Châu Á ‘lãnh đòn’ chưa từng có vì thuế quan: Hàng loạt đơn hàng bị cắt giảm, sinh kế hàng triệu người lao đao

Người trồng lan tại Đài Loan gặp khó khăn

Trên những cánh đồng lúa ở huyện Houbi, miền Nam Đài Loan (Trung Quốc), những dãy nhà lợp lưới đen, gắn đầy quạt công nghiệp trải dài gần 2km, ẩn mình dưới cái nắng gay gắt. Đây chính là “thủ phủ” của một trong những mặt hàng xuất khẩu ít được biết đến nhưng mang lại thành công lớn cho Đài Loan: Hoa lan.

Nếu ngành bán dẫn giúp Đài Loan nổi tiếng toàn cầu thì hoa lan - chiếm hơn 60% thị phần lan tươi tại Mỹ - lại đang chịu tác động nặng nề từ chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Khu công nghệ hoa lan Đài Loan là trung tâm của ngành, với hơn 300 công ty, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ, đã xuất khẩu 68 triệu cây giống lan trong năm ngoái, trị giá 190 triệu USD. Đáng chú ý, trong đó một phần ba là sang thị trường Mỹ.

Trong khi phần lớn ngành chip trị giá 60% kim ngạch xuất khẩu của Đài Loan tạm thời thoát khỏi mức thuế mới, thì các hộ trồng lan ở Houbi lo ngại sinh kế có thể sụp đổ. “Các lô hàng của chúng tôi giảm 20% từ tháng 4 đến tháng 7, sau khi ông Trump áp mức thuế phổ quát 10%”, ông Lin Feng-pei, quản lý tại Char Ming Agriculture, doanh nghiệp trồng lan trên 5ha nhà kính cho biết.

Đến tháng 8, mức thuế “đối ứng” 20% với hàng nhập khẩu từ Đài Loan giáng thêm một đòn mạnh. “Cộng thêm việc đồng nội tệ tăng giá, toàn bộ lợi nhuận đã bị xóa sạch. Khó có thể thuyết phục khách hàng gánh thêm chi phí từ thuế”, ông Tseng Chun-pi, Tổng thư ký Hiệp hội Người trồng lan Đài Loan nói.

Char Ming hiện vẫn chưa nhận được đơn hàng mới từ Mỹ, vốn thường tới vào thời điểm này trong năm. Một số khách hủy đơn, số khác yêu cầu mua loại cây giống nhỏ hơn, rẻ hơn. Điều đó đồng nghĩa với nhiều năm đầu tư có thể “đổ sông đổ biển”, bởi phải mất tới 5 năm một cây lan mới đạt độ trưởng thành để xuất khẩu.

“Chúng tôi chưa thấy hết tác động, nhưng chắc chắn các đối thủ Hà Lan sẽ giành được nhiều thị phần tại Mỹ”, Lin thừa nhận.

Không có giải pháp ngắn hạn, các nhà trồng lan Đài Loan dự đoán phải mất nhiều năm mới chuyển hướng được một phần xuất khẩu sang Nhật Bản hoặc Australia. Tập đoàn Taisugar, nhà xuất khẩu lan lớn nhất Đài Loan, đang hỗ trợ các hộ nhỏ bằng cách cung cấp cơ sở tại California, nhằm giúp họ tránh thuế bằng cách canh tác ngay trên đất Mỹ.

Tuy nhiên, ngành này vẫn cần thêm hỗ trợ từ chính quyền để nâng sức cạnh tranh. Hà Lan - nhà xuất khẩu lan cắt cành lớn thứ hai thế giới sau Thái Lan - đã giảm chi phí nhờ các chương trình tiết kiệm năng lượng. Ông Lin cho rằng, nếu nông dân Houbi được phép khai thác nguồn địa nhiệt từ suối nước nóng gần đó, chi phí duy trì nhiệt độ 27°C trong nhà kính mùa đông sẽ giảm mạnh.

Với Đài Loan, xuất khẩu lan chỉ chiếm 0,04% tổng kim ngạch xuất khẩu. Nhưng tại Houbi, tác động sẽ rất rõ rệt: Công viên hoa lan hiện đang tạo việc làm cho 1.800 trên tổng số 21.000 dân trong huyện.

