Vụ vỡ đập thủy điện từng được kỷ lục Guinness cho là ‘tồi tệ nhất thế giới’, ‘nuốt chửng’ hàng chục nghìn sinh mạng và biến cả vùng đất rộng lớn thành ‘thị trấn ma’ hoang tàn
Nơi này từng là một trung tâm công nghiệp sản xuất hàng hoá sầm uất nhưng sau vụ vỡ đập kinh hoàng, vùng đất này chỉ còn là “thị trấn ma” đổ nát.
Machchu-2 là một đập thủy điện được xây dựng trên sông Machhu, Ấn Độ, vào tháng 8 năm 1972. Công trình này là sự kết hợp giữa một đập tràn trên sông và hai kè đất ở hai bên bờ, với mục đích chính là phục vụ tưới tiêu.
Tuy nhiên, chỉ 7 năm sau khi hoàn thành, một trận mưa lớn kèm theo lũ lụt, cùng với sự chậm trễ trong việc phát cảnh báo thiên tai, đã dẫn đến một thảm họa vỡ đập, được xem là một trong những thảm họa khủng khiếp nhất trong lịch sử.
Thảm họa vỡ đập kinh hoàng bậc nhất trên thế giới
Vào ngày 11 tháng 8 năm 1979, đập Machchu-2 trên sông Machhu ở Gujarat đã sụp đổ, gây thảm họa cho thị trấn Morbi, cách đập khoảng 5 km về phía hạ lưu, cùng với các khu vực nông thôn lân cận. Hàng ngàn ngôi nhà và sinh kế của người dân đã bị tàn phá.
Sự cố vỡ đập xảy ra do mưa lớn liên tục kéo dài 10 ngày, khiến dòng chảy vượt quá khả năng chứa của đập. Lượng nước sau cơn mưa đạt 16.307 m³/giây, gấp ba lần công suất thiết kế, dẫn đến thảm họa. Trong vòng 20 phút, nước lũ cao từ 3,7-9,1m đã tràn qua khu vực thấp của Morbi, gây ra cảnh tượng hỗn loạn.
Khi đập Machchu-2 sập, một "bức tường nước" khổng lồ đã đổ xuống thị trấn Morbi (nay thuộc quận Morbi, bang Gujarat). Thảm họa xảy ra vào buổi sáng, và đến trưa, thị trấn chìm trong hoảng loạn khi nước lũ cuốn qua các ngôi làng và vùng thấp của thành phố với tốc độ khủng khiếp.
Cho đến nay, con số thương vong chính xác vẫn chưa được xác định, nhưng ước tính có từ 1.800-25.000 người thiệt mạng do thảm họa vỡ đập này.
Tuy nhiên, thiệt hại về con người chỉ là một phần của thảm kịch. Vụ vỡ đập Machchu-2 không chỉ gây tổn thất về người mà còn phá hủy đất nông nghiệp, làm giảm năng suất cây trồng trong nhiều năm sau. Khoảng 3.000 gia súc cũng bị cuốn trôi.
Về mặt kinh tế, trận lũ lụt do vỡ đập đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng, bao gồm đường xá, cầu cống, trang trại, nhà cửa và phương tiện giao thông. Điều này cũng dẫn đến sự gián đoạn trong cung cấp nước và điện, tạo ra gánh nặng tài chính lớn cho cả người dân và chính phủ.
Về mặt môi trường, trận lũ đã làm ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước, gây nguy cơ bùng phát các dịch bệnh và nhiễm trùng như sốt rét, dịch hạch và nhiều bệnh ngoài da khác.
Hơn một tuần sau khi lũ lụt tàn phá, thị trấn Morbi đã biến thành một “thị trấn ma". Mảnh vỡ chất đống trên khắp các con đường, nhiều cửa hàng bị phá hủy hoàn toàn, cột điện sập đổ, và một số nạn nhân vẫn còn bị mắc kẹt dưới các đống đổ nát.
