Hàng hóa kẹt cứng, cảng biển tê liệt: Châu Âu 'lãnh đòn' vì thuế quan

Các công ty logistics và vận tải biển cảnh báo, chính sách thuế không nhất quán của Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng với mực nước sông xuống thấp đang khiến châu Âu đối mặt với cuộc khủng hoảng chuỗi cung ứng nghiêm trọng nhất kể từ sau đại dịch Covid-19.

Tại các cảng lớn như Rotterdam (Hà Lan), Antwerp (Bỉ) và Hamburg (Đức), tàu chở hàng và xà lan đang phải chờ đợi nhiều ngày để được bốc dỡ. Tình trạng ùn tắc này dự kiến sẽ còn kéo dài trong nhiều tháng tới.

“Các trung tâm logistics lớn hiện đều đã quá tải”, ông Caesar Luikenaar, Giám đốc điều hành công ty vận tải biển WEC Lines (Hà Lan), cho biết. Theo ông, nhiều cảng trọng điểm tại châu Âu hiện đang hoạt động vượt công suất thiết kế.

Ông Albert van Ommen, Tổng giám đốc Tập đoàn Euro-Rijn (Hà Lan), nhận định đây là đợt ùn tắc nghiêm trọng nhất kể từ đại dịch, thời điểm mà lưu lượng hàng hóa bất ngờ tăng mạnh khiến các cảng vốn đã thiếu nhân lực càng thêm quá tải.

Tình trạng hiện tại giáng thêm một đòn nặng nề vào hệ thống logistics toàn cầu – vốn từng cho phép doanh nghiệp duy trì tồn kho tối thiểu nhờ các chuyến hàng định kỳ, đúng thời gian. Hiện nay, mô hình đó đang bị lung lay.

Công ty logistics Contargo của Đức thông báo với khách hàng rằng, tại cảng Antwerp, xà lan phải chờ trung bình 66 giờ để được xếp hàng, còn tại Rotterdam là 77 giờ – gấp nhiều lần thời gian thông thường. Các xà lan trước đây được cấp khung giờ cố định để đảm bảo bốc xếp nhanh chóng và hiệu quả.

Ông Casper Ellerbaek, lãnh đạo cấp cao của DHL Đức, cho biết hiện các khách hàng của ông vẫn chưa phải dừng sản xuất do thiếu linh kiện, nhưng rủi ro này hoàn toàn có thể xảy ra nếu tình trạng kéo dài.

Tại cảng Antwerp – cảng container lớn thứ hai châu Âu – các tàu biển đang dỡ hàng chậm từ ba đến năm ngày so với kế hoạch. “Khi chúng tôi đến lấy container bằng xà lan, họ không thể xếp hàng đúng giờ vì tàu biển cập cảng trễ. Và cuối cùng, khách hàng hoặc người tiêu dùng sẽ nhận hàng muộn”, ông van Ommen nói.

Nguyên nhân được cho là sự thay đổi đột ngột trong chính sách thuế của Mỹ dưới thời ông Trump, buộc các hãng vận tải phải điều chỉnh toàn bộ mạng lưới vận chuyển để thích nghi với dòng chảy thương mại biến động toàn cầu.

Tình hình càng trở nên nghiêm trọng khi mực nước thấp tại sông Rhine – sau một mùa xuân khô hạn – khiến xà lan không thể chất đầy hàng như bình thường. Đồng thời, sự sắp xếp lại các liên minh vận tải giữa các hãng lớn cũng gây ra xáo trộn. Đặc biệt, việc Maersk (Đan Mạch) và MSC (Thụy Sĩ) – hai hãng container hàng đầu thế giới – chấm dứt hợp tác khiến các tuyến vận chuyển và điểm cập cảng phải điều chỉnh lại, gây gián đoạn ngắn hạn.

Mặt khác, các cảng châu Âu cũng đang phải xử lý lượng hàng nhập khẩu tăng đột biến từ châu Á – hệ quả của mức thuế cao mà Mỹ áp đặt, buộc nhiều hàng hóa phải chuyển hướng sang thị trường khác.

Theo ông Ellerbaek từ DHL, lượng container từ châu Á sang châu Âu đang tăng khoảng 7% mỗi năm, phần lớn trong số đó lẽ ra sẽ hướng đến thị trường Mỹ. “Nếu nhìn vào tốc độ tăng trưởng ở các tuyến vận chuyển, rõ ràng châu Âu đang tiếp nhận phần lớn thị phần vốn dành cho Mỹ”, ông nói.

Trước áp lực này, các công ty vận hành bến cảng – chủ yếu là doanh nghiệp tư nhân thuê lại mặt bằng từ chính quyền cảng – đang gấp rút tuyển dụng nhân sự và đầu tư trang thiết bị mới để giảm tải.

ECT – một trong những nhà khai thác cảng lớn nhất ở Rotterdam – thừa nhận cảng “đang rất bận rộn”, nhưng khẳng định đây là hiện tượng chung của toàn khu vực Bắc Âu. ECT cho biết, những thay đổi trong liên minh hàng hải, nhu cầu tăng cao và “bất ổn địa chính trị, kinh tế” là nguyên nhân dẫn đến tình trạng hiện tại.

HHLA – nhà khai thác chính tại cảng Hamburg – chưa đưa ra bình luận.

Ông Mark Rosenberg, Giám đốc thương mại mảng cảng biển toàn cầu của Tập đoàn DP World (UAE), sở hữu các bến cảng tại Antwerp và Rotterdam, cho biết các nhóm nhân sự đang “nỗ lực tối đa” để điều tiết dòng hàng hóa và “giảm thiểu gián đoạn ở mức thấp nhất có thể”.

“DP World cam kết duy trì chất lượng dịch vụ, tiếp tục đầu tư mở rộng công suất và tăng khả năng thích ứng trong mạng lưới cảng tại châu Âu để hỗ trợ khách hàng trong giai đoạn chuyển đổi ngành hiện nay”, ông nói.

Ban quản lý Cảng Antwerp-Bruges – đơn vị công lập quản lý cảng – xác nhận tình trạng “ùn tắc kéo dài và tăng cao”, đồng thời cho biết hệ thống vận hành vẫn “nằm trong giới hạn dự phòng cho phép”.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia ngành tỏ ra bi quan về khả năng khắc phục sớm.

Ông Luikenaar cho biết, nhiều hãng vận tải nội địa phải mất tới một tuần – thay vì tối đa ba ngày như trước – để gom đủ container từ các bến khác nhau tại Rotterdam. “Phải mất nhiều năm đầu tư mới giải quyết được hết các vấn đề. Đây không phải là chuyện có thể biến mất trong ngày một ngày hai”, ông cảnh báo.

Tham khảo FT

>> Tàu chở container sang Mỹ bị hủy hàng loạt, 900.000 người bị liên lụy: Chuyện gì xảy ra?