Nhóm "Big 4" công ty kiểm toán tại Việt Nam đang làm ăn ra sao?

Mỗi năm đến mùa kiểm toán báo cáo tài chính, những công ty kiểm toán danh tiếng lại được nhắc tới. Tại Việt Nam, Big 4 công ty kiểm toán là chỉ đến 4 công ty kiểm toán lớn nhất PwC, Deloitte, EY (Ernst & Young) và KPMG.

Nói đến Big 4 thì rất nhiều người biết, nhưng ít người biết tới rằng ban đầu nhóm những công ty kiểm toán lớn nhất thế giới có 8 công ty gồm Arthur Andersen (1), Arthur Young & Co. (2), Coopers & Lybrand (3), Ernst & Whinney (4), Deloitte, Haskins & Sells (5), KPMG (6), Touche Ross (7), và Price Waterhouse (8).

Năm 1989, hai vụ sát nhập lớn đã giảm nhóm Big 8 xuống còn Big 6: Ernst & Whinney và Arthur Young & Co sát nhập để tạo ra Ernst & Young (EY). Deloitte, Haskins & Sells hợp nhất với Touche Ross tạo thành Deloitte Touche.

Gần chục năm sau đó, năm 1998, một vụ sáp nhập khác giữa Price Waterhouse với Coopers & Lybrand đã tạo nên PriceWaterhouseCoopers (PwC). Nhóm Big 8 đã giảm xuống thành Big 5.

Năm 2002, ngành tài chính thế giới chứng kiến một vụ scandal lớn - là vụ gian lận tài chính của Enron, trong đó liên quan đến các sai phạm trên báo cáo tài chính do Arthur Anderson kiểm toán đã làm mất lòng tin của khách hàng, kéo theo sự sụp đổ nhanh chóng của đế chế kiểm toán này. Big 8 còn lại Big 4 như ngày này.

Sau sự sụp đổ của Arthur Anderson, nhóm Big 4 đã rút kinh nghiệm, thực hiện thiết lập các công ty chi nhánh với chức năng của các công ty độc lập trên toàn cầu, và thống lĩnh thị trường cho đến nay.

Tình hình kinh doanh của nhóm Big 4 ra sao?

Ernst & Young

Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam có địa chỉ trụ sở chính tại quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh và có chi nhánh tại Hà Nội ở quận Hoàn Kiếm. Ban Tổng Giám đốc gồm 27 thành viên, trong đó có 1 Tổng Giám đốc và 26 Phó Tổng Giám đốc.

Doanh thu năm 2021 đạt 999 tỷ đồng, trong đó doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị có lợi ích công chung đạt hơn 192 tỷ đồng; doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính các đơn vị khác đạt 554 tỷ đồng và doanh thu từ đơn vị khác đạt 252 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt 12,1 tỷ đồng.

Nếu so với năm 2020, doanh thu năm 2021 của Ernst & Young giảm nhẹ 3,3% từ mức 1.033 tỷ đồng. Tuy vậy lợi nhuận sau thuế năm 2021 đạt được tăng gần 25%.

Báo cáo minh bạch năm 2021 ghi nhận danh sách các kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận của Ernst & Young cập nhật đến 28/9/2021 gồm 73 người cả ở trụ sở chính và chi nhánh.

Danh sách các doanh nghiệp có lợi ích công chúng đã được Ernst & Young kiểm toán kéo dài đến con số 329 (cập nhật đến cuối tháng 9/2021), trong đó có nhiều doanh nghiệp tên tuổi như Vinhomes, như Tạp đoàn Hà Đô, như Kinh Bắc City, như Vingroup, như Sacombank, như Viecombank, MBB, hay HDBank…

Kiểm toán PwC Việt Nam

Công ty TNHH PwC Việt Nam thành lập tháng 5/1994, Công ty có năm tài chính bắt đầu từ 1/7 và kết thúc vào 30/6 năm sau. PwC là thành viên của mạng lưới PwC tại 155 quốc gia.

Ban Tổng Giám đốc PwC Việt Nam gồm 24 thành viên gồm Tổng Giám đốc và 23 Phó Tổng Giám đốc. Công ty có địa chỉ trụ sở chính tại quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh và văn phòng đại diện tại Hà Nội.

Số liệu ghi nhận trên báo cáo minh bạch cho biết công ty có 49 kiểm toán viên đang hành nghề được chấp thuận. Danh sách các đơn vị có lợi ích công chúng từng được PwC Việt Nam kiểm toán cũng bao gồm rất nhiều doanh nghiệp tiếng tăm như Hoá Chất Đức Giang, như Vĩnh Hoàn, như Vietjet, Vàng bạc đá quý Phú Nhuận, Gas, Novaland, Nhà Khang Điền, Đạm Cà Mau, FPT…

Về tình hình kinh doanh, doanh thu năm tài chính 2020-2021 của PwC Việt Nam đạt 1.124 tỷ đồng và lãi sau thuế gần 174 tỷ đồng. Trong cơ cấu doanh thu của công ty, doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị có lợi ích công chúng đạt hơn 48 tỷ đồng, doanh thu từ dịch vụ khác đạt 1.076 tỷ đồng.

