Mỹ sắp đánh mất đồng minh số 1 vào tay Trung Quốc

Một ngày sau khi nông dân trồng đậu nành tại Mỹ bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc chuyển hướng mua vụ mùa từ Argentina, Đại sứ quán Trung Quốc tại Buenos Aires đã lặng lẽ thông báo về việc chuyển giao 90 toa xe chở ngũ cốc đường sắt cho quốc gia Nam Mỹ này.

Các toa xe khổ mét, do Tập đoàn Cơ khí Trung Quốc (CMEC) thuộc sở hữu nhà nước cung cấp, đánh dấu lần đầu tiên công nghệ đường sắt chở hàng của Trung Quốc được áp dụng tại Argentina, theo thông cáo ngày 25 tháng 9. Hệ thống này được kỳ vọng sẽ nâng cao đáng kể hiệu quả vận chuyển ngũ cốc và khả năng cạnh tranh toàn cầu của nông sản xuất khẩu Argentina.

Những toa tàu và số đậu nành được chúng vận chuyển đã trở thành biểu tượng cho tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc tại khu vực Mỹ Latinh. Đồng thời, chúng cũng làm nổi bật vị thế ngày càng phức tạp của Argentina trong cuộc cạnh tranh giữa hai siêu cường đối địch.

Việc Trung Quốc ngừng hoàn toàn mua đậu nành Mỹ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thuế quan trong năm nay đã đẩy nông dân Mỹ vào thế khó. Hiệp hội Đậu nành Mỹ đã cảnh báo rằng Argentina, sau Brazil, đang giành lấy thị phần của Mỹ. Tuần trước, Tổng thống Trump cho biết vấn đề đậu nành sẽ nằm trong chương trình nghị sự khi ông gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại diễn đàn APEC ở Hàn Quốc vào cuối tháng này.

Tuy nhiên, trước đó, ông Trump dự kiến sẽ tiếp đón Tổng thống Argentina Javier Milei tại Washington vào ngày 14/10. Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh các cuộc đàm phán về khoản tín dụng hoán đổi trị giá 20 tỷ USD mà Bộ Tài chính Hoa Kỳ dự kiến cung cấp, nhằm giúp ngân hàng trung ương Argentina ổn định đồng peso.

Kế hoạch hỗ trợ này được cho là đã gây bất bình trong cộng đồng nông dân Mỹ, những người chiếm phần lớn trong cử tri Đảng Cộng hòa, và châm ngòi cho phản ứng dữ dội tại Quốc hội Mỹ.

Một số Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ đã gửi thư tới Tổng thống Trump, cáo buộc Argentina đang "gạt bỏ" nông dân Mỹ bằng cách tạm ngừng thuế xuất khẩu đậu nành và bày tỏ "mối quan ngại sâu sắc" về gói tín dụng khổng lồ này.

Đồng thời, ông Chuck Grassley, một Thượng nghị sĩ Cộng hòa đến từ bang nông nghiệp Iowa, cũng đã công khai chất vấn trên mạng xã hội X: "Tại sao Hoa Kỳ lại giúp cứu trợ Argentina trong khi họ lại chiếm mất thị trường lớn nhất của các nhà sản xuất đậu nành Mỹ???"

Trong bối cảnh này, các nhà phân tích chính sách cho rằng Tổng thống Trump có thể yêu cầu Tổng thống Milei giảm bớt sự phụ thuộc của Argentina vào Bắc Kinh, bao gồm cả việc hủy bỏ thỏa thuận hoán đổi tín dụng trị giá 130 tỷ nhân dân tệ (tương đương 18 tỷ USD) mà Trung Quốc dành cho Buenos Aires.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định rằng Tổng thống Milei khó có thể từ bỏ Trung Quốc, xét đến tầm quan trọng chiến lược của nước này trong các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế Argentina.

Tiến sĩ Carlos Eduardo Pina, nhà khoa học chính trị chuyên nghiên cứu về quan hệ Trung Quốc - Mỹ Latinh tại Mexico, nhận định thẳng thắn: "Nói cách khác, Trung Quốc quá lớn để Milei có thể bỏ qua." Ông Pina cho rằng Tổng thống Argentina hiểu rõ điều này và "sẽ áp dụng cách tiếp cận thực dụng khi đàm phán với Trump”.

Về phía chính quyền Mỹ, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã bảo vệ hoạt động tiếp cận Buenos Aires. Trong một bài đăng gần đây, ông cho biết cơ sở tín dụng và cam kết mua trái phiếu Argentina phản ánh sự ủng hộ của Trump đối với đồng minh Milei và tầm quan trọng về mặt địa chính trị của quan hệ song phương.

