'Cơn bão' FTX đổ bộ vào quỹ Bitcoin lớn nhất thế giới

Thông tin từ Financial Times, Grayscale Bitcoin Trust (GBTC), quỹ bitcoin lớn nhất thế giới với tài sản ròng hơn 10 tỷ đô la, đang bị cuốn vào mớ hỗn độn liên quan đến cú sụp đổ của FTX, sàn giao dịch tiền ảo lớn thứ 3 thế giới. 

Cổ phiếu của GBTC đã giảm mạnh, bốc hơi 45% so với giá trị tài sản mà quỹ này đang nắm giữ. Đây là một dấu hiệu cho thấy sức hút của tài sản kỹ thuật số đang trở nên nhạt dần đối.

GBTC được thành lập vào năm 2013 và là thành viên của Digital Currency Group, một công ty đầu tư mạo hiểm có trụ sở tại Stamford, bang Connecticut, Mỹ. Đây là quỹ đầu tư tín thác tiền ảo đầu tiên và thành công nhất. Tín thác có nghĩa là nhà đầu tư ủy thác cho một công ty nắm giữ tài sản của mình với mục đích đầu tư sinh lời.

Trong trường hợp của GBTC, tài sản là đồng bitcoin. Các nhà đầu tư sẽ mua cổ phiếu của GBTC để gián tiếp sở hữu bitcoin mà quỹ này đang nắm giữ. Hiện tại, điều kiện tiên quyết để tham gia quỹ GBTC là khách hàng phải đầu tư tối thiểu 50.000 đô la Mỹ và đóng phí 2% trên tổng tài sản của họ mỗi năm.

Những diễn biến tiêu cực trong thời gian qua của tiền ảo đã kéo giá cổ phiếu GBTC giảm mạnh, khiến các nhà đầu tư của quỹ này mất 83% giá trị tài sản kể từ khi giá bitcoin đạt đỉnh vào tháng 11/2021, vượt mức giảm 74% của chính bitcoin trong cùng thời kỳ

Niềm tin vào tài sản kỹ thuật số đã bị bào mòn bởi quyết định nộp đơn xin phá sản của sàn giao dịch FTX mới đây. Hậu quả của sự kiện này đang lây lan khắp ngành công nghiệp tiền ảo trị giá gần 1.000 tỷ đô la Mỹ do mối liên kết phức tạp và không rõ ràng giữa các bên liên quan.

Nỗi sợ hãi ập đến với nhà đầu tư của GBTC vào hôm thứ Tư (16/11) khi Công ty môi giới tiền điện ảo Genesis Trading, nơi đã phê duyệt các khoản vay tiền ảo trị giá hơn 50 tỷ đô la vào năm ngoái, đình chỉ hoạt động rút tiền và phê duyệt các khoản vay mới tại đơn vị cho vay của công ty này.

GBTC và Genesis Trading là công ty con của Digital Currency Group. Genesis Trading được GBTC ủy thác phát hành cổ phiếu mới có tên gọi Grayscale Securities, cho đến tháng trước khi GBTC ra mắt bộ phận môi giới nội bộ.

Digital Currency Group là cổ đông lớn nhất của GBTC, nắm 4,1% cổ phần, tương đương 28,2 triệu cổ phiếu, theo dữ liệu của Refinitiv.

Vấn đề trọng tâm của GBTC là quỹ này thất thế trước sự xuất hiện của các công cụ tốt hơn để nắm giữ bitcoin.

Năm 2013, GBTC ra mắt dưới hình thức chào bán cổ phiếu riêng lẻ và nó là một trong số ít tín quỹ bitcoin vào thời điểm đó. Khi ngành công nghiệp tiền ảo mở rộng, quỹ này đã nhanh chóng tăng phát hành cổ phiếu để hấp thụ làn sóng tiền mặt.

Theo dữ liệu của Morningstar, giá trị tài sản ròng của GBTC đạt đỉnh 39,8 tỷ đô vào tháng 10/2021 và trong nhiều năm cổ phiếu GBTC được giao dịch ở mức giá cao hơn so với tài sản ròng.

