Phát hiện thiên thể có thể là 'nhà máy luyện vàng' khổng lồ

Từ bao đời nay, vàng luôn được xem là biểu tượng của sự quý giá, quyền lực và vĩnh cửu. Nhưng điều làm các nhà khoa học bối rối hơn cả không phải là giá trị của kim loại này, mà là câu hỏi: nó đến từ đâu trong vũ trụ rộng lớn? Trong nhiều thập kỷ, các giả thuyết xoay quanh nguồn gốc của vàng đều xoay quanh hai hiện tượng dữ dội: các vụ nổ siêu tân tinh và các vụ va chạm giữa hai sao neutron. Tuy nhiên, dường như những kịch bản này vẫn chưa đủ để giải thích hết khối lượng vàng mà con người từng khai thác và quan sát được.

Một nghiên cứu mới đây được đăng tải trên tạp chí Astrophysical Journal Letters đã đưa ra một giả thuyết mang tính đột phá: một loại thiên thể ít được nhắc đến – sao từ (magnetar) có thể chính là “nhà máy luyện vàng” thực sự ngoài không gian. Điều này không chỉ thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về nguồn gốc của các nguyên tố nặng, mà còn mở ra hướng đi mới trong việc nghiên cứu vũ trụ sơ khai.

Sao từ có thể chính là “nhà máy luyện vàng” thực sự ngoài không gian

Sao từ là một dạng đặc biệt của sao neutron, tàn tích còn sót lại sau cái chết của những ngôi sao khổng lồ. Chúng sở hữu từ trường mạnh gấp hàng triệu lần Trái Đất và có mật độ vật chất cực kỳ cao. Chính sự khắc nghiệt này đã khiến các nhà khoa học bắt đầu nghi ngờ: liệu đây có phải là môi trường lý tưởng để tạo ra các nguyên tố quý hiếm?

Trong quá trình nghiên cứu, các nhà vật lý thiên văn đã phát hiện rằng khi sao từ xảy ra hiện tượng gọi là “động đất sao”, một sự kiện tương tự động đất trên Trái Đất nhưng dữ dội hơn hàng tỷ lần, lớp vỏ bên ngoài của sao từ có thể nứt vỡ. Khi điều này diễn ra, một lượng neutron khổng lồ được phóng thích ra ngoài, kích hoạt chuỗi phản ứng gọi là “quá trình bắt giữ neutron nhanh” (r-process). Chính quá trình này là chìa khóa tạo ra vàng, platinum, uranium và các nguyên tố nặng khác.

Những gì mà siêu tân tinh và va chạm sao neutron không thể lý giải, thì hiện tượng trong sao từ có thể bù đắp. Lượng neutron được giải phóng trong những vụ “động đất sao” có thể lớn hơn nhiều so với các sự kiện thiên văn khác, từ đó giúp tạo ra khối lượng lớn nguyên tố nặng trong một khoảng thời gian ngắn. Đây có thể là mảnh ghép còn thiếu trong bức tranh về sự hình thành vật chất trong vũ trụ.

Nếu giả thuyết về vai trò then chốt của sao từ được xác nhận qua các quan sát tương lai, đó sẽ là một bước tiến lớn trong ngành thiên văn học. Nó không chỉ giúp con người hiểu rõ hơn về lịch sử vật chất của vũ trụ, mà còn mở ra khả năng xác định các vùng không gian giàu nguyên tố nặng, điều có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, từ vật lý cơ bản đến khai thác tài nguyên vũ trụ trong tương lai.

>> Con người sẽ tiến hóa thành loài mới khi sống trên sao Hỏa?