Kinh tế u ám, vì sao chứng khoán vẫn liên tục lập đỉnh?

Tuyển dụng gần như đình trệ. Lạm phát gia tăng. Niềm tin của người tiêu dùng giảm xuống gần mức thấp lịch sử. Người dân Mỹ ngày càng tỏ ra thất vọng về tình hình kinh tế.

Thế nhưng, chỉ số S&P 500 đã thiết lập bốn kỷ lục mới trong tháng này. Chỉ số Dow Jones đã lần đầu tiên đóng cửa vượt mốc 46.000 điểm vào cuối tuần trước. Vậy nếu nền kinh tế đang ảm đạm, tại sao thị trường chứng khoán lại hưng phấn đến vậy?

Thị trường việc làm bất ngờ yếu kém đã làm gia tăng kỳ vọng của nhà đầu tư rằng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ buộc phải cắt giảm lãi suất nhiều lần trong năm nay. Theo công cụ CME FedWatch (một công cụ gán xác suất cho các quyết định lãi suất của Fed dựa trên diễn biến thị trường), nhà đầu tư hiện đang định giá 80% khả năng Fed cắt giảm lãi suất vào tháng Mười Hai, 86% khả năng vào tháng Mười và 100% khả năng Fed sẽ hạ lãi suất tại cuộc họp chính sách kéo dài hai ngày kết thúc vào đêm nay (17/9).

Thị trường đã chờ đợi chi phí vay vốn thấp hơn. Fed chưa cắt giảm lãi suất nào trong năm 2025, sau khi hạ tổng cộng một điểm phần trăm qua ba cuộc họp vào cuối năm ngoái. Tuy nhiên, ông Jerome Powell (Chủ tịch Fed) cho biết sự bất định xung quanh chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump khiến Ủy ban bỏ phiếu còn do dự. Lạm phát đã tăng trở lại trong vài tháng qua, một phần vì thuế quan dần đẩy giá cả lên. Việc hạ lãi suất có thể khiến lạm phát thêm trầm trọng.

Phố Wall ưa thích các đợt cắt giảm lãi suất vì chúng giúp doanh nghiệp giảm chi phí vay, từ đó gia tăng lợi nhuận. Điều này khiến giá trị tiềm ẩn của cổ phiếu tăng và cung cấp thêm nguồn vốn để tuyển dụng. Đó là lý do vì sao lãi suất giảm thường thúc đẩy nền kinh tế theo thời gian.

Ngoài ra, nhà đầu tư cũng hoan nghênh sự hồi phục của thị trường trái phiếu, vốn đang tăng trưởng mạnh nhờ lo ngại về sự chững lại trong tạo việc làm. Trái phiếu Kho bạc Mỹ được coi là tài sản an toàn đã bùng nổ trong những ngày gần đây khi giới giao dịch dự báo Fed sẽ cắt giảm lãi suất, kéo lợi suất giảm và giá tăng (giá và lợi suất trái phiếu biến động ngược chiều nhau). Lợi suất trái phiếu kỳ hạn 2 năm đang ở gần mức thấp nhất kể từ cuộc khủng hoảng lạm phát 2022, trong khi lợi suất trái phiếu 10 năm dao động quanh mức 4%, lần đầu tiên kể từ cú sốc thuế quan hồi tháng Tư.

Lợi suất trái phiếu thấp cũng giúp doanh nghiệp giảm chi phí nợ, từ đó gia tăng giá trị tiềm năng cho cổ phiếu.

Chỉ số S&P 500 – thước đo chuẩn mực của thị trường chứng khoán – đã tăng 6% kể từ báo cáo việc làm gây sốc ngày 1 tháng Tám cho thấy tuyển dụng giảm mạnh và nền kinh tế Mỹ thực tế đã tạo ra ít hơn 250.000 việc làm so với con số công bố trước đó. Thị trường đặc biệt hưng phấn trong tháng Chín trước thềm cuộc họp của Fed, khi nhiều dữ liệu lao động ảm đạm tiếp tục được công bố – S&P 500 đã tăng điểm trong 6 trên 9 phiên gần nhất.

Như vậy, tin xấu về kinh tế gần đây lại trở thành tin tốt cho thị trường chứng khoán.

Những yếu tố khác đang thúc đẩy thị trường chứng khoán

Mặc dù kỳ vọng về Fed là một động lực lớn, song sức mạnh từ lợi nhuận doanh nghiệp cũng củng cố niềm tin của giới đầu tư. Kỳ vọng về tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của Phố Wall vẫn rất vững chắc.

Rốt cuộc, thị trường chứng khoán là tập hợp các doanh nghiệp riêng lẻ, mà giá cổ phiếu của chúng biến động theo giá trị kỳ vọng. Nếu nhà đầu tư không tin rằng doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận, họ sẽ không sẵn sàng trả mức giá cao như vậy.

Sự bùng nổ của ngành trí tuệ nhân tạo (AI) cũng góp phần mạnh mẽ vào đà tăng. Chín trong mười công ty có giá trị vốn hóa lớn nhất thị trường đều gắn chặt với AI, chiếm khoảng 40% tổng giá trị thị trường chứng khoán Mỹ.

