Chủ tịch VCCI: Vì sao doanh nghiệp ‘không muốn lớn’, người dân ngại kinh doanh?

Dự án đất đai “mắc” hơn 12 luật và 20 nghị định, thông tư phức tạp

Tại tọa đàm về nghị quyết 68 do Chính phủ tổ chức ngày 31/5, một điểm nghẽn quan trọng được ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), chỉ rõ lại nằm ở chính nội tại của cộng đồng doanh nghiệp và người dân, đó là rào cản tâm lý, tư tưởng và văn hóa kinh doanh đang kéo lùi sự phát triển kinh tế.

Theo Chủ tịch VCCI, nhiều doanh nghiệp hiện nay rơi vào trạng thái “không muốn lớn”. Họ e ngại mở rộng quy mô do lo sợ rủi ro, chi phí phát sinh, cũng như áp lực về thủ tục hành chính phức tạp. Thay vì tận dụng cơ hội để phát triển, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chọn cách giữ nguyên quy mô, tránh mạo hiểm đầu tư lớn hơn.

Ông Phạm Tấn Công- Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Ảnh: VGP.

>>>Thủ tướng yêu cầu giải quyết kiến nghị của doanh nghiệp trong 2 tuần, 'ỉm đi là không được'

Ông dẫn chứng, một dự án đầu tư điển hình sử dụng đất hiện nay phải trải qua thủ tục hành chính phức tạp, liên quan đến ít nhất 12 bộ luật cùng hơn 20 nghị định, thông tư. Đáng chú ý, các quy định này thường xuyên thay đổi, gây khó khăn lớn cho nhà đầu tư trong việc cập nhật và tuân thủ. Chính vì vậy, thời gian hoàn tất thủ tục không thể dưới 18-24 tháng, thậm chí trung bình kéo dài gần 3 năm mới có thể triển khai dự án. Điều này không chỉ hạn chế sức mạnh của doanh nghiệp mà còn kéo theo hiệu ứng dây chuyền làm giảm sức cạnh tranh và khả năng tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu.

"Hiện nay, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã và đang rất quyết liệt trong việc cải cách thủ tục hành chính và tình hình cũng được cải thiện liên tục. Chúng tôi mong rằng việc cải cách thủ tục hành chính sẽ tiếp tục được đẩy mạnh hơn nữa để tháo gỡ thực chất những nút thắt tồn tại lâu nay", ông Phạm Tấn Công nói.

Tâm lý ngại rủi ro không chỉ phổ biến trong cộng đồng doanh nghiệp mà còn lan rộng đến tầng lớp người dân. Nhiều người dù có tiềm lực tài chính nhưng lại lựa chọn gửi tiết kiệm vào ngân hàng thay vì đầu tư kinh doanh. Hiện tượng tiền gửi ngân hàng tăng lên mức kỷ lục chính là một minh chứng rõ nét cho sự thận trọng thái quá này.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự thiếu niềm tin vào môi trường kinh doanh, cùng với các quy định pháp luật, thủ tục hành chính phức tạp và không minh bạch khiến người dân ngại “xuống tiền” kinh doanh, dẫn đến nguồn vốn không được huy động hiệu quả vào sản xuất, kinh doanh.

Nghị quyết 68 sẽ là liều thuốc giải áp

Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị được đánh giá là “liều thuốc giải áp” cho rào cản tâm lý này. Chính sách này đưa ra nhiều ưu đãi cụ thể như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu, bỏ thuế môn bài, đồng thời xây dựng cơ chế pháp lý rõ ràng, minh bạch, giảm thiểu rủi ro hình sự hóa trong hoạt động kinh doanh.

Điều này đã tạo động lực lớn cho doanh nghiệp táo bạo đầu tư và phát triển. Minh chứng gần đây là việc hai doanh nghiệp lớn trong nước đã mạnh dạn đề xuất đầu tư dự án đường sắt cao tốc, một lĩnh vực vốn nhiều rủi ro, vốn và thời gian dài. Hành động này phản ánh sự thay đổi rõ nét về tư duy, cho thấy doanh nghiệp đã sẵn sàng bứt phá và không còn ngại mở rộng quy mô.