Tuy nhiên, GBTC đã trở nên lép vế bởi sự xuất hiện của quỹ hoán đổi danh mục (ETF) bitcoin đầu tiên ở Canada. Phí của các quỹ ETF này thường thấp hơn một nửa so với mức phí 2%/ năm của GBTC. Các quỹ ETF bitcoin mới cũng cung cấp tính thanh khoản cao hơn.

Khi các dòng tiền rời khỏi, GBTC bị mất cân đồi cung cầu một cách nghiêm trọng, đẩy giá cổ phiếu giảm mạnh so với giá trị tài sản ròng.

Vấn đề cơ bản là không giống như các quỹ ETF bitcoin, GBTC không có cơ chế giao dịch chênh lệch giá để đưa cung và cầu trở lại trạng thái cân bằng. Cổ phiếu GBTC không thể được quy đổi sang bitcoin hoặc tiền mặt trên các sàn giao dịch lớn mà chỉ được bán cho người mua khác thông qua thị trường tự do. GBTC cũng cần sự đồng ý của các cơ quan quản lý ở Mỹ để thiết lập chương trình mua lại cổ phần.

GBTC đang muốn chuyển thành quỹ ETF bitcoin giao ngay để có thể giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán quốc gia, chẳng hạn như sàn Nasdaq. Các kế hoạch này đến nay đã bị Ủy ban Chứng khoán và sàn giao dịch Mỹ (SEC) ngăn chặn với lý do lo ngại về khả năng gian lận và thao túng trên các sàn giao dịch không được kiểm soát

Grayscale từ chối bình luận về việc này và cho biết đang kiện SEC để đòi quyền chuyển đổi GBTC sang quỹ ETF bitcoin giao ngay. Tuy nhiên, đà giảm ngày càng tăng biểu thị nhà đầu tư dường như không tin rằng GBTC có khả năng thắng kiện.

Todd Rosenbluth, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của Công ty VettaFi cho biết “Nếu GBTC thắng kiện thì bất kỳ nhà đầu tư nào cũng sẽ được an toàn và mức chiết khấu cổ phiếu GBTC sẽ giảm mạnh vì quá trình phát hành và mua lại cổ phiếu có thể diễn ra tự do”, 

Nate Geraci, Chủ tịch The ETF Store nhận định  “Cấu trúc của GBTC rõ ràng là dưới mức tối ưu vì quỹ này không mua lại cổ phiếu”.

Một số nhà đầu tư vẫn giữ niềm tin với GBTC. Trong tuần này, Ark Investment Management, cổ đông lớn thứ 3 của GBTC, đang nắm giữ 1% cổ phần, đã rót thêm 2,8 triệu đô la.

Hồi tháng 10, Cathie Wood, Giám đốc điều hành Ark Investment Management cho biết GBTC đang được giao dịch với mức giá chiết khấu cực sâu trong khi khả năng nó sẽ được chuyển đổi thành quỹ ETF vào một thời điểm nào đó.

Nền tảng giao dịch và cho vay tiền tiền ảo BlockFi, cổ đông lớn thứ hai, đang nắm giữ 2,9% cổ phần GBTC, cũng đã tạm dừng việc rút tiền gửi của khách hàng do “tiếp xúc đáng kể” với FTX.

Peter Tchir, người đứng đầu chiến lược vĩ mô tại Academy Securities đưa ra triển vọng GBTC sẽ được phép mua lại một lượng lớn cổ phiếu, sau đó thanh lý quỹ. Lúc đó, GBTC có khả năng kiếm được nhiều lợi nhuận hơn, đủ để bù đắp cho khoản mất mát thu nhập từ phí và giúp bảo vệ các nhà đầu tư bên ngoài trong quá trình này.

Tuy nhiên, Geraci cảnh báo đà giảm nhiều khả năng còn mở rộng hơn nữa, “đặc biệt là nếu cú sụp đổ FTX lây lan rộng hơn và gây áp lực lên toàn bộ không gian tiền ảo”.