Nhập khẩu vàng: 'Mở cửa' nhưng không khác gì mô hình độc quyền cũ?

Số lượng vàng xuất nhập khẩu ra sao?

Theo Thông tư 34 mới của Ngân hàng Nhà nước về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, doanh nghiệp, ngân hàng thương mại có nhu cầu cấp giấy phép sản xuất vàng miếng gửi bộ hồ sơ về Ngân hàng Nhà nước. Trong vòng 30 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp giấy phép sản xuất vàng miếng cho đơn vị hoặc từ chối cấp (ghi rõ lý do).

Tùy vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước, hoạt động xuất, nhập khẩu, nhà điều hành sẽ điều chỉnh tổng hạn mức hằng năm.

Trên cơ sở này, nhà điều hành sẽ cấp hạn ngạch cho từng doanh nghiệp và ngân hàng theo quy mô vốn, tình hình xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu, tình hình sử dụng vàng nguyên liệu tùy theo mục đích.

Thống đốc quyết định thành lập Hội đồng xây dựng, điều chỉnh hạn mức xuất khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu. Thời hạn xây dựng, cấp hạn mức xuất khẩu, nhập khẩu vàng chậm nhất ngày 15/12 hàng năm.

Cuối tháng 8, Chính phủ ban hành Nghị định 232 sửa đổi, bổ sung Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Đây là lần đầu tiên sau hơn chục năm qua, chính sách quản lý thị trường vàng xoay trục. Từ việc nhà nước độc quyền vàng miếng, Ngân hàng Nhà nước sẽ giao quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng cho một số ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện.

Theo đó, các đơn vị có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng và ngân hàng thương mại có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên, đồng thời đáp ứng các điều kiện cụ thể, được phép nhập khẩu và sản xuất vàng miếng, vàng trang sức mỹ nghệ.

Đại diện Ngân hàng VietinBank cho biết, ngân hàng đang khẩn trương phối hợp giữa các bộ phận liên quan để xây dựng quy trình nhập khẩu, vận hành, sản xuất và giao dịch vàng đúng theo quy định pháp luật.

VietinBank hiện sở hữu một công ty thành viên chuyên sản xuất các sản phẩm vàng, sẵn sàng đảm nhận vai trò gia công vàng miếng và vàng trang sức mỹ nghệ mang thương hiệu riêng khi được cấp quota nhập khẩu và giấy phép sản xuất.

Đại diện Ngân hàng ACB cũng cho biết, hiện ngân hàng đang bán vàng miếng SJC, vàng miếng ACB (đã sản xuất giai đoạn trước năm 2012). Ngân hàng cũng đang trong quá trình xây dựng theo thông tư hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước liên quan đến việc nhập và sản xuất vàng miếng mới.

Bình mới rượu cũ?

Hiện chưa rõ có bao nhiêu doanh nghiệp, ngân hàng tham gia nhập khẩu sản xuất vàng miếng. Ngân hàng Nhà nước cũng chưa công bố hạn mức cho các đơn vị cụ thể ra sao? Trong khi đó, trên thị trường, giá vàng miếng SJC và vàng nhẫn mỗi ngày lập đỉnh mới tăng theo giá thế giới ở mốc lần lượt gần 143 triệu đồng/lượng hơn 141 triệu đồng/lượng. Nhiều cửa hàng đã ngừng bán vàng vì thiếu nguồn cung.

Trao đổi với PV Tiền Phong, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, vốn điều lệ cho doanh nghiệp kinh doanh vàng tham gia nhập khẩu vàng quá cao, chỉ vài doanh nghiệp đủ điều kiện. Như vậy dù nói là “mở cửa”, nhưng thực chất vẫn là giữ lại quyền kiểm soát cho một số ít đơn vị, không khác gì mô hình độc quyền cũ. Điều kiện tài chính nên tương xứng với quy mô thị trường.

Theo ông Long, thị trường vàng thế giới phản ứng nhanh, giá biến động từng phút. Cơ chế cấp hạn ngạch, số lượng vàng nhập khẩu khiến doanh nghiệp lỡ nhịp giao dịch, giảm hiệu quả kinh doanh. Đây là biểu hiện rõ của tư duy tiền kiểm, không phù hợp với điều kiện hiện đại. Cơ quan quản lý cần đổi mới tư duy, chuyển từ “quản chặt” sang “quản hiệu quả”, tạo hành lang pháp lý rõ ràng nhưng thông thoáng, đảm bảo doanh nghiệp được hoạt động minh bạch, công bằng và phát triển bền vững.