Tình trạng “doanh nghiệp không muốn lớn” dần được xóa bỏ, thay vào đó là tinh thần “kinh doanh dám nghĩ, dám làm”, một trong những động lực cần thiết để thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.

Tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp có thể chủ động, tích cực tham gia vào quá trình xây dựng chính sách.

>>> Chủ tịch VNREA: Cắt 30% thủ tục là chưa đủ, bất động sản cần nhiều hơn thế

Để tháo gỡ những điểm nghẽn hiện nay, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh, việc triển khai Nghị quyết 68 cần phát huy vai trò của cộng đồng doanh nghiệp cùng các tổ chức đại diện doanh nhân một cách mạnh mẽ, thực chất và hiệu quả hơn. Đây không chỉ là sự tham gia mang tính hình thức mà phải trở thành động lực thúc đẩy thực thi các chính sách phát triển kinh tế tư nhân.

Về cải cách thủ tục hành chính, cần tập trung hoàn thiện thể chế và xây dựng môi trường kinh doanh thuận lợi, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp có thể chủ động, tích cực tham gia vào quá trình xây dựng chính sách. Khi kinh tế tư nhân đã trở thành động lực then chốt, vai trò và sự chủ động của doanh nhân trong tham gia chính sách càng cần được đề cao và khuyến khích mạnh mẽ hơn.

VCCI đề xuất Chính phủ và các địa phương cần thiết lập các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho các hiệp hội doanh nghiệp và doanh nghiệp, đặc biệt khi thực tế hiện nay, nhiều doanh nghiệp chưa thể tham gia tích cực do hạn chế về năng lực chuyên môn và kỹ năng xây dựng chính sách. Việc đào tạo bài bản sẽ giúp các tổ chức này trở thành cầu nối hiệu quả giữa cộng đồng doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.

"Nhà nước cần mạnh dạn giao thêm nhiệm vụ và chuyển giao một số dịch vụ công cho các hiệp hội doanh nghiệp thực hiện, qua đó thúc đẩy xã hội hóa và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước", VCCI kiến nghị.

Về xây dựng đạo đức và văn hóa kinh doanh, Chủ tịch VCCI cho rằng đây là nhiệm vụ trọng yếu và là nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của kinh tế tư nhân. Chính phủ đã giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng đề án chuẩn mực đạo đức và văn hóa kinh doanh, nhưng đây là một thách thức lớn khi phải xây dựng hệ giá trị chung cho hàng triệu doanh nhân và doanh nghiệp. Vì vậy, ông đề nghị cần phát huy tối đa sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong quá trình xây dựng và triển khai đề án.

VCCI cũng đã chủ động triển khai bộ quy tắc đạo đức doanh nhân doanh nghiệp từ năm 2023 và sẵn sàng đồng hành cùng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong việc triển khai đề án, nhằm biến đạo đức và văn hóa kinh doanh trở thành sức mạnh cạnh tranh mới của doanh nghiệp Việt Nam.

Cuối cùng, VCCI đề xuất cần khơi dậy mạnh mẽ tinh thần kinh doanh và tăng cường tôn vinh doanh nhân, doanh nghiệp. Hiện nay, theo Nghị định 98, việc tôn vinh doanh nhân chỉ được thực hiện 5 năm một lần, điều này khiến những thành tựu của doanh nhân chưa được ghi nhận kịp thời và đủ động lực. Vì vậy, VCCI kiến nghị xem xét rút ngắn tần suất tôn vinh, giúp tạo động lực phát triển mạnh mẽ và bền vững hơn cho cộng đồng doanh nghiệp.

Lãnh đạo VCCI cam kết cộng đồng doanh nhân, doanh nghiệp sẽ đồng hành cùng Chính phủ thực hiện Nghị quyết 68 và để làm sao để đưa Việt Nam phát triển và tạo nên một kỳ tích kinh tế Việt Nam trong thế kỷ 21.

>>> TS Cấn Văn Lực: 'Tư duy chính sách không chỉ nuôi lớn doanh nghiệp tư nhân, mà phải nâng họ thành doanh nghiệp dân tộc'