Doanh nghiệp ống kính Nhật lo ngại mất thị phần vào tay Trung Quốc

Các nhà sản xuất ống kính tại thành phố Sabae, Nhật Bản, cảnh báo thuế quan Mỹ có thể làm sụt giảm doanh số và mở đường cho các đối thủ giá rẻ Trung Quốc. Inui Lens, công ty xuất khẩu 70% sản phẩm sang Mỹ, đã “khóa” giá cho lô hàng giao tháng 1 nhưng dự báo sẽ đối mặt với những cuộc đàm phán căng thẳng về việc chia sẻ chi phí từ mức thuế 15%.

“Giá chắc chắn sẽ tăng ở Mỹ, điều chúng tôi lo ngại nhất là doanh số chững lại. Nếu người tiêu dùng Mỹ không còn thu nhập khả dụng, sản phẩm của chúng tôi khó bán”, ông Keisuke Yoshida, Giám đốc kinh doanh Inui Lens, nói.

Inui dự kiến cả công ty và khách hàng sẽ chia đôi chi phí thuế bổ sung. Tuy cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp Italy và Đức, Yoshida cho rằng mối đe dọa lớn nhất đến từ Trung Quốc: “Ai sẽ trở thành đối thủ chính? Có lẽ là Trung Quốc với mức giá rẻ”.

Hơn một nửa trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ trị giá 24 tỷ Yên (163 triệu USD) mỗi năm của tỉnh Fukui đến từ thiết bị quang học. Các nhà sản xuất hy vọng chương trình trợ cấp của tỉnh sẽ giúp tránh kịch bản mất việc làm hàng loạt.

Thuế quan làm khó các nhà sản xuất mì ăn liền Hàn Quốc

Thuế nhập khẩu của ông Trump đang “dội gáo nước lạnh” vào xuất khẩu mì ăn liền Hàn Quốc, vốn bùng nổ nhờ làn sóng Hallyu lan tỏa từ âm nhạc đến điện ảnh.

Xuất khẩu mì ăn liền Hàn Quốc đạt kỷ lục 1,4 tỷ USD năm ngoái. Nhưng riêng tháng 7, kim ngạch xuất khẩu ramen giảm 17,8% so với cùng kỳ, xuống còn 14,2 triệu USD, theo Tập đoàn Thương mại Nông sản-Thủy sản & Thực phẩm Hàn Quốc.

Sự sụt giảm diễn ra sau khi xuất khẩu tăng 41% trong nửa đầu năm nay, do các nhà bán lẻ Mỹ tăng đơn hàng trước khi thuế quan có hiệu lực. Mỹ hiện là thị trường lớn nhất.

Samyang Foods, nhà sản xuất mì siêu cay nổi tiếng, cho biết tăng giá là điều khó tránh. “Không thể chịu áp lực mãi được. Chúng tôi đang đàm phán với các nhà bán lẻ Mỹ về mức tăng giá”, phát ngôn viên công ty nói.

Năm ngoái, Samyang đạt 1,73 nghìn tỷ Won (1,2 tỷ USD) doanh thu, gần 80% đến từ thị trường nước ngoài, trong đó Mỹ chiếm 28%. Toàn bộ sản phẩm ramen của hãng đều sản xuất tại Hàn Quốc. Công ty hiện đang đẩy mạnh đa dạng hóa, tìm kiếm thị trường ngoài Mỹ và Trung Quốc.

Nguy cơ đối với người nuôi tôm Ấn Độ

Người nuôi tôm ở bang ven biển Andhra Pradesh, Ấn Độ, đang “khốn đốn” sau khi Tổng thống Trump áp thuế với mặt hàng thủy sản, theo ông Gunturu Pawan Kumar, Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu Thủy sản Ấn Độ. Ông lo ngại mức thuế 50% có thể “giết chết” xuất khẩu sang Mỹ, vốn đạt 2,5 tỷ USD trong giai đoạn 2024–2025, chiếm gần 2/3 xuất khẩu tôm của Ấn Độ, theo Cơ quan Phát triển Sản phẩm Thủy sản Ấn Độ.

“Kể từ khi thuế được công bố, toàn bộ lô hàng sang Mỹ đã dừng lại. Nhiều khách mua nhắn ‘hãy tạm hoãn’”, ông Kumar nói. Sinh kế của 1,4 triệu hộ nuôi tôm Ấn Độ đang bị đe dọa. Là nhà cung cấp tôm lớn nhất cho Mỹ, Ấn Độ giờ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ Ecuador và Indonesia - hai quốc gia chỉ bị áp thuế 15% và 19%.

“Chúng tôi đã mất 25-30 năm gây dựng thị trường tại Mỹ. Giờ để tìm thị trường thay thế cho 2,5 tỷ USD giá trị sản phẩm là điều không hề dễ dàng”, Kumar chia sẻ.

Tham khảo FT