Chuyên gia ‘dội gáo nước lạnh’ vào kỳ vọng thị trường: Fed không nên cắt giảm lãi suất ngay lúc này!

*Bài viết được lược dịch theo quan điểm của ông Ruchir Sharma - Chủ tịch Rockefeller International, đồng thời là tác giả cuốn sách “What Went Wrong With Capitalism”.

Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gây áp lực buộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) phải cắt giảm lãi suất, nhiều người lo ngại rằng ông đang làm suy yếu tính độc lập của Ngân hàng Trung ương, kéo theo những hệ quả bất lợi đối với nền kinh tế Mỹ.

Tuy nhiên, phần lớn các nhà kinh tế và giới đầu tư vẫn tin rằng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong cuộc họp ngày 16-17/9, nhất là sau báo cáo việc làm hôm thứ Sáu (5/9) cho thấy thị trường lao động bắt đầu có dấu hiệu suy yếu.

Đáng tiếc, đây lại là phản ứng quen thuộc của Fed: Vội vã ra tay cứu trợ chỉ vì vài tín hiệu bất ổn. Chính cách làm này đã khiến uy tín Fed suy giảm và thổi phồng các bong bóng tài chính suốt nhiều thập kỷ. Lúc này càng không phải là thời điểm thích hợp để lặp lại sai lầm đó, theo ông Ruchir Sharma.

Điều kiện tài chính hiện vẫn rất nới lỏng, trong khi kinh tế Mỹ nhìn chung còn vững vàng. Lãi suất cơ bản của Fed chưa đủ cao để được coi là biện pháp kiềm chế, còn những dấu hiệu suy yếu trên thị trường lao động chỉ ở mức nhỏ so với bằng chứng cho thấy lạm phát đã ăn sâu.

Nếu Fed cắt giảm lãi suất lúc này, trong bối cảnh cơn sốt AI đang đẩy thị trường Mỹ bùng nổ, giá tài sản có thể bị đẩy lên cao hơn nữa. Chính vì vậy, việc chạy theo ‘đội ngũ của ông Trump’ trở nên khó hiểu, nhất là khi không ít người từng phản đối tiền rẻ nay lại đổi giọng ủng hộ để làm hài lòng ông.

Lãi suất chỉ là một phần của bức tranh. Dòng vốn khổng lồ chảy vào chứng khoán Mỹ đã đẩy định giá lên gần mức đỉnh lịch sử. Vốn mạo hiểm ồ ạt đổ vào các công ty công nghệ chưa có lợi nhuận. Tín dụng tăng vọt, đặc biệt trên các thị trường phi chính thức.

“Hiện nay, các doanh nghiệp có rủi ro cao vẫn có thể vay vốn với chi phí chỉ cao hơn đôi chút so với các doanh nghiệp vững mạnh, thậm chí so với Chính phủ; mức chênh lệch lãi suất mà họ phải trả so với trái phiếu Kho bạc hiện đang ở mức thấp nhất trong nửa thế kỷ qua. Và chưa một lần nào trong giai đoạn đó, Fed từng cắt giảm lãi suất - chứ chưa nói tới một chu kỳ hạ lãi suất sâu như thị trường đang kỳ vọng dựa trên tín hiệu từ Fed.

Các trợ lý của ông Trump muốn thúc đẩy một nền kinh tế vốn không cần kích thích. Bất chấp cú sốc thuế quan, GDP Mỹ trong quý này vẫn được dự báo tăng trên 2%. Nhưng việc hỗ trợ tăng trưởng không phải là nhiệm vụ chính của Fed; vai trò cốt lõi của họ là kiểm soát lạm phát và tối đa hóa việc làm. Theo những thước đo chuẩn mực như quy tắc Taylor, lãi suất cơ bản hiện nay chưa đủ cao để được xem là ‘hạn chế’.

Thực tế, thậm chí còn có cơ sở để tăng lãi suất. Báo cáo gần nhất tuy cho thấy số việc làm mới gây thất vọng, nhưng điều đó không bất ngờ trong bối cảnh nguồn cung lao động suy yếu do nhập cư giảm. Đáng chú ý hơn, tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 4,3%, gần sát đáy lịch sử. Trong khi đó, lạm phát giá tiêu dùng đã vượt mục tiêu 2% của Fed suốt năm năm liên tiếp và được dự báo tiếp tục duy trì cao.

Một sai lầm khác là xem nhẹ giá cổ phiếu, bất động sản và các loại tài sản tài chính. Sau cú sốc khủng hoảng 2008, Fed đã đưa mục tiêu ổn định tài chính vào sứ mệnh của mình. Nhiều ý kiến cho rằng việc hạ lãi suất sẽ giúp nhà ở trở nên ‘dễ mua hơn’, nhưng thực tế chính sách tiền rẻ trước đây chính là một nguyên nhân khiến khủng hoảng khả năng chi trả bùng phát. Vấn đề cốt lõi vẫn nằm ở nguồn cung nhà ở bị bó hẹp bởi quy định quá chặt và việc tiếp tục hạ lãi suất sẽ không giải quyết được điều này.

Mỗi khi thị trường biến động, Fed thường vội vàng nới lỏng chính sách - gần nhất là vào tháng 8 năm ngoái. Cách làm này đã góp phần thổi bùng lạm phát giá tài sản và gia tăng bất bình đẳng. Hiện Fed thậm chí còn có vẻ sẵn sàng đi xa hơn: Nới lỏng ngay trong lúc thị trường đang bùng nổ.

Đầu tư vào công nghệ đang đi theo quỹ đạo quen thuộc của các bong bóng trước đây, hiện chiếm gần 6% GDP - tương đương mức đỉnh của công nghệ năm 2000 và bất động sản năm 2007, đồng thời vượt xa đầu tư vào dầu mỏ ở giai đoạn đỉnh cao năm 2013.

Giới đầu cơ đang rót vốn vào những cổ phiếu đắt đỏ và ít lợi nhuận nhất, với tâm lý hưng phấn nhờ cơn sốt AI. Thị phần giao dịch của nhóm này tại Mỹ nay đã tiến sát mức kỷ lục của thời kỳ bong bóng dotcom.

Chính sách của Fed ngày càng bộc lộ sự bất đối xứng: Luôn sẵn sàng cứu trợ thị trường nhưng hiếm khi mạnh tay kiềm chế, khiến rủi ro bong bóng ngày một lớn. Trớ trêu thay, nhiều Nghị sĩ Cộng hòa từng kịch liệt phản đối tiền rẻ nay lại quay sang ủng hộ, coi đó là một dạng ‘cải cách’. Điển hình là Stephen Miran, người được ông Trump bổ nhiệm vào Fed, từ chỗ phản đối nay trở thành người cổ vũ nới lỏng.

Một cải cách thực sự phải là buộc Fed chịu trách nhiệm nhiều hơn cho những sai lầm trong kỷ nguyên tiền rẻ. Điều cần thiết hiện nay là khôi phục sự cân bằng, bao gồm cả những giai đoạn siết chặt chính sách. Khi nền kinh tế vẫn vững vàng và ‘cơn sốt AI’ ngày càng giống bong bóng dotcom, việc hạ lãi suất lúc này chỉ khiến thị trường thêm nóng và có nguy cơ dẫn tới một cú sụp đổ kiểu năm 2000 - một quyết định sai lầm vào đúng thời điểm tồi tệ nhất.

Tham khảo FT