Để thấy rõ mức độ hứng khởi, cổ phiếu Oracle đã tăng 36% chỉ trong một ngày, sau khi công bố dự báo lạc quan về nhu cầu trung tâm dữ liệu được thúc đẩy bởi AI. Điều này tạm thời đưa ông Larry Ellison (đồng sáng lập Oracle) trở thành người giàu nhất thế giới, trước khi ông Elon Musk lấy lại vị trí vào ngày hôm sau. Oracle cũng lọt vào nhóm 10 công ty giá trị nhất toàn cầu.

Thị trường chứng khoán còn hưởng lợi từ việc các mức thuế quan của ông Trump chính thức có hiệu lực vào đầu tháng Tám, mang lại phần nào sự chắc chắn sau nhiều tháng đe dọa áp thuế thất thường khiến doanh nghiệp khó hoạch định chiến lược đầu tư. Bên cạnh đó, đạo luật thuế “One Big Beautiful Bill Act” của ông Trump cũng hỗ trợ thêm cho lợi nhuận doanh nghiệp, giúp nhà đầu tư yên tâm rằng sự biến động từ chính sách Nhà Trắng đã lắng xuống và họ có thể chấp nhận thêm rủi ro.

Trong khi đó, tiêu dùng hộ gia đình vẫn duy trì dù phải đối mặt với thuế quan và lo ngại về kinh tế. Chi tiêu tiêu dùng tăng 0,5% trong tháng Bảy theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ công bố hai tuần trước. Điều này đặc biệt quan trọng vì tiêu dùng chiếm hơn hai phần ba GDP của Mỹ.

Ông Scott Chronert (chuyên gia phân tích của Citi Research) viết trong một báo cáo gửi khách hàng hôm thứ Sáu: “Không chỉ Fed, kỳ vọng lợi nhuận vẫn vững chắc trong khi biến động lãi suất giảm. Kết hợp lại, đây là một câu chuyện rất tích cực cho các tài sản rủi ro”.

Tuy nhiên, vẫn có lý do để thận trọng

Cổ phiếu đang ở mức giá đắt đỏ lịch sử: Chỉ số S&P 500 hiện được giao dịch ở mức gấp 3,3 lần kỳ vọng doanh thu – mức cao nhất từng có. Chỉ số P/E cũng ở mức 25 lần, nghĩa là để tạo ra 1 USD lợi nhuận, nhà đầu tư sẵn sàng trả 25 USD. Điều này cho thấy sự định giá có thể đã đi trước thực tế.

Giá cả tăng có thể bắt đầu ảnh hưởng đến chi tiêu tiêu dùng, làm suy yếu triển vọng doanh thu của doanh nghiệp. Theo ông Mark Zandi (Nhà Kinh tế trưởng của Moody’s) lạm phát năm nay đã làm chi phí hộ gia đình Mỹ trung bình tăng thêm 195 USD mỗi tháng.

Khi chi phí sinh hoạt tăng, người tiêu dùng tiếp tục vay mượn, đẩy gánh nặng nợ lên cao. Nợ quá hạn đang tăng nhanh, đặc biệt kể từ khi các khoản thanh toán nợ sinh viên được khôi phục vào tháng Mười năm 2024. Theo Brookings, việc này sẽ hút 80 tỷ USD ra khỏi nền kinh tế trong năm nay.

Lạm phát, dù chưa đạt mức mất kiểm soát như năm 2022, vẫn trở thành mối lo ngại lớn đến mức một kênh phòng vệ truyền thống là vàng đã lập kỷ lục mới. Vàng hiện giao dịch gần 3.700 USD/ounce, tăng khoảng 40% trong năm nay và vừa vượt qua đỉnh điều chỉnh theo lạm phát được thiết lập 45 năm trước. Khi lo ngại lạm phát, giới đầu tư thường tìm đến vàng như một tài sản phòng hộ có giá trị nội tại.

Ông Gary Friedman (Giám đốc điều hành tập đoàn RH) nhấn mạnh trong một cuộc gọi với giới phân tích Phố Wall hôm thứ Năm rằng thuế quan và lạm phát gây ra rủi ro lớn hơn nhiều so với những gì công chúng nhận thấy. Do đó ông không quá hứng khởi với triển vọng Fed cắt giảm lãi suất.

“Điều tôi lo ngại nhất là phải tiêu diệt lạm phát. Tôi quan tâm đến việc kiềm chế lạm phát hơn là nhận thêm một đợt giảm lãi suất, bởi vì chúng ta có thể được giảm lãi suất nhưng thuế quan lại tạo thêm nhiều áp lực lạm phát hơn. Tôi không muốn thành công vì 50% đối thủ cạnh tranh (những người làm việc chăm chỉ và có năng lực) bị loại bỏ”, ông Friedman nói.

Ông kết luận: “Tôi thực sự nghĩ rằng không ai tính toán đủ kỹ”.

Theo CNN