Cây có hoa ăn được là 'Cây Di sản Việt Nam' đầu tiên ở Quảng Bình, đã hơn 300 tuổi, dân làng bảo vệ như báu vật

Cây gạo còn được gọi là mộc miên, cổ bối, ban chi hoa, anh hùng thụ hay Pơ-lang. Loại cây này không còn xa lạ với người Việt. Cây gạo thường nở hoa vào khoảng tháng 3. Đáng nói, theo Đông y, các bộ phận của cây gạo như hoa, vỏ cây, rễ... có rất nhiều công dụng, dùng như vị thuốc hoặc chế biến thành những món ăn bổ dưỡng. Người xưa thường hái hoa gạo đem phơi khô rồi cất vào lọ sành, đậy kín để dùng dần. Hoa gạo còn được nhiều người sử dụng làm thành món ăn ngon, bổ dưỡng như món nhị hoa gạo xào thịt bò, thịt trâu…

Cây gạo ở Thạch Hóa. Ảnh: Báo Quảng Bình.

Hiện nay, trên cả nước có rất nhiều cây hoa gạo nhưng cây hoa gạo ở Thạch Hóa (Tuyên Hóa, Quảng Bình) được nhắc đến nhiều hơn cả. Theo thông tin từ Báo Quảng Bình, tại xã Thạch Hóa, huyện Tuyên Hóa, có một cây gạo cao lớn sừng sững, là chứng nhân lịch sử, gắn liền với đời sống văn hóa của người dân nơi đây. Cây gạo này mọc dưới chân một ngọn núi đá vôi, đã vượt qua bao thăng trầm cùng biến động lịch sử nhưng vẫn giữ vững sức sống mãnh liệt.

Cây cao khoảng 25m, tán lá rộng tới 20m và đường kính thân cây từ 4,5m đến 6m. Thân cây thẳng đứng, xù xì với các u bướu giống như hình đầu rồng. Vỏ cây có màu nâu xám, lá dài khoảng 15cm, có hình lưỡi mác và bóng mượt màu xanh.

Người dân nơi đây cho biết, không ai nhớ rõ cây gạo này có từ khi nào, chỉ biết rằng nó đã hiện diện ở đó từ rất lâu và không ngừng phát triển qua từng năm tháng. Các cụ trong làng còn kể lại rằng trong thời chiến tranh chống Mỹ, cây gạo đã trở thành nơi trú ẩn cho người dân. Trải qua nhiều thập kỷ, cây gạo vẫn vững vàng, hiên ngang và luôn tỏa bóng mát chở che bà con trong những ngày hè oi ả.

Cây gạo sừng sững, hiên ngang, vươn mình đón nắng, đón gió. Ảnh: Báo Nhân dân.

Ý thức được giá trị lịch sử và văn hóa của cây gạo, người dân nơi đây đã đề xuất với chính quyền các cấp làm hồ sơ gửi Hội Di sản Văn hóa Việt Nam để công nhận cây gạo là "Cây Di sản Việt Nam". Trước đề xuất này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Hải – Phó Chủ tịch Hội đồng Cây Di sản Việt Nam đã nhận xét rằng, cây gạo ở Thạch Hóa hội đủ các yếu tố để được công nhận là cây di sản.

Cây này khoảng 300 tuổi, kích thước lớn và vị trí nằm dưới chân núi đá vôi là nơi cư trú của loài voọc gáy trắng quý hiếm. Nó còn gắn liền với nhiều di tích lịch sử và đời sống văn hóa, tâm linh của người dân địa phương. Chính vì vậy, việc công nhận cây gạo là "Cây Di sản Việt Nam" không chỉ giúp bảo vệ loài cây quý hiếm này mà còn khuyến khích các địa phương khác nhận thức được giá trị của các cây di sản để làm hồ sơ bảo tồn.

Vào tháng 3/2024, sau quá trình khảo sát và đánh giá kỹ lưỡng, cây gạo ở Thạch Hóa đã chính thức được công nhận là "Cây Di sản Việt Nam" – là cây di sản đầu tiên tại Quảng Bình được vinh danh.

>>Hai cây gỗ quý ở Việt Nam là 'báu vật' được trả trăm tỷ vẫn nhất quyết không bán, cả làng cùng nhau canh giữ nghiêm ngặt