Xác động vật đã được tiêu hủy bằng cách đốt cháy nhằm ngăn chặn nguy cơ lây lan dịch bệnh. Nhiều hình ảnh sau đó được công bố cho thấy xác động vật bị nước lũ đẩy lên và mắc kẹt trên những cành cây cao.
Cảnh báo nguy hiểm bị phớt lờ
Tuy nhiên, 45 năm sau thảm họa, câu hỏi đặt ra là liệu Ấn Độ có thể ngăn chặn hoặc giảm thiểu thiệt hại nếu như cảnh báo được phát đi kịp thời?
Bộ trưởng Thủy lợi thời điểm đó và các quan chức dưới quyền cho rằng lượng mưa lớn bất thường là nguyên nhân chính khiến vụ vỡ đập không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, một báo cáo chi tiết về sự việc đã khẳng định rằng thảm họa vỡ đập ở Morbi không chỉ do mưa lớn mà còn do sự thiếu sót trong dự báo và phản ứng khẩn cấp khi thảm họa xảy ra.
Một thông tin ít được công bố cho biết chính quyền thị trấn Morbi không nhận được tin về việc đập Machchu-2 sập cho đến 15 giờ sau đó, vào khoảng 3 giờ chiều ngày 11/8/1979. Vào thời điểm đó, người dân vẫn tin rằng trận lụt là do sông tràn vào thị trấn.
Thông tin về sự cố chỉ được phát sóng trên đài phát thanh gần 24 giờ sau khi đập vỡ, tức vào chiều ngày 12/8/1979. Tuy nhiên, đến khi ấy, toàn bộ thị trấn đã chìm trong nước và không còn khả năng cứu vãn.
Khi mưa bắt đầu rơi vào chiều ngày 10/8/1979 tại Morbi, kỹ sư Mehta đang ở đập Machchu-II tại Wankaner, một thị trấn nằm giữa hai con đập. Ông Mehta chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý cả hai đập cách nhau 30km.
Theo thông tin chính thức, kỹ sư Mehta đã gửi lệnh đến đập Machchu-2 để mở 18 cửa xả đáy, mỗi cửa rộng 180cm, nhằm kiểm soát mực nước khi mưa lớn bắt đầu vào tối ngày 10/8. Mehta cũng được cho là đã ban hành chỉ thị cảnh báo thị trấn Morbi.
Sau khi gửi thông báo từ hiện trường, Mehta lập tức trở lại Machchu-2 và phát hiện mực nước đã dâng lên 5,7m vào lúc 11 giờ 30 phút, gần sát mức nguy hiểm 5,769m. Ông đã quyết định mở toàn bộ cửa xả đáy để giảm áp lực.
Tuy nhiên, khi mở đến cửa thứ 16, máy phát điện bị quá tải, khiến cuộn dây và động cơ của hai cửa cuối bị cháy. Kỹ sư Mehta cùng các thợ cơ khí đã cố gắng khởi động lại máy phát nhưng không thành công. Mực nước lúc này đã dâng đến 6m.
Mehta lập tức liên hệ với Thị trưởng Rathibhai Desai để sơ tán người dân tại các khu vực trũng thấp. Tuy nhiên, khi các quan chức thị trấn cố gắng thông báo tình hình nghiêm trọng cho trụ sở chính ở Rajkot, mọi kết nối điện thoại đều bị gián đoạn. Hệ thống viễn thông của Ấn Độ vào thời điểm đó hoạt động không hiệu quả, đặc biệt trong tình huống khẩn cấp.
Những gián đoạn này đã gây hậu quả nghiêm trọng. Chỉ vài giờ sau, lũ lụt đã nhấn chìm toàn bộ Morbi, khiến tất cả các con đường bị ngập.
Vụ vỡ đập Machchu-2 từng được liệt kê trong Sách Kỷ lục Guinness là thảm họa vỡ đập tồi tệ nhất. Tuy nhiên, vụ vỡ đập Bản Kiều ở Trung Quốc năm 1975 sau khi được cập nhật số thương vong vào năm 2005 đã thay thế vị trí này.
Tổng hợp
