Một mặt hàng Việt Nam khiến Trung Quốc ‘mê như điếu đổ’: Muốn sao chép không được, chỉ còn cách chi tỷ USD để mua

Cùng với cà phê, rau quả và hồ tiêu, hạt điều tiếp tục là một trong những mặt hàng nông sản đóng góp doanh thu xuất khẩu tỷ USD của Việt Nam. Bất chấp biến động kinh tế toàn cầu, ngành điều vẫn giữ vững tốc độ tăng trưởng ổn định.

Theo thống kê từ Cục Hải quan, riêng tháng 10/2025, Việt Nam xuất khẩu 73.200 tấn hạt điều, tăng 12% về sản lượng và tăng 18,5% về trị giá so với cùng kỳ. Lũy kế 10 tháng đầu năm, tổng lượng xuất khẩu đạt 628.000 tấn, trị giá 4,277 tỷ USD tăng nhẹ về sản lượng (2,8%) nhưng tăng mạnh về trị giá (19,4%) so với cùng kỳ năm 2024.

Ba thị trường lớn nhất nhập khẩu điều của Việt Nam là Trung Quốc, Mỹ và Hà Lan, chiếm hơn 50,9% tổng lượng xuất khẩu và tương đương 2,129 tỷ USD. Trong đó, Trung Quốc là thị trường tăng trưởng mạnh nhất, đạt 142.500 tấn với trị giá 910 triệu USD tăng 38% về lượng và 53,7% về trị giá so với cùng kỳ. Trung Quốc có trồng hạt điều nhưng số lượng rất ít và chất lượng không cao bằng Việt Nam do điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng không thuận lợi. Do đó, nhu cầu hạt điều tại Trung Quốc ngày cang tăng cao, cùng mức giá nhập khẩu ưu đãi, đã thúc đẩy lượng mua từ Việt Nam trong nhiều tháng qua.

Ngoài ba thị trường chính, xuất khẩu hạt điều Việt Nam sang một số quốc gia khác cũng ghi nhận mức tăng trưởng nổi bật: Đức tăng 42,1%, Ả Rập Xê Út tăng 50,6%, Litva tăng 53,3%, Vương quốc Anh tăng 36,2% và UAE tăng 17,2%.

Giá xuất khẩu bình quân hạt điều cũng đi lên rõ rệt. Tháng 10/2025 đạt mức 6.885 USD/tấn tăng 1,5% so với tháng trước và tăng 5,9% so với cùng kỳ. Tính chung 10 tháng, giá bình quân đạt 6.811 USD/tấn tăng 16,2% so với cùng kỳ năm 2024.

Với đà tăng trưởng hiện nay, mục tiêu đạt 4,5 tỷ USD xuất khẩu trong năm 2025 gần như chắc chắn đạt được, thậm chí có khả năng vượt mốc, đặc biệt khi nhu cầu tiêu thụ điều thường tăng mạnh vào mùa lễ - Tết cuối năm.

Theo Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), trong gần hai thập kỷ qua, Việt Nam đã trở thành trung tâm chế biến điều của thế giới, nhập khẩu điều thô nhiều nhất, xuất khẩu nhân điều lớn nhất toàn cầu. Ngành điều đã chuyển mình mạnh mẽ: từ phụ thuộc thiết bị công nghệ nước ngoài sang tự chủ, thậm chí xuất khẩu ngược công nghệ chế biến ra thế giới, chiếm 80% thị phần nhân điều xuất khẩu toàn cầu.

Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức lớn. Điểm yếu của ngành là phụ thuộc nhiều vào nguồn điều thô nhập khẩu từ châu Phi, nơi cung ứng tới 70% nguyên liệu cho các nhà máy Việt Nam. Việc các quốc gia như Bờ Biển Ngà đẩy mạnh tự chế biến trong nước, hạn chế xuất khẩu điều thô, có thể tạo áp lực đáng kể lên nguồn cung.

Thực tế từng xảy ra trong năm 2024, khi một số quốc gia châu Phi tạm ngừng xuất khẩu điều thô, gây đứt gãy chuỗi cung ứng và ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất - chế biến tại Việt Nam. Đây vẫn là bài toán đầu vào buộc ngành điều Việt Nam phải tiếp tục chủ động tìm giải pháp trong những năm tới.