Nông sản Việt Nam vượt khó, hướng tới mốc 70 tỷ USD xuất khẩu

Dù chịu tác động mạnh từ thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp Việt Nam vẫn ghi nhận những kết quả nổi bật trong 9 tháng đầu năm 2025, khẳng định vai trò trụ cột của nền kinh tế.

Xuất khẩu nông sản tăng mạnh, cà phê lập đỉnh giá trị

Tại họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN&MT) ngày 6/10, ông Trần Gia Long, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính thông tin, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tháng 9 ước đạt 6,35 tỷ USD, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 9 tháng, tổng giá trị xuất khẩu đạt 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ, đưa cán cân thương mại toàn ngành thặng dư 15,93 tỷ USD, tăng 17,6%.

Đóng góp vào kết quả này là sự tăng trưởng đồng đều ở nhiều nhóm hàng: nông sản tăng gần 17% (đạt 28,5 tỷ USD), lâm sản tăng 7,4% (đạt 13,4 tỷ USD), thủy sản tăng 12,3% (đạt 8,12 tỷ USD).

Đáng chú ý, cà phê tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch gần 7 tỷ USD, tăng hơn 11%. Xuất khẩu sang Đức tăng gần 90%, Italia tăng 48%, Tây Ban Nha tăng 60%. Cao su cũng đạt mức tăng gần 11% nhờ giá bình quân 1.764,6 USD/tấn, tăng 10,9%. Rau quả đạt 6,22 tỷ USD, tăng hơn 10% dù xuất sang Trung Quốc và Hàn Quốc giảm, nhưng thị trường Hoa Kỳ lại tăng gần 50%.

Trong nhóm lâm sản, gỗ và sản phẩm gỗ đạt kim ngạch 12,52 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết: “Nếu duy trì mức xuất khẩu bình quân 5 tỷ USD/tháng trong quý IV, cả năm 2025 kim ngạch nông, lâm, thủy sản có thể đạt 67 tỷ USD. Trong kịch bản lạc quan hơn, nếu giữ được đà như tháng 9, con số này có thể vượt mốc 70 tỷ USD, đánh dấu cột mốc lịch sử của ngành”.

Ngành nông nghiệp đối diện với hàng loạt khó khăn

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, ngành nông nghiệp vẫn đối diện với hàng loạt khó khăn. Thiên tai năm 2025 gây thiệt hại nghiêm trọng, với 3 cơn bão lớn, trong đó có bão số 10, khiến 57 người chết và mất tích, thiệt hại vật chất ước tính 14.541 tỷ đồng, tương đương 0,3% GDP cả nước. Ngay sau bão, Chính phủ đã chỉ đạo tổng kết thiệt hại và triển khai khôi phục sản xuất.

Về sản xuất, sản lượng lúa 9 tháng đạt 34,8 triệu tấn, tương đương cùng kỳ. Trong khi chăn nuôi lợn chịu ảnh hưởng bởi dịch tả lợn châu Phi, chăn nuôi gia cầm lại tăng khá, sản lượng thịt gia cầm hơi xuất chuồng ước đạt 1,926 triệu tấn, tăng 5,6%; sản lượng thịt lợn đạt 4,038 triệu tấn, tăng 4,6%.

Theo ông Phan Quang Minh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, dịch bệnh hiện đã được kiểm soát, chỉ còn 5 tỉnh, thành có dịch tả lợn châu Phi, các địa phương đang tích cực tái đàn phục vụ nguồn cung Tết.

Trong lĩnh vực trồng trọt, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết mưa bão đã khiến 96.452 ha cây trồng bị ảnh hưởng, trong đó có 40.405 ha lúa và hơn 23.000 ha rau màu. Tuy nhiên, nhờ hướng dẫn khôi phục kịp thời, sản xuất đang dần ổn định. Rau màu bị thiệt hại có thể ảnh hưởng ngắn hạn đến nguồn cung, nhưng đây là cây trồng ngắn ngày nên khả năng phục hồi nhanh.

Bên cạnh thiên tai, biến đổi khí hậu cũng đang tạo ra những rủi ro sâu sắc hơn với hệ thống nông nghiệp - lương thực.

Theo các nghiên cứu của Tiến sĩ Trương Thục Tuyền và Tiến sĩ Lê Vi An Tâm (Đại học RMIT Việt Nam), biến đổi khí hậu đang đe dọa nghiêm trọng ngành lúa gạo và nuôi trồng thủy sản, hai trụ cột của an ninh lương thực và xuất khẩu.

Trong giai đoạn 2012–2022, diện tích trồng lúa giảm từ 7,76 triệu ha xuống còn 7,11 triệu ha và có thể giảm tiếp còn 6,42 triệu ha vào năm 2030. Nguồn nước ngọt khan hiếm, xâm nhập mặn và nhiệt độ tăng cao đang làm giảm năng suất và đe dọa sinh kế của hàng triệu nông dân.

Riêng ở Đồng bằng sông Cửu Long, tình trạng xâm nhập mặn và dịch bệnh thủy sản ngày càng nghiêm trọng, trong khi hạ tầng giao thông thường xuyên bị ảnh hưởng bởi bão lũ, gây gián đoạn chuỗi cung ứng. Theo UNDP, bão Yagi năm 2024 đã khiến hơn 95.000 người tại 14 tỉnh thành đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực.

Trong bối cảnh khó khăn “kép”, vừa đối diện với rủi ro toàn cầu, vừa chịu sức ép thiên tai trong nước và biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp Việt vẫn giữ được nhịp tăng trưởng nhất định. Đây là kết quả từ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự chủ động, linh hoạt của các địa phương, doanh nghiệp và nông dân.

Theo ông Phùng Đức Tiến, nếu duy trì nhịp độ xuất khẩu trung bình 5 tỷ USD mỗi tháng trong quý IV, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2025 dự kiến đạt khoảng 67 tỷ USD. Trong kịch bản lạc quan hơn, nếu giữ vững mức kỷ lục 6 tỷ USD mỗi tháng như tháng 9 vừa qua, xuất khẩu cả năm hoàn toàn có thể vượt mốc 70 tỷ USD, đánh dấu một cột mốc lịch sử mới của ngành.

Mốc 70 tỷ USD không chỉ khẳng định vị thế ngày càng vững chắc của nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu, mà còn phản ánh hiệu quả của chiến lược tái cơ cấu ngành, đa dạng hóa thị trường và nâng cao giá trị chế biến. Đây được xem là cú hích quan trọng, mở ra dư địa tăng trưởng mới và tạo thêm động lực để ngành nông nghiệp hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong những năm tiếp theo.