NHNN: Ngành ngân hàng đang lệch biên độ rất lớn giữa kỳ hạn huy động và cho vay

Tại tọa đàm "Tháo gỡ khó khăn về vốn cho doanh nghiệp" do báo Người lao động tổ chức sáng 13/12, ông Phạm Chí Quang - người vừa được bổ nhiệm chức vụ Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ - Ngân hàng Nhà nước cho biết, nguồn vốn của nền kinh tế không chỉ có vốn tín dụng ngân hàng mà còn nhiều kênh khác.

Cụ thể, các nguồn vốn quan trọng như vốn tự có của doanh nghiệp tạo đòn bẩy rất lớn cho doanh nghiệp phát triển; kênh trái phiếu doanh nghiệp có quy mô lên đến 1,8 triệu tỷ đồng là kênh dẫn vốn cực kỳ quan trọng, mang lại nguồn vốn bền vững, ổn định, đặc biệt là nguồn vốn dài hạn. Do đó, chúng ta có nhiều giải pháp khơi nguồn vốn trung dài hạn này, kết nối giữa các nguồn này là nguồn vốn tín dụng ngân hàng để đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp.

Có điều, ngành ngân hàng không thể mãi lo nguồn vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp vì ngân hàng cũng là doanh nghiệp. Nguồn vốn tín dụng không phải để cấp phát như nguồn vốn ngân sách và không hạ được điều kiện tín dụng để cho vay. Ngân hàng là loại hình doanh nghiệp đặc biệt vì kinh doanh tiền.

Hiện nay, tổng nguồn vốn ngắn hạn của ngành ngân hàng là trên 80%, 20% còn lại là vốn tự có và các nguồn vốn trung và dài hạn. Trong khi đó, ngành ngân hàng đang phải cho vay 50% tổng dư nợ cho nề kinh tế là trung và dài hạn; con số này cho thấy ngành ngân hàng đang chạy với biên độ chênh lệch rất lớn về mặt kỳ hạn giữa huy động và cho vay. Điều này dẫn đến 2 rủi ro rất lớn gồm rủi ro về thanh khoản và rủi ro chi trả cho người gửi tiền.

Ông Quang lý giải, do người gửi tiền chỉ gửi khoảng 6 tháng trong khi ngân hàng có khoảng 50% số tiền gửi 6 tháng này đầu tư đến 5 - 10 năm thậm chí các dự án bất động sản đầu tư tới 20 năm. Nếu dòng tiền luân chuyển không tốt, nợ xấu phát sinh sẽ không có tiền trả nợ đến hạn 6 tháng cho người gửi tiền. Đây là rủi ro lớn nhất mà ngành ngân hàng quan ngại.

Một rủi ro nữa là rủi ro lãi suất. Lãi suất ngắn hạn biến động liên tục trong khi đó lãi suất cho vay trung dài hạn thường 1 năm theo hợp đồng mới điều chỉnh. Trong quá trình kinh doanh này, ngân hàng đối mặt rất nhiều rủi ro lãi suất trong bối cảnh lạm phát tăng cao, môi trường lãi suất có biến động lớn như giai đoạn hiện nay.

Theo Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ, NHNN đã đưa ra rất nhiều quy định pháp luật, trong đó có tỉ lệ an toàn, tỉ lệ dùng nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn với lộ trình dài cả 5 năm để các ngân hàng nắn chỉnh lại hoạt động của mình theo hướng bền vững hơn. Theo đó, ngân hàng thương mại thực hiện đúng chức năng của mình là cung ứng vốn ngắn hạn cho nền kinh tế, cung cấp các dịch vụ ngân hàng còn kênh vốn trung dài hạn cho nền kinh tế phải qua thị trường vốn, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường cổ phiếu…

"Khoảng 3 năm trước, chúng ta có nguồn vốn rất lớn vào Việt Nam là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), vốn đầu tư gián tiếp trên chứng khoán. Thời điểm đó, NHNN đã mua được hơn 45 tỷ USD. Tuy nhiên, do biến động thời gian gần đây, những nguồn vốn này đã chậm lại.

Rõ ràng là các kênh dẫn vốn và nguồn vốn chảy vào “bể nước” đang nghẽn. Nguồn vốn quan trọng nhất của nền kinh tế là đầu tư công cũng đang cho kết quả giải ngân chậm. Chính sự ì ạch này đã khiến sự lan tỏa vốn từ đầu tư công ra nền kinh tế rất chậm, dẫn đến vòng quay tiền tệ của ngành ngân hàng cũng chậm theo", ông Quang nhấn mạnh.