tích này để họ có thể trải nghiệm, tìm hiểu về quá khứ hào hùng của các Biệt động Sài Gòn cùng những kỷ vật mang dấu ấn thời gian.
