Không ngán lệnh trừng phạt của Mỹ, Iran lập kỳ tích trên thị trường dầu mỏ

Sản lượng dầu của Iran đã tăng hơn 30% trong 2 năm qua, đạt 3,4 triệu thùng mỗi ngày, nhờ các nguồn cung giá rẻ thu hút người mua Trung Quốc. Con số này chỉ thấp hơn vài trăm ngàn thùng so với mức sản lượng trước khi cựu Tổng thống Donald Trump tái áp đặt các lệnh trừng phạt vào năm 2018.

Những thùng dầu Iran bổ sung đã có thể gia nhập thị trường, góp phần hạ nhiệt giá dầu thô toàn cầu, nhờ sự chấp thuận ngầm từ chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden. Mặc dù căng thẳng giữa Tehran và Tel Aviv đang leo thang đến mức báo động, đặc biệt trong bối cảnh năm bầu cử, Nhà Trắng vẫn ưu tiên kiềm chế giá xăng dầu hơn là siết chặt việc thực thi các lệnh trừng phạt.

Tuy nhiên, tình hình quân sự leo thang hiện nay đang đe dọa nguồn cung này.

“Iran đang thành công trong việc xuất khẩu nhờ sự hỗ trợ của các đối tác như Trung Quốc, các mạng lưới vận chuyển ngầm tinh vi, và sự quan tâm khá thấp từ phía Mỹ trong việc hành động", theo Henning Gloystein và Greg Brew, các nhà phân tích tại Tập đoàn Eurasia. “Có nguy cơ Israel sẽ tấn công các cơ sở dầu mỏ của Iran".

Mặc dù cơ sở hạ tầng dầu mỏ của Iran không phải mục tiêu hàng đầu của Tel Aviv, nhưng khả năng này vẫn khiến thị trường dầu thô lo ngại. Giá dầu thô đã tăng 5% vào thứ Năm sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết đang cân nhắc việc ủng hộ một cuộc tấn công của Israel.

Căng thẳng giữa Iran và Israel đã leo thang đáng kể trong thời gian gần đây. Tại Lebanon, lực lượng Israel đã tấn công mạnh mẽ nhóm vũ trang Hezbollah, một đại diện của Iran, và ám sát thủ lĩnh Hassan Nasrallah của nhóm này. Đáp lại, Tehran đã phóng một loạt tên lửa lớn vào Israel trong tuần này. Chính quyền Biden đang theo dõi sát sao tình hình và đã có các cuộc thảo luận với Israel về các biện pháp đối phó. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra.

Theo các nhà phân tích Daniel Hynes và Soni Kumari từ ANZ Group Holdings, nếu ngành dầu mỏ bị tấn công sẽ gây thiệt hại kinh tế lớn cho Iran, thông qua việc nhắm mục tiêu vào các nhà máy lọc dầu hoặc các cơ sở xuất khẩu mang lại nguồn thu quan trọng. Tuy nhiên, Israel có thể do dự với phương án này vì điều đó có thể làm tổn hại đến mối quan hệ với các đồng minh phương Tây và các quốc gia Ả Rập.

Thực thi lệnh trừng phạt

Ngay cả khi không có cuộc tấn công trực tiếp từ Israel, sự phục hồi sản lượng dầu của Tehran vẫn có thể gặp rủi ro.

Chính quyền Biden có thể thay đổi lập trường hiện tại về việc lơ là trong thực thi các lệnh trừng phạt, và Tổng thống đã cảnh báo về các biện pháp mới khi căng thẳng leo thang. Ngoài ra, nếu Trump tái đắc cử, ông có thể tiếp tục chiến dịch "gây sức ép tối đa" đã từng bóp nghẹt các chuyến hàng của Iran trong nhiệm kỳ trước của ông.

“Chúng tôi không tin rằng các lệnh trừng phạt của Mỹ hiện nay là không còn hiệu lực,” Fernando Ferreira, Giám đốc dịch vụ rủi ro địa chính trị tại công ty tư vấn Rapidan Energy Group có trụ sở tại Washington, cho biết. “Việc thực thi lỏng lẻo là một lựa chọn chính sách có thể thay đổi”, tùy thuộc vào kết quả của cuộc bầu cử Tổng thống.

Tuy nhiên, bất kỳ chiến dịch siết chặt nào cũng sẽ gặp phải những trở ngại.

Bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây, Trung Quốc đã nhập khẩu một lượng dầu mỏ kỷ lục từ Iran khi các nhà máy lọc dầu nhỏ tại tỉnh Sơn Đông, thường được gọi là “ấm trà” (teapot), ồ ạt mua dầu giá rẻ. Nhờ mạng lưới trung gian rộng khắp và hoạt động bên ngoài hệ thống tài chính toàn cầu, các giao dịch này đã diễn ra một cách kín đáo và hiệu quả.

Mạng lưới hậu cần vận chuyển dầu của Iran đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt kể từ khi cuộc xung đột tại Ukraine nổ ra vào năm 2022. Để đối phó với các lệnh trừng phạt, các lô hàng dầu thường được vận chuyển bằng đội tàu chở dầu "bóng tối", qua đó thực hiện các hoạt động chuyển tải giữa các tàu (ship-to-ship transfer) hoặc được gắn nhãn là hàng nhập khẩu từ các quốc gia không bị trừng phạt, như Malaysia.

Các tàu thường tắt bộ phát sóng nhận dạng, khiến các chuyến hàng dầu của Iran khó theo dõi. Do đó, các ước tính về lượng dầu xuất khẩu của Iran từ các tổ chức khác nhau, như Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), FGE và Kpler, thường có sự chênh lệch đáng kể. Điều này một phần là do phương pháp thu thập dữ liệu và các giả định khác nhau được áp dụng.

Nếu Israel tấn công các cơ sở sản xuất dầu của Iran, OPEC và các đồng minh có khả năng dự trữ để bù đắp bất kỳ sự thiếu hụt nào, theo ANZ.

Dẫn đầu bởi Ả Rập Saudi, OPEC+ đã nỗ lực khôi phục sản lượng bị cắt giảm từ cuối năm 2022. Tuy nhiên, do nhu cầu dầu toàn cầu giảm và sản lượng từ các nước khác tăng, nhóm này đã phải tạm dừng kế hoạch tăng sản lượng thêm hai tháng. Iran là thành viên của OPEC, đã được miễn trừ các hạn ngạch sản xuất do các lệnh trừng phạt. Việc Iran tăng sản lượng đáng kể, kết hợp với sản xuất vượt mức của các nước OPEC+ khác, đã làm suy yếu nỗ lực của nhóm trong việc hỗ trợ giá dầu.

Theo Jamal Qureshi, Giám đốc quản lý chiến lược và phân tích tại Petro-Logistics SA, "sự gia tăng ổn định sản lượng của Iran đã tác động lớn đến mục tiêu mong muốn của OPEC và mục tiêu cuối cùng của họ”.

Theo Yahoo Finance