Ngân hàng phương Tây ‘tiến thoái lưỡng nan’ ở Nga, hàng tỷ USD bị ‘giam lỏng’
Các ngân hàng phương Tây đang bị mắc kẹt ở Nga nay sẽ càng khó khăn hơn trong việc rút khỏi quốc gia này.
Chính phủ Nga đã phát tín hiệu rằng họ sẽ ngăn chặn mọi nỗ lực từ các ngân hàng phương Tây muốn bán lại các chi nhánh địa phương của mình cho các thực thể thuộc sở hữu Nga.
Trong số những ngân hàng bị ảnh hưởng lớn nhất có Raiffeisen và UniCredit của châu Âu. Nga đặc biệt lo ngại rằng các giao dịch như vậy có thể mở đường cho thêm nhiều biện pháp trừng phạt từ phương Tây.
Ngoài ra, Nga cũng đã cấm việc bán cho các người mua nước ngoài, khiến các ngân hàng phương Tây rơi vào tình trạng bế tắc, với rất ít lựa chọn khả thi. Vấn đề càng trở nên phức tạp hơn khi Nga vẫn coi Raiffeisen và UniCredit là những trung gian thanh toán quan trọng.
Diễn biến mới này là một phần trong chiến dịch của Điện Kremlin nhằm giữ các công ty phương Tây tiếp tục hoạt động trong biên giới của mình. Gần đây, Nga đã mở rộng danh sách các rào cản rút lui.
Dưới áp lực từ Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) để đẩy nhanh quá trình rút lui, các giám đốc điều hành đã cố gắng bán tài sản địa phương nhằm giảm thiểu tổn thất, hạn chế nguy cơ vi phạm lệnh trừng phạt, và giảm thiệt hại tiềm tàng về danh tiếng.
Tuy nhiên, Nga đã làm cho việc rời khỏi quốc gia này trở nên ngày càng khó khăn hơn. Chính phủ đã thành lập một ủy ban đặc biệt để kiểm soát chặt chẽ các giao dịch thanh lý tài sản, buộc các doanh nghiệp phải bán với giá chiết khấu cao và chịu mức thuế thoát vốn lớn.
Tuần trước, chính phủ đã quyết định thắt chặt hơn nữa các quy định này. Cụ thể, mức chiết khấu bắt buộc đã tăng từ 50% lên 60%, đồng thời thuế thoát vốn cũng tăng gấp đôi lên 35%. Thêm vào đó, các giao dịch có giá trị lớn hơn 50 tỷ rúp (515 triệu USD) còn phải được Tổng thống Putin trực tiếp phê duyệt. Những biện pháp này nhằm hạn chế dòng vốn chảy ra khỏi nước và giữ chân các doanh nghiệp nước ngoài tại Nga.
UniCredit và Raiffeisen đều đã thu hẹp hoạt động của mình, nhưng vẫn duy trì một số khoản thanh toán, bao gồm cả các giao dịch bằng ngoại tệ trong trường hợp không bị trừng phạt. Điều này khiến họ trở thành tài sản có giá trị đối với Nga, quốc gia đã gặp khó khăn trong thanh toán xuyên biên giới kể từ tháng 6.
Citigroup Inc. cho biết họ đã chấm dứt gần như toàn bộ hoạt động ngân hàng tổ chức tại Nga. Họ cũng đã hoàn tất phần lớn việc thanh lý các doanh nghiệp ngân hàng tiêu dùng và thương mại tại địa phương sau khi không thể bán các bộ phận này. Theo báo cáo tài chính mới nhất, Citigroup ước tính tổng mức đầu tư vào Nga khoảng 9,1 tỷ USD, trong đó 80% là các khoản đầu tư không thể thu hồi.
Các nguồn tin cho biết, giới chức Nga sẽ không chấp nhận bất kỳ người mua nào, dù trong hay ngoài nước đều có thể bị trừng phạt. Quyết định này sẽ khiến các kênh thanh toán tại Nga càng thêm tắc nghẽn. Hiện tại, chỉ có Gazprombank, ngân hàng duy nhất xử lý các khoản thanh toán cho xuất khẩu khí đốt, có thể xử lý các giao dịch ngoại tệ. Phần lớn các ngân hàng lớn của Nga đã bị loại khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT.
Mối đe dọa trừng phạt đối với các người mua tiềm năng là có thật. Năm 2022, chính phủ Anh đã áp đặt các biện pháp trừng phạt lên tỷ phú khai khoáng Vladimir Potanin sau khi ông mua lại Rosbank từ Societe Generale. Việc làm này đã khiến Societe Generale phải rút khỏi thị trường Nga.
Do lo ngại về các lệnh trừng phạt quốc tế, một nhà đầu tư Nga đã từ chối mua lại các hoạt động địa phương của hai ngân hàng trên.
Nỗ lực của Mubadala
Mubadala, quỹ tài sản chủ quyền trị giá 300 tỷ USD của Abu Dhabi, đã quyết định rút khỏi cuộc đàm phán mua lại chi nhánh Nga của UniCredit vào năm 2023 vì lo ngại về các biện pháp trừng phạt từ phía Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng đến giao dịch.
Ngân hàng Nga, đơn vị quản lý thị trường, đã ra tín hiệu ủng hộ thương vụ này, theo các nguồn tin thân cận.
Trong khi đó, các cơ quan quản lý ngân hàng Nga đã bày tỏ sự ủng hộ đối với thương vụ này. Tuy nhiên, việc tìm ra một giải pháp làm hài lòng cả Nga và phương Tây là vô cùng khó khăn. Các thỏa thuận có lợi cho Nga thường không được phương Tây chấp thuận, và ngược lại. Điều này khiến các ngân hàng phương Tây đang hoạt động tại Nga rơi vào tình thế ‘tiến thoái lưỡng nan’.
Trong hai năm qua, Raiffeisen đã nhiều lần tìm kiếm người mua tiềm năng cho các chi nhánh tại Nga, nhưng đều gặp phải khó khăn. Một số đề xuất đã bị các cơ quan quản lý phương Tây bác bỏ, trong khi những đề xuất khác lại không được Nga chấp thuận.
Sự bế tắc này đã dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Các tổ chức tín dụng như Raiffeisen và UniCredit ngày càng đối mặt với rủi ro pháp lý cao. Vào tháng 5, một tòa án Nga đã đóng băng hơn 460 triệu euro tài sản địa phương của UniCredit theo một vụ kiện liên quan đến một dự án khí đốt tự nhiên bị trừng phạt.
Cả hai đơn vị cho vay này đều quan trọng đối với Nga cũng như các khách hàng châu Âu vẫn giao dịch với quốc gia này, bao gồm cả trong lĩnh vực hàng hóa, theo một nguồn tin gần gũi với chính phủ Nga. Theo một nguồn tin thân cận với chính phủ Nga, nhiều công ty Ý vẫn tiếp tục giao dịch với Nga và đều sử dụng dịch vụ thanh toán của UniCredit.
Raiffeisen cho biết ngân hàng sẽ cắt giảm đáng kể hoạt động thanh toán trong năm nay theo yêu cầu của ECB, chỉ phục vụ một nhóm khách hàng đã được phê duyệt trước. Dù các chi nhánh vẫn có lợi nhuận cao nhờ lãi suất tăng, nhưng bảng cân đối kế toán đang thu hẹp và lợi nhuận khó chuyển về công ty mẹ. Nếu tình hình địa chính trị kéo dài, ngân hàng này có thể đối mặt với rủi ro thua lỗ lớn.
Theo BNN, BI
