Hai quốc gia chủ chốt BRICS siết chặt liên minh bất chấp trừng phạt, trái phiếu nhân dân tệ trở thành 'vũ khí mới' của Nga

Theo hai nguồn tin am hiểu sự việc, tại cuộc họp cuối tháng 8 ở Quảng Châu, các quan chức cấp cao thuộc cơ quan quản lý tài chính Trung Quốc đã nói với lãnh đạo các tập đoàn năng lượng Nga rằng họ sẽ ủng hộ kế hoạch phát hành trái phiếu panda bằng nhân dân tệ.

Đây sẽ là thương vụ huy động vốn đầu tiên của doanh nghiệp Nga tại Trung Quốc kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra năm 2022, đồng thời là đợt phát hành trái phiếu công khai đầu tiên trên thị trường nội địa Trung Quốc kể từ khi Rusal kêu gọi được 1,5 tỷ nhân dân tệ (210 triệu USD) vào năm 2017.

Trong chuyến thăm Bắc Kinh hôm thứ Ba, Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định quan hệ chiến lược với Trung Quốc đang ở “mức cao chưa từng có”. Sau Hội đàm, Moscow thông báo đã đạt thỏa thuận với Bắc Kinh về việc xây dựng đường ống “Sức mạnh Siberia 2” do tập đoàn khí đốt Gazprom dẫn dắt, dự án được đánh giá có thể tái định hình dòng chảy năng lượng toàn cầu.

Các biện pháp trừng phạt quy mô lớn từ Mỹ và châu Âu đã khiến Nga gần như bị chặn đường tiếp cận thị trường tài chính quốc tế từ năm 2022. Trong thời gian đó, nhiều ngân hàng Trung Quốc cũng e ngại tham gia các thương vụ huy động vốn công khai của doanh nghiệp Nga vì lo nguy cơ chịu trừng phạt thứ cấp.

Tuy nhiên, quan hệ Bắc Kinh – Moscow ngày càng chặt chẽ đã khiến lập trường này bớt thận trọng hơn, trong khi nhân dân tệ dần trở thành ngoại tệ chủ chốt đối với nền kinh tế Nga.

Từ năm 2022, một số doanh nghiệp Nga đã phát hành trái phiếu nhân dân tệ trên thị trường nội địa của mình, chủ yếu là các tập đoàn lớn như Rusal hay Gazprom. Theo nguồn tin, việc tái khởi động kênh “trái phiếu panda” ở Trung Quốc ban đầu có thể chỉ giới hạn trong 2 đến 3 doanh nghiệp. Rosatom - tập đoàn hạt nhân quốc doanh Nga và các công ty liên kết, vốn chưa bị áp lệnh trừng phạt rộng rãi từ phương Tây được kỳ vọng sẽ nằm trong nhóm đi tiên phong.

Các chuyên gia pháp lý cảnh báo rằng để thương vụ thành công, doanh nghiệp Nga phải tháo gỡ lo ngại của các ngân hàng Trung Quốc – những nhà đầu tư và môi giới chủ chốt của trái phiếu panda. Luật sư Allen Wong (hãng Jincheng Tongda & Neal, Bắc Kinh) cho biết: ‘Môi giới vẫn có nguy cơ đối mặt với lệnh trừng phạt thứ cấp từ OFAC của Mỹ’, đồng thời nhấn mạnh việc che giấu vai trò ngân hàng trong một thị trường công khai là gần như bất khả thi.

Một hướng đi khả dĩ là phát hành thông qua các pháp nhân Nga chưa bị trừng phạt, nhưng điều này vẫn chứa rủi ro bởi các thực thể đó có thể bị nhắm tới sau khi trái phiếu được bán ra. “Ý tưởng thì hấp dẫn nhưng để triển khai cần nghiên cứu thêm và có phê duyệt từ cấp cao nhất”, Wong nói.

Hồi tháng 7, hơn 40 doanh nhân Nga và chuyên gia tài chính Trung Quốc đã họp tại Đại sứ quán Nga ở Bắc Kinh để bàn cách nâng cao uy tín tín dụng cho doanh nghiệp Nga nhằm huy động vốn tại Trung Quốc.

Ngày thứ Sáu, Gazprom đã được cơ quan xếp hạng tín nhiệm CSCI Pengyuan (Thâm Quyến) chấm mức AAA cùng triển vọng ổn định. Đây là điều kiện tiên quyết để công ty nước ngoài có thể tiếp cận thị trường trái phiếu nội địa Trung Quốc. CSCI Pengyuan cho biết mức xếp hạng này dựa trên tầm quan trọng chiến lược của Gazprom đối với ngành dầu khí Nga cũng như hồ sơ tài chính vững chắc, bất chấp rủi ro địa chính trị và biến động giá dầu. Gazprom đã bị Mỹ đưa vào danh sách trừng phạt từ năm 2022.

Nhiều tập đoàn năng lượng lớn khác của Nga cũng đã được xếp hạng tín nhiệm tại Trung Quốc, trong đó có Atomenergoprom (liên kết với Rosatom), Novatek – nhà cung cấp LNG hàng đầu (dự án Bắc Cực của công ty vừa bị trừng phạt nhưng vẫn kịp giao hàng cho Trung Quốc trong tháng 8), và Zarubezhneft – đơn vị phát triển các dự án năng lượng Nga ở nước ngoài.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, Ủy ban Quản lý Chứng khoán Trung Quốc, Hiệp hội Các nhà đầu tư thị trường tài chính Bắc Kinh, cùng Rosatom và Gazprom hiện chưa phản hồi yêu cầu bình luận.

Trong khi đó, năm 2022, Fitch Ratings đã hạ xếp hạng Gazprom xuống mức “CC” – cho thấy nguy cơ vỡ nợ “rất cao” – trước khi rút toàn bộ đánh giá đối với các thực thể Nga để tuân thủ lệnh trừng phạt của EU. Khi đó, Fitch cảnh báo chế độ trừng phạt ngày càng siết chặt có thể tạo ra “rào cản không thể vượt qua” đối với khả năng thanh toán nợ quốc tế của nhiều tập đoàn Nga.

Một quản lý dự án tại một trong những cơ quan xếp hạng lớn của Trung Quốc cho rằng: “Đánh giá của Fitch có thể đúng với khách hàng của họ, nhưng với nhà đầu tư Trung Quốc hay thậm chí Ấn Độ, các thương vụ trái phiếu Nga - nếu thành công - có thể trở thành tài sản đáng tin cậy nhất trên thị trường”.

Tham khảo FT