Công ty kiểm toán Deloitte Việt Nam

Deloitte Touche Tohmatsu Limited là một công ty trách nhiệm hữu hạn thành lập tại Anh và Xứ Wales. Ở Việt Nam, Kiểm toán Deloitte có trụ sở chính tại quận Đống Đa, Hà Nội và chi nhánh công ty tại quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh. 

Báo cáo minh bạch năm tài chính 2021 ghi nhận công ty có 59 kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận. Danh sách các đơn vị có lợi ích công chúng đã được Dloitte kiểm toán kéo dài đến 76 cái tên, trong số đó có nhiều tên tuổi lớn như Vietnam Airlines, May Việt Tiến, Đạm Phú Mỹ, FPT, Lọc hoá dầu Bình Sơn, Đạm Cà Mau, Traphaco, Dược Hậu Giang, GTNFoods…

Về kết quả kinh doanh, doanh thu năm tài chính kết thúc vào 30/6/2021 đạt 1.060 tỷ đồng, trong đó doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của các đơn vị có lợi ích công chúng đạt 57 tỷ đồng, doanh thu từ dịch vụ kiểm toán của các đơn vị không có lợi ích công chúng đạt 413 tỷ đồng, doanh thu dịch vụ khác đạt 568 tỷ đồng, doanh thu hoạt động tài chính đạt hơn 10 tỷ đồng và còn khoản thu nhâoj khác 11,6 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế đạt 46,8 tỷ đồng.

Công ty kiểm toán KPMG

Công ty TNHH KPMG có địa chỉ trụ sở chính tại Hà Nội. Cơ cấu Ban Tổng Giám đốc của công ty gồm 11 người trong đó có Tổng Giám đốc và 10 Phó Tổng Giám đốc. Năm tài chính của KPMG bắt đầu từ 1/10 và kết thúc vào 30/9 năm sau. KPMG là công ty kiểm toán trong nhóm Big 4 có nhiều văn phòng đại diện nhất, hiện diện cả ở Thành phố Hồ Chí Minh, Đà nẵng.

Báo cáo minh bạch năm tài chính kết thúc ngày 30/9/2021 ghi nhận KPMG có 37 kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận.

Danh sách các đơn vị có lợi ịch công chúng đã được KPMG kiểm toán kéo dài đến con số 115, trong đó có nhiều đơn vị tên tuổi như VPBank, như VIB, như Techcombank, như Vietcombank, như Tập đoàn Masan Consumer, như Giống bò sữa Mộc Châu, như GTNFoods, Vinatex…

Thuộc nhóm Big 4, nhưng kết quả kinh doanh của KPMG lại thua xa 3 thành viên còn lại. Doanh thu năm tài chính 2020-2021 đạt hơn 580 tỷ đồng trong đó doanh thu từ dịch vụ kiểm toán các báo cáo tài chính của đơn vị có lợi ích công chúng đạt 111 tỷ đồng và doanh thu từ dịch vụ khác đạt 470 tỷ đồng. Lợi nhuận sau thuế năm tài chính 2020-2021 chỉ hơn 2,1 tỷ đồng – kém xa Ernst & Young, Deloitte và PwC ..

Doanh thu những năm trước đó cũng chỉ từ 480 tỷ đồng lên 560 tỷ đồng. Và lợi nhuận sau thuế đạt được cũng chỉ tính bằng con số 2-3 tỷ đồng.

Trong nhóm Big 4 các công ty kiểm toán, có thể thấy 3 công ty Ernst & Young, Deloitte, và PwC đã đạt ngưỡng doanh thu nghìn tỷ, còn KPMG thấp hơn nhiều, dừng lại mức dưới 600 tỷ đồng. Về lợi nhuận, PwC Việt Nam đang dẫn đầu, kế đó là Deloitte và Ernst & Young. KPMG vẫn còn kém rất xa, lãi quanh mức 2-3 tỷ đồng hàng năm.

Một điểm chung giữa các công ty chứng khoán trong nhóm Big 4 là ngoài việc cung cấp dịch vụ kiểm toán, còn có các hoạt động nghiệp vụ khác như tư vấn, hướng dẫn thủ tục đầu tư, thuế, pháp lý, và nhiều hoạt động tài chính khác.

Điểm riêng là PwC và KPMG không có doanh thu từ dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính của đơn vị không có lợi ích công chúng như Ernst & Young và Deloitte.