Cảng biển đặc biệt của Việt Nam sẽ trở thành cảng quốc tế trung chuyển tầm cỡ châu Á và thế giới

Chiều 7/10, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. HCM Nguyễn Văn Thọ chủ trì cuộc họp nghe báo cáo tiến độ dự thảo Đề án “Tiếp tục phát triển và hiện đại hóa cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép - Thị Vải” với mục tiêu đưa nơi đây trở thành cảng trung chuyển quốc tế lớn nhất Việt Nam, có tầm cỡ khu vực châu Á và thế giới.

Theo định hướng, TP. HCM sẽ phát triển cụm cảng Cái Mép - Thị Vải thành cảng trung chuyển quốc tế hiện đại, kết hợp với khu thương mại tự do (FTZ) và liên kết cùng Cần Giờ hình thành cụm cảng trung chuyển quốc tế Cái Mép - Cần Giờ. Cụm cảng này đồng thời kết nối với Cảng hàng không quốc tế Long Thành để tạo thành tổ hợp trung tâm logistics quy mô toàn cầu, khai thác tối đa lợi thế về vị trí địa lý, biển đảo, tuyến hàng hải quốc tế Á - Âu, Á - Mỹ cũng như vai trò chiến lược của TP. HCM trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Mục tiêu của đề án không chỉ là mở rộng quy mô mà còn hướng đến việc hình thành trung tâm logistics cấp quốc gia gắn với khu thương mại tự do tại khu vực Cái Mép Hạ, thu hút nhà đầu tư chiến lược, thiết lập hệ sinh thái cảng hoàn chỉnh, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế hàng đầu. TP. HCM đặt mục tiêu phát triển hoạt động cảng theo hướng bền vững, hiện đại, trở thành “cảng xanh”, trong đó bảo vệ môi trường được xem là yếu tố xuyên suốt trong mọi giai đoạn đầu tư và khai thác.

Về quản lý và vận hành, cụm cảng Cái Mép - Thị Vải sẽ ứng dụng mạnh mẽ công nghệ hiện đại như hệ thống cộng đồng cảng (Port Community System - PCS), cảng thông minh (Smart Port) và hệ thống điều hành tự động (Terminal Operating System - TOS), hướng tới mô hình “cảng mở”, tối ưu hóa công suất cầu bến, giảm chi phí logistics và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Giai đoạn đến năm 2030, TP. HCM sẽ triển khai cơ chế cảng mở, đẩy mạnh thu hút hàng xuất khẩu đi biển xa, phát triển trung chuyển container và mời gọi các hãng tàu lớn đầu tư mở rộng cầu bến. Thành phố sẽ thí điểm khu thương mại tự do tại Trung tâm Logistics Cái Mép Hạ, đồng thời chuyển đổi số toàn diện, áp dụng hải quan thông minh, 100% giám sát tự động và kết nối dữ liệu tập trung. Mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ cảng có cấp điện bờ cho tàu, 20% thiết bị trong cảng sử dụng điện, tỷ lệ hàng trung chuyển đạt 10% và hoàn thành các dự án giao thông liên vùng kết nối trực tiếp với khu cảng.

Từ năm 2030 đến 2050, thành phố định hướng duy trì năng lực thu hút hàng trung chuyển quốc tế, đầu tư hoàn thiện hạ tầng cảng biển Cái Mép Hạ và Cái Mép Hạ hạ lưu theo tiêu chuẩn xanh, thân thiện môi trường. Tỷ lệ thiết bị sử dụng điện sẽ tăng lên 40-50% vào năm 2040 và đạt 100% vào năm 2050. Song song đó, khu thương mại tự do gắn với cảng biển sẽ được mở rộng thành tổ hợp thương mại - công nghiệp - dịch vụ - đô thị cảng biển, góp phần phát triển logistics, thu hút FDI và nâng tỷ lệ hàng trung chuyển quốc tế lên 20-25%, hướng đến mục tiêu 50%.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. HCM Nguyễn Văn Thọ ghi nhận đơn vị tư vấn đã tiếp thu ý kiến của Bộ Xây dựng và yêu cầu Sở Xây dựng cùng đơn vị tư vấn sớm hoàn thiện đề án, bảo đảm cập nhật đầy đủ các định hướng, chủ trương mới của Trung ương và thành phố. Ông Thọ cũng đề nghị rà soát lại dữ liệu sau khi hợp nhất ba địa phương, đặc biệt là công năng và sản lượng trung chuyển hiện tại của Cảng Cần Giờ và Cái Mép - Thị Vải, đồng thời dự báo năng lực đáp ứng hạ tầng, công nghệ, dịch vụ khi cụm cảng nâng cấp lên tầm quốc gia và quốc tế.

Cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải, trước đây thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nay là địa bàn TP. HCM, hiện là cụm cảng nước sâu lớn nhất Việt Nam với tổng chiều dài cầu cảng hơn 14km, đủ khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn. Cụm cảng này từng được xếp hạng 12 thế giới, vượt nhiều cảng nổi tiếng như Singapore (hạng 18), Yokohama - Nhật Bản (hạng 15) hay Busan - Hàn Quốc (hạng 22).

Cùng với cảng quốc tế Hải Phòng, Cái Mép - Thị Vải là một trong hai cảng đặc biệt của Việt Nam, đóng vai trò cửa ngõ trung chuyển hàng hóa công suất lớn, kết nối mạng lưới logistics toàn cầu và thúc đẩy giao thương quốc tế của khu vực Nam Bộ.

Theo báo cáo mới nhất của Công ty tư vấn vận tải biển DynaLiners (Hà Lan), năm 2024, cảng TP. HCM đứng thứ 22 toàn cầu với sản lượng khoảng 9,1 triệu TEUs; cảng Hải Phòng đạt 7,1 triệu TEUs, xếp thứ 30, trong khi cụm cảng Cái Mép xử lý gần 7 triệu TEUs, giữ vị trí 31. Đáng chú ý, Cái Mép nằm trong nhóm cảng có tốc độ tăng trưởng trên 25%, cho thấy tiềm năng bứt phá mạnh mẽ để trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa quốc tế hàng đầu khu vực trong những năm tới.