Đề xuất xây dựng đầu số cấp cứu quốc gia, thay thế các số 113, 114, 115

Theo Vietnam+, Tiến sỹ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, Bộ Y tế đang lấy ý kiến các đơn vị liên quan đối với Dự thảo Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030. Đây được xem là một bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện mạng lưới cấp cứu ngoại viện, góp phần bảo vệ tính mạng và sức khỏe người dân ngay tại cộng đồng và hiện trường tai nạn.

Theo Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, hệ thống cấp cứu ngoại viện ở Việt Nam đã bước đầu hình thành với một số tỉnh, thành đông dân cư xây dựng Trung tâm Cấp cứu 115 độc lập ngoài bệnh viện. Một số địa phương khác tổ chức điều phối cấp cứu thông qua bệnh viện đa khoa tỉnh hoặc có sự tham gia của đơn vị tư nhân.

Dù vậy, thực tế cho thấy hệ thống này vẫn còn nhiều hạn chế. Việc điều phối triển khai chưa có sự thống nhất toàn quốc, hoạt động rời rạc theo từng ngành và từng địa phương. Tổng đài 115 hiện chưa thể phân loại tình trạng bệnh ngay từ khi tiếp nhận cuộc gọi, thông tin từ người gọi còn thiếu chính xác, trong khi độ bao phủ dịch vụ chưa rộng, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, người dân hầu như không được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện chuẩn hóa.

Các số liệu cho thấy, Trung tâm 115 chỉ đáp ứng khoảng 10-20% nhu cầu, còn lại 80-90% người bệnh phải tự đến bệnh viện hoặc được hỗ trợ bởi các nhóm cấp cứu tình nguyện. Nhân lực triển khai còn thiếu và chưa được đào tạo bài bản, thường xuyên. Tình trạng thiếu hụt nguồn lực khiến chất lượng cấp cứu ngoại viện chưa đạt mức khuyến cáo quốc tế.

Hiện khoảng 80% nhân viên chưa được đào tạo chuẩn hóa, chưa có chứng chỉ hành nghề riêng cho lĩnh vực này. Chế độ đãi ngộ còn hạn chế dẫn đến khó thu hút nhân lực. Trang thiết bị cũng chưa đáp ứng, khi chỉ khoảng 60% huyện có xe cứu thương, nhưng 70% số xe chưa đạt tiêu chuẩn quốc tế. Tỷ lệ xe cấp cứu chỉ đạt 0,2/100.000 dân, trong khi Singapore đạt 0,8 và Nhật Bản hay Đài Loan ở mức 2-3.

Về chất lượng dịch vụ, thời gian phản ứng trung bình hiện vẫn cao hơn chuẩn quốc tế (dưới 8 phút ở đô thị, dưới 15 phút ở nông thôn). Tỷ lệ bệnh nhân sống sót sau cấp cứu chưa đạt 65% như khuyến cáo. Việt Nam cũng chưa có hệ thống đánh giá chất lượng cấp cứu ngoại viện thống nhất, bảo hiểm y tế chưa chi trả dịch vụ này, gây khó khăn cho việc vận hành lâu dài. Trước thực trạng đó, Bộ Y tế đã xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 với mục tiêu đến năm 2030, 100% tỉnh, thành sẽ kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện, toàn bộ phương tiện đạt chuẩn, và ít nhất 2 triệu người dân được đào tạo sơ cấp cứu.

Đề án cũng đề xuất xây dựng Tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, tích hợp 113, 114 và 115. Tổng đài này sẽ hoạt động 24/7, kết nối trực tuyến với các lực lượng y tế, phòng cháy chữa cháy, cảnh sát giao thông, cứu hộ cứu nạn… Công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn sẽ được ứng dụng để định vị, phân loại cuộc gọi theo mức độ khẩn cấp, đồng thời lưu trữ và phân tích dữ liệu, phục vụ công tác dự báo nhu cầu cấp cứu từng vùng.

Chỉ tiêu cơ bản đến năm 2030 gồm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động cấp cứu ngoại viện; 100% nhân viên có chứng chỉ hành nghề; mã ngành, chương trình đào tạo cấp cứu viên ngoại viện được phê duyệt và triển khai; 100% xe cứu thương đạt tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, 2 triệu người dân sẽ tham gia đào tạo cấp cứu ngoại viện tại cộng đồng.

Đề án có lộ trình triển khai gồm hai giai đoạn. Từ 2025-2027 sẽ thí điểm tại Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa và An Giang. Giai đoạn 2027-2030 mở rộng toàn quốc, tiến tới chuẩn hóa, đồng bộ hệ thống cấp cứu ngoại viện.

Thực tế những năm qua cho thấy, tại Hà Nội, Trung tâm Cấp cứu 115 mỗi năm vận chuyển khoảng 30.000 người bệnh, cứu sống 123 ca ngừng tim ngoài bệnh viện. Trong giai đoạn 2019-2024, đặc biệt thời kỳ dịch Covid-19, trung tâm đã thực hiện hơn 12.000 chuyến cấp cứu. TP.HCM cũng xây dựng mạng lưới trạm cấp cứu vệ tinh, xử lý hàng trăm nghìn cuộc gọi mỗi năm. Tuy nhiên, những kết quả này vẫn chưa đủ để đáp ứng toàn diện nhu cầu xã hội ngày càng tăng cao.

Theo Bộ Y tế, việc xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 là cần thiết nhằm thiết lập, thống nhất cơ chế hoạt động, nâng cao năng lực phản ứng khẩn cấp, đảm bảo mọi người dân được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện nhanh chóng, bình đẳng, hướng đến chuẩn quốc tế trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.