'Siêu' kế hoạch 'hồi sinh' thành phố sau 2 trận động đất kinh hoàng
Kế hoạch này có mục tiêu xây dựng một mô hình để phục hồi các thành phố bị thiên tai, trong đó tập trung vào yếu tố khí hậu.
Thành phố bị tàn phá bởi 2 trận động đất kinh hoàng
Động đất là một thảm họa thiên nhiên đáng sợ, thường hiếm khi xảy ra nhưng khi nó đến, khoảnh khắc đó và hậu quả để lại thường rất nặng nề. Người dân tại thành phố Antakya, Thổ Nhĩ Kỳ, cũng không ngoại lệ, khi chuỗi trận động đất đầu năm 2023 đã để lại những ký ức khó phai và những thiệt hại kéo dài.
Theo CNN, ngày 6/2/2023, hai trận động đất với cường độ 7,8 và 7,5 độ richter đã làm rung chuyển khu vực phía nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria, khiến hơn 50.000 người thiệt mạng và hàng triệu người khác phải sơ tán. 100 tỷ USD là chi phí mà Liên Hợp Quốc ước tính để tái thiết cho khu vực bị tàn phá này.
Thành phố Antakya (trước đây gọi là Antioch), thủ phủ của tỉnh Hatay, là một trong những khu vực chịu thiệt hại nặng nề nhất tại Thổ Nhĩ Kỳ sau chuỗi động đất ấy. Khoảng 80% các tòa nhà ở đây đã bị hư hỏng nghiêm trọng đến mức không thể sửa chữa.
Ông Nicola Scaranaro, đại diện của Công ty kiến trúc Foster + Partners, nhận định mức độ thiệt hại từ các trận động đất là "vượt ngoài sức tưởng tượng". Vào tháng 8/2023, Công ty Foster + Partners được Hội đồng Thiết kế Thổ Nhĩ Kỳ giao trọng trách lãnh đạo một nhóm các công ty quốc tế nhằm phát triển chiến lược tái thiết cho khu vực bị ảnh hưởng bởi động đất. Mục tiêu hàng đầu của nhóm là xây dựng một kế hoạch tái thiết cho thành phố Antakya, đảm bảo khả năng phục hồi trước các thảm họa như động đất và lũ lụt.
Vào tháng 7 vừa qua, Foster + Partners đã công bố bản quy hoạch tổng thể nhằm tái thiết và phục hồi Antakya, đồng thời tạo ra sự bảo vệ cho thành phố trước các thảm họa như động đất và lũ lụt trong tương lai.
Việc đạt được mục tiêu này tại Antakya không hề dễ dàng, bởi đây là khu vực có lịch sử thường xuyên xảy ra động đất. Theo CNN, kể từ khi được thành lập vào thế kỷ IV trước Công nguyên, Antakya đã 7 lần bị phá hủy bởi động đất, trong đó chuỗi trận động đất năm 2023 là lần gần đây nhất.
Vị trí địa lý của Antakya cũng góp phần làm gia tăng thiệt hại do thiên tai. Thành phố nằm dưới chân núi Habib Neccar, trong thung lũng sông Asi, khiến tác động của động đất trở nên nghiêm trọng hơn do cấu trúc đất yếu và dễ bị rung lắc. Bên cạnh đó, việc gần sông Asi cũng đặt Antakya trước nguy cơ lũ lụt từ lâu đời. Foster + Partners ước tính có hơn 45.000 cư dân đang đối mặt với nguy cơ bị ảnh hưởng bởi lũ và tình hình này có thể trở nên tồi tệ hơn trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay.
“Siêu” kế hoạch “hồi sinh” thành phố sau động đất
Theo bảnquy hoạch mà Foster + Partners đề xuất, kiến trúc và thiết kế đường phố sẽ là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại tác động của động đất. Các thiết kế dự kiến sẽ tập trung vào việc tạo ra những tòa nhà nhỏ gọn với khả năng chống chịu cao trước rung chấn địa chất, thay thế cho các công trình lớn và dài hình chữ L từng rải rác khắp Antakya.
Nhóm quy hoạch cũng lấy cảm hứng từ mô hình siêu khu phố ở Barcelona, Tây Ban Nha, đề xuất tạo lập các khu vực với nhiều tuyến đường cấm ô tô. Điều này không chỉ giúp lực lượng cứu hộ dễ dàng tiếp cận khi xảy ra thảm họa mà còn đảm bảo người dân có lối thoát hiểm an toàn.
Ông Scaranaro nhấn mạnh rằng cách bố trí này không chỉ tăng cường khả năng chống chịu của thành phố trước thảm họa mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho cư dân bằng cách giảm lưu lượng giao thông, hạn chế xe cộ và tạo ra nhiều không gian xanh đô thị hơn.
Ông cũng cho biết không gian xanh đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ thành phố Antakya khỏi lũ lụt. Những công viên sẽ được xây dựng dọc theo bờ sông, hoạt động như một "vùng đệm" tự nhiên để giảm thiểu tác động khi nước sông dâng cao và giúp hấp thụ nước lũ.
Mạng lưới không gian xanh và các công viên trong khu vực sẽ được trồng các loại cây bản địa, tạo môi trường sống quan trọng cho hệ động thực vật. Đồng thời, những không gian này sẽ hoạt động như "hành lang xanh", cho phép động vật hoang dã di chuyển tự do qua các khu vực đô thị. Cách tiếp cận này cũng nhằm mục tiêu tăng gấp đôi diện tích không gian xanh cho người dân địa phương.
"Trước đây, việc tiếp cận các không gian xanh không được chú trọng nhiều. Nếu chúng ta tôn trọng thiên nhiên và phát triển những hành lang đa dạng sinh học tuyệt đẹp này, chúng ta sẽ mang lại cho thành phố những tuyến đường dành riêng cho người đi bộ, xe đạp và những không gian xanh tuyệt vời", ông Scaranaro chia sẻ.
Tại Antakya, kế hoạch tái thiết mà công ty của ông Scaranaro thực hiện dự kiến sẽ kéo dài khoảng 10 năm. Nhóm lập kế hoạch của ông mong muốn xây dựng một mô hình để phục hồi các thành phố bị thiên tai, trong đó tập trung vào yếu tố khí hậu.
Mặc dù kế hoạch này có thể áp dụng cho các khu vực khác trên thế giới, ông Scaranaro nhấn mạnh rằng mục tiêu chính của kế hoạch là phục vụ nhu cầu của cư dân Antakya.
Bên cạnh việc thiết lập các tính năng mới, các nhà quy hoạch còn coi trọng việc bảo tồn "tinh thần" của thành phố. Đặc biệt, họ đã mời những cư dân lớn tuổi tham gia phỏng vấn để chia sẻ ký ức và nguyện vọng của họ về tương lai của thành phố.
Một cư dân Thổ Nhĩ Kỳ chia sẻ trong cuộc phỏng vấn: 'Tôi không còn tin tưởng những tòa nhà này nữa, vì chúng đã phản bội tôi". Câu trả lời này đã tạo động lực thêm cho ông Scaranaro trong việc thiết kế bản quy hoạch cho Antakya.
"Vấn đề không chỉ là về các tòa nhà mà là về việc xây dựng lại lòng tin. Chúng tôi muốn người dân cảm thấy như họ thực sự đang khôi phục lại ngôi nhà của mình," ông Scaranaro cho biết.
