IMF: Kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng chậm lại trong dài hạn

Kinh tế Việt Nam đã ghi nhận sự phục hồi vào cuối năm 2023 nhờ vào sự gia tăng của xuất khẩu, du lịch và các chính sách tài khóa cùng tiền tệ mở rộng. Tuy vậy, Báo cáo kết luận Đợt tham vấn Điều IV của Ban Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vừa công bố đã cảnh báo rằng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có thể sẽ chậm lại trong thời gian tới do đối diện với nhiều rủi ro từ cả nội tại lẫn quốc tế.

Tăng trưởng kinh tế và những yếu tố thúc đẩy

Năm 2023 là một năm khó khăn đối với kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng GDP đạt 5%, thấp hơn so với các kỳ vọng trước đó. Nguyên nhân chính đến từ sự suy giảm mạnh trong lĩnh vực bất động sản và tài chính, cùng với sự sụt giảm đáng kể về xuất khẩu.

Tuy nhiên, nền kinh tế bắt đầu có dấu hiệu phục hồi từ cuối năm 2023 nhờ vào sự hỗ trợ từ các chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng, kết hợp với sự hồi phục của ngành du lịch và xuất khẩu. Báo cáo từ IMF chỉ ra rằng Chính phủ đã có các động thái quyết liệt nhằm duy trì ổn định tài chính vĩ mô, đồng thời kích thích sự phục hồi của nền kinh tế sau đại dịch.

Dự báo của IMF cho thấy kinh tế Việt Nam có thể tăng trưởng 6,1% trong năm 2024, chủ yếu nhờ vào nhu cầu bên ngoài mạnh mẽ, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục ổn định, và chính sách hỗ trợ. Tuy nhiên, tăng trưởng nhu cầu trong nước dự kiến sẽ phục hồi một cách chậm chạp do khu vực doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn với mức nợ cao và sự phục hồi chậm của thị trường bất động sản.

IMF cũng nhấn mạnh rằng lạm phát của Việt Nam đang dao động quanh mức mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước (khoảng 4-4,5%), phần lớn do giá thực phẩm gia tăng. Các chính sách tiền tệ nới lỏng hiện tại đã hỗ trợ phục hồi nền kinh tế, nhưng rủi ro lạm phát cũng gia tăng, đòi hỏi cần có sự cân nhắc thận trọng từ phía cơ quan quản lý.

Rủi ro lớn đối với xuất khẩu và tài chính

IMF đã chỉ ra rằng rủi ro đối với kinh tế Việt Nam hiện vẫn ở mức cao, đặc biệt là từ xuất khẩu - động lực quan trọng của nền kinh tế. Nếu tăng trưởng toàn cầu không như kỳ vọng, hoặc căng thẳng địa chính trị tiếp tục leo thang, xuất khẩu của Việt Nam có thể suy yếu.

Điều này đặc biệt quan trọng khi nền kinh tế dựa trên mô hình tăng trưởng nhờ xuất khẩu của Việt Nam đang đối diện với tình trạng đồng nội tệ mất giá trước đồng USD, làm tăng áp lực lạm phát và suy yếu tiêu dùng nội địa.

Theo IMF, chính sách tài khóa cần đóng vai trò chính trong việc hỗ trợ kinh tế, trong bối cảnh dư địa chính sách tiền tệ hạn chế. Việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện các khoản đầu tư công được cho là một trong những yếu tố quan trọng giúp kích thích kinh tế và tạo việc làm. Tuy nhiên, sự gia tăng chi tiêu công, đặc biệt là việc tăng lương cho khu vực công, cần được kiểm soát để tránh tạo ra áp lực lạm phát quá mức.

Các chính sách tiền tệ nới lỏng đã giúp kích thích tăng trưởng, nhưng NHNN cần phải thận trọng với các chính sách này, đặc biệt khi áp lực tỷ giá đang gia tăng. Việc áp dụng một khung chính sách tiền tệ hiện đại hơn, cho phép linh hoạt tỷ giá hối đoái lớn hơn, có thể giúp cải thiện khả năng truyền dẫn của chính sách và giảm thiểu nhu cầu can thiệp vào thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá.

Đẩy mạnh cải cách và quản lý rủi ro

IMF khuyến nghị Việt Nam cần tăng cường sức chống chịu của hệ thống tài chính, bao gồm củng cố vốn đệm của các ngân hàng và giải quyết vấn đề nợ xấu. Một số cải cách pháp lý như Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi đã được triển khai nhằm cải thiện giám sát và phòng ngừa khủng hoảng. Tuy nhiên, những cải cách này cần đi xa hơn, với việc cải thiện khung pháp lý cho giám sát hợp nhất và quản lý rủi ro tín dụng.

Một vấn đề khác mà IMF nhấn mạnh là sự cần thiết phải đẩy mạnh cải cách cơ cấu và các chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu. Việc thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo và cải thiện môi trường kinh doanh có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu phát triển bền vững, bao gồm cả mục tiêu phát thải ròng bằng không vào năm 2050.

Theo IMF, tốc độ tăng trưởng tiềm năng có thể giảm xuống mức 4,5-5,5% trong vòng một thập kỷ tới, chủ yếu do lực lượng lao động đang già hóa và các tác động tiêu cực từ biến đổi khí hậu. Điều này đòi hỏi Việt Nam cần phải đẩy mạnh năng suất lao động, thông qua việc cải thiện môi trường kinh doanh, đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nâng cao chất lượng vốn nhân lực.

>> HSBC dự báo GDP Việt Nam 2024 tăng trưởng ổn định ở mức 6,5% bất chấp tác động của siêu bão Yagi