Đồng minh Mỹ muốn chi 1,2 tỷ USD xây cảng biển ngay sát Iran, chỉ cách ‘căn cứ’ của Trung Quốc hơn 100km

Tờ Financial Times cho biết, dự án trị giá 1,2 tỷ USD sẽ biến Pasni, hiện là thị trấn đánh cá nhỏ, thành cửa ngõ xuất khẩu khoáng sản chiến lược từ nội địa Pakistan, trong đó có đồng và antimon. Cảng sẽ được kết nối bằng tuyến đường sắt mới để vận chuyển quặng từ các mỏ, bao gồm dự án đồng, vàng Reko Diq do tập đoàn Barrick Mining (Canada) phát triển.

Pasni nằm cách 100 dặm (khoảng 160km) so với Iran và chỉ 70 dặm (khoảng 110 km) từ Gwada, cảng do Trung Quốc hậu thuẫn trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường. Đề xuất này được cho là nhằm tạo đối trọng với Gwadar, đồng thời mở rộng tầm ảnh hưởng của Mỹ tại Ấn Độ Dương.

Đáng chú ý, bản kế hoạch được chia sẻ với Tướng Munir ngay trước cuộc gặp giữa ông và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hồi tháng 9, nơi Thủ tướng Shehbaz Sharif kêu gọi Mỹ tăng đầu tư vào nông nghiệp, công nghệ, khai khoáng và năng lượng. Tuy vậy, phía Washington khẳng định dự án Pasni không được bàn thảo chính thức trong cuộc họp.

Các cố vấn Pakistan nhấn mạnh dự án này sẽ không bao gồm “căn cứ trực tiếp”, nghĩa là cảng sẽ không trở thành cơ sở quân sự của Mỹ. Thay vào đó, Islamabad kỳ vọng thu hút vốn từ các quỹ phát triển do Mỹ bảo trợ, kết hợp nguồn lực ngân sách trong nước.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh Pakistan tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, đồng thời tận dụng sự dịch chuyển địa chính trị để mở rộng hợp tác với Mỹ, Iran và Saudi Arabia. Một cố vấn khẳng định: “Vị trí Pasni gần Iran và Trung Á giúp Mỹ tăng lựa chọn thương mại và an ninh, đồng thời cân bằng lại ảnh hưởng của Gwadar”.

Thực tế, Washington cũng đã bắt đầu chú ý tới lĩnh vực khoáng sản Pakistan. Tháng 9 vừa qua, U.S. Strategic Metals (USSM), tập đoàn Mỹ có trụ sở tại Missouri, đã ký biên bản ghi nhớ với cánh tay kỹ thuật của quân đội Pakistan để hợp tác xây dựng cơ sở luyện kim gần Karachi và Gwadar. Cùng tháng, Pakistan cũng đã xuất lô khoáng sản đầu tiên gồm đồng, antimon và neodymium sang Mỹ.

Ông Mike Hollomon, Giám đốc thương mại của USSM, cho biết công ty quan tâm tới việc đặt nhà máy luyện kim tại Pakistan và đã khảo sát một số cảng lớn gần Karachi cũng như Gwadar. Ông nhận định Pasni với cảng nước sâu tự nhiên và khả năng kết nối trực tiếp tới mỏ Reko Diq “là lựa chọn rất hợp lý”.

Hiện nay, ngành khai khoáng chỉ đóng góp khoảng 3% GDP Pakistan, song các chuyên gia cho rằng nước này sở hữu trữ lượng tài nguyên khổng lồ, đặc biệt ở các tỉnh miền tây vốn nhiều năm chịu ảnh hưởng của xung đột.

Theo ông Hussain Abidi, Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Pakistan, đây là “một nỗ lực tái thiết quan hệ với Mỹ thông qua hợp tác kinh tế, chứ không chỉ gói gọn trong liên minh an ninh truyền thống”.

Đề xuất xây cảng Pasni, do đó, được nhìn nhận như một “quân bài chiến lược” giúp Pakistan vừa cân bằng quan hệ với Trung Quốc, vừa mở cửa cho dòng vốn và ảnh hưởng của Mỹ trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt.

Theo FT