Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan: Trong 7 năm VinFast đã làm được điều mà các hãng xe ngoại chưa thể làm trong hàng chục năm qua

VinFast đang tạo ra bước đột phá trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam khi tỷ lệ nội địa hóa hiện tại đã đạt hơn 60% và dự kiến lên tới 84% vào năm 2026. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan khẳng định, những gì VinFast đạt được trong hơn 7 năm đã vượt xa các hãng xe nước ngoài đã hiện diện tại Việt Nam hàng chục năm qua.

Phát biểu tại một tọa đàm về nội địa hóa ô tô mới đây ở Hải Phòng, bà Phạm Chi Lan nhớ lại thời điểm những năm 1990, khi Việt Nam khởi động chương trình công nghiệp hóa, các tập đoàn ô tô lớn như Toyota, Ford, Hyundai... đã ồ ạt đầu tư vào Việt Nam. Khi ấy, niềm tin và kỳ vọng đặt vào sự chuyển giao công nghệ, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa và phát triển kỹ năng lao động cho người Việt là rất lớn.

Để hiện thực hóa mục tiêu, Việt Nam đã dành nhiều ưu đãi đặc biệt cho các hãng xe ngoại. Các nhà đầu tư nước ngoài cam kết nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 30% sau 10-15 năm hoạt động. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn cam kết đã không được thực hiện. Họ chủ yếu sử dụng các doanh nghiệp phụ trợ từ nước ngoài mang sang, được hưởng ưu đãi thuế lớn. Trong khi đó, các doanh nghiệp nội địa phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp cao hơn, khiến ngành công nghiệp phụ trợ trong nước khó phát triển.

Bà Phạm Chi Lan - Chuyên gia kinh tế, Nguyên Phó Chủ tịch VCCI

“Kết quả là số doanh nghiệp ngành phụ trợ của Việt Nam còn rất ít, chỉ khoảng 3.400 doanh nghiệp trên cả nước, trong đó ngành ô tô chiếm tỷ lệ rất nhỏ”, bà Phạm Chi Lan nhấn mạnh. Đó cũng là một phần lý do Việt Nam chưa thể thực hiện mục tiêu trở thành nước công nghiệp hóa theo hướng hiện đại vào năm 2020.

Điều khác biệt của VinFast, theo bà Phạm Chi Lan, là họ đã làm được điều mà các hãng xe ngoại chưa thể làm trong hàng chục năm qua. Những chi tiết quan trọng như thân vỏ, động cơ của xe điện VinFast đều được sản xuất ngay tại nhà máy ở Hải Phòng. Hệ thống dây chuyền sản xuất hiện đại bậc nhất giúp VinFast nhanh chóng đạt tỷ lệ nội địa hóa hơn 60% chỉ sau 7 năm hoạt động. “Tôi hoàn toàn tin tưởng VinFast có thể đạt tỷ lệ nội địa hóa 84% vào năm 2026”, bà chia sẻ.

Bên cạnh những thành tựu về sản xuất, VinFast cũng đóng vai trò “sếu đầu đàn” trong việc xây dựng chuỗi cung ứng nội địa, tạo động lực cho các doanh nghiệp phụ trợ trong nước phát triển. Theo GS-TS Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội, VinFast không chỉ tập trung sản xuất mà còn có định hướng nội địa hóa thêm các chi tiết khác như đèn xe, vành xe, hệ thống phanh. “VinFast đang mở ra cơ hội lớn để ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn”, ông nhận định.

>> Kỷ lục mới của VinFast: Hơn 16.000 ô tô điện được giao trong tháng 11, mỗi ngày bàn giao 530 xe

Hiện tại, Việt Nam có khoảng 300 doanh nghiệp cung ứng linh kiện ô tô với hàm lượng giá trị còn ở mức trung bình. Trong khi đó, tại Thái Lan, số doanh nghiệp cấp 1 cung ứng cho ngành ô tô đã lên tới hơn 500, và doanh nghiệp cấp 2 đạt gần 1.700. Tuy nhiên, GS-TS Lê Anh Tuấn chỉ ra, dù số lượng lớn, tỷ lệ doanh nghiệp nội địa của Thái Lan chỉ chiếm khoảng 20%.

Với sự tiên phong của VinFast, ông Tuấn kỳ vọng Việt Nam sẽ không chỉ tạo ra hệ sinh thái công nghệ ô tô mạnh mẽ mà còn gia tăng tỷ lệ doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi cung ứng. “VinFast đang đặt nền móng cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam phát triển bền vững và mở ra tương lai mới cho ngành sản xuất trong nước”, ông khẳng định.

Hơn 90% quy trình của VinFast được tự động hóa. Ảnh minh họa

Chuyên gia Phạm Chi Lan bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp phụ trợ trong nước sẽ chung tay cùng VinFast để hiện thực hóa giấc mơ nội địa hóa và phát triển ngành ô tô bền vững. “Giấc mơ ô tô Việt Nam không còn xa vời khi chúng ta có sự dẫn dắt của VinFast và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp”, bà nói.

Khác biệt với nhiều hãng xe nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam, VinFast đã xác định ngay từ đầu sẽ là nhà sản xuất ô tô chứ không đơn thuần là một đơn vị lắp ráp. Để thực hiện điều này, hãng đã đầu tư xây dựng một tổ hợp nhà máy hiện đại tại Hải Phòng với các xưởng sản xuất tích hợp, bao gồm dập, hàn, động cơ, và lắp ráp. Hơn 90% quy trình được tự động hóa, giúp đảm bảo chất lượng và năng suất theo tiêu chuẩn quốc tế. VinFast đã xây dựng một lộ trình rõ ràng nhằm nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Theo kế hoạch, hãng sẽ sản xuất và cung ứng thêm nhiều linh kiện quan trọng ngay trong nước như ghế xe, dây điện, đèn, vành, hệ thống phanh – lái, các chi tiết nội – ngoại thất và kính gương. Một bước đột phá quan trọng là việc tự sản xuất pin điện, linh kiện có giá trị cao nhất trong xe điện, giúp hãng đạt được tỷ lệ nội địa hóa 84% vào năm 2026.

>> VinFast: Tỷ lệ nội địa hoá xe điện đã đạt 60%, mục tiêu lên tới 84% vào năm 2026