Tuy nhiên, nhà phân tích Pina nhận định rằng để đổi lấy hạn mức tín dụng 20 tỷ USD, chính quyền Trump có thể sẽ để mắt đến việc nắm giữ cổ phần trong quá trình tư nhân hóa nhà máy điện hạt nhân quốc doanh Nucleoelectrica Argentina. Bên cạnh đó, Mỹ cũng được cho là đang tìm cách tiếp cận các khoáng sản quan trọng của quốc gia Nam Mỹ này, điển hình là lithium.

Mối quan hệ giữa Tổng thống Donald Trump và Argentina đã bắt đầu được vun đắp từ nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông. Người tiền nhiệm của Milei, Mauricio Macri, cũng là một doanh nhân trước khi bước vào chính trường. Năm 2018, Trump đã ủng hộ khoản vay 45 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho Argentina.

Khi ông Javier Milei, một nhà kinh tế học theo chủ nghĩa tự do, nhậm chức Tổng thống vào cuối năm 2023, Argentina đang đối mặt với tỷ lệ lạm phát hàng năm lên tới 211,4%. Nhờ áp dụng các biện pháp kiểm soát quyết liệt như cắt giảm chi tiêu chính phủ và phá giá đồng peso để tăng sức cạnh tranh xuất khẩu, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 33,6% vào tháng 8.

Chính Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công khai ca ngợi ông Milei trên mạng xã hội vì đã mang lại sự ổn định cho nền kinh tế Argentina sau khi gánh chịu "nạn lạm phát khủng khiếp" dưới thời chính phủ tiền nhiệm.

Vào tháng 4, Washington đã tiếp tục hỗ trợ Argentina thêm một khoản vay 20 tỷ USD từ IMF, ngay trước hạn mức tín dụng 20 tỷ USD mà Bộ Tài chính Mỹ dự kiến sẽ “bơm” cho nền kinh tế Nam Mỹ.

Trong khi đó, Trung Quốc cũng không ngừng tăng cường mối quan hệ với Argentina vượt ra ngoài lĩnh vực thương mại nông nghiệp, kể từ khi nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện vào năm 2014. Theo Reuters, vào tháng 4, Bắc Kinh đã gia hạn khoản tín dụng 5 tỷ USD đã được kích hoạt nhằm củng cố dự trữ ngoại hối đang cạn kiệt của Argentina.

Đáng chú ý, tháng trước, phái viên Trung Quốc tại Buenos Aires, Vương Vĩ, đã tham dự lễ khởi công sản xuất lithium của Tập đoàn Khai khoáng Zijin tại Catamarca, một tỉnh ở tây bắc Argentina. Công ty khai khoáng nhà nước này mô tả dự án là một "bước đột phá then chốt" cho mảng kinh doanh năng lượng tái tạo, với mục tiêu sản xuất 20.000 tấn lithium carbonate tương đương mỗi năm và tăng lên ít nhất 250.000 tấn vào năm 2028.

Các dự án khác của Trung Quốc tại Argentina còn bao gồm một trạm quan sát không gian ở Patagonia do một bộ phận của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc vận hành.

Về phần mình, Tổng thống Milei đang chịu áp lực chính trị ngày càng tăng trong nước sau khi đảng cầm quyền của ông thua trong cuộc bầu cử khu vực gần đây, trong khi quá trình phục hồi kinh tế bị đình trệ trước thềm cuộc bầu cử lập pháp giữa nhiệm kỳ vào cuối tháng này.

Khoản vay của Bộ Tài chính Mỹ dường như nhằm mục đích hỗ trợ nợ và tiền tệ của Argentina. Tuy nhiên, Maurice Obstfeld, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (Washington), cho rằng nó có thể giúp giảm thiểu tổn thất của các nhà đầu tư toàn cầu đang tìm cách thoát khỏi nợ của Argentina.

Ông Obstfeld lập luận rằng động thái này không phù hợp với nguyên tắc "Nước Mỹ trên hết" của Trump và dường như xuất phát từ mối quan hệ chính trị giữa Trump và Milei hơn là lợi ích thực sự của Hoa Kỳ, gây ra sự phản đối trong nước, đặc biệt từ những nông dân trồng đậu nành đang tức giận.

Trong bối cảnh địa chính trị, chuyên gia Obstfeld cho biết Mỹ có thể coi sự ủng hộ dành cho Argentina là một đối trọng với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Mỹ Latinh. Tuy nhiên, ông kết luận: "Nhưng chính sách thương mại của Trump đã đẩy Mỹ Latinh vào vòng tay Trung Quốc."

Tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc với Mỹ Latinh đã tăng 63% trong vòng 5 năm, đạt 518 tỷ USD vào năm 2024, vượt xa mức tăng 27% trong kim ngạch thương mại với Hoa Kỳ trong cùng kỳ.

Theo Nikkei Asia