'Sinh sau đẻ muộn' nhưng ngành bán dẫn Việt Nam đã 'nhảy vọt', đứng trước cơ hội trở thành trung tâm sản xuất mới của thế giới

Bối cảnh toàn cầu và tiềm năng của Việt Nam

Trong thập kỷ qua, ngành bán dẫn toàn cầu đã trải qua những thay đổi mạnh mẽ. Theo dữ liệu từ Statista, năm 2022, ngành này đã mang về doanh thu khổng lồ 574,08 tỷ USD.

Dù doanh thu giảm xuống còn 520,13 tỷ USD trong năm 2023 do bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế toàn cầu, các chuyên gia dự báo rằng năm 2024, doanh thu của ngành này sẽ phục hồi lên mức 558,36 tỷ USD.

Dù vẫn còn non trẻ, ngành bán dẫn Việt Nam đang có những bước tiến đáng kể. Theo báo cáo “Định hướng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn: Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam” do Cục Phát triển Doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) vừa công bố, ngành bán dẫn Việt Nam dù còn non trẻ nhưng đã có những bước tiến đáng kể trong giai đoạn từ 2016 đến 2023.

Doanh thu ngành này đã tăng từ 10,63 tỷ USD lên 17,23 tỷ USD và được dự báo sẽ đạt mức 19,89 tỷ USD vào năm 2024. Đặc biệt, với tốc độ tăng trưởng hàng năm dự kiến là 9,62% trong giai đoạn 2024-2027, Việt Nam đang dần khẳng định vị trí của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Cơ hội từ dịch chuyển chuỗi cung ứng

Báo cáo của Cục Phát triển Doanh nghiệp chỉ rõ rằng, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đang tạo ra cơ hội lớn cho Việt Nam. Nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, LG, và Foxconn đã nhận thấy tiềm năng phát triển tại Việt Nam và đã đầu tư hàng tỷ USD.

Ví dụ, nhà máy của Intel tại TP.HCM đã sản xuất hơn 3 tỷ chip, và Samsung đã trở thành một trong những nhà đầu tư FDI lớn nhất tại Việt Nam, với nhiều trung tâm nghiên cứu và phát triển quan trọng.

Ngoài ra, các hiệp định thương mại như CPTPP và EVFTA mà Việt Nam tham gia, cùng với các chính sách ưu đãi thuế từ Chính phủ, cũng được đánh giá là những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ngành bán dẫn trong nước. Theo Cục Phát triển Doanh nghiệp, những hiệp định này giúp Việt Nam dễ dàng tiếp cận công nghệ tiên tiến, đồng thời tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Những thách thức phía trước

Mặc dù có tiềm năng lớn, nhưng theo báo cáo của Cục Phát triển Doanh nghiệp, ngành bán dẫn Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên là hạ tầng sản xuất chưa đủ hiện đại để đáp ứng nhu cầu sản xuất các sản phẩm công nghệ cao như chip.

Các chuyên gia từ Cục Phát triển Doanh nghiệp cũng nhấn mạnh rằng, chi phí đầu tư cho ngành bán dẫn là rất lớn, khi xây dựng một xưởng sản xuất chip có thể tiêu tốn tới 50 tỷ USD, con số này vượt xa khả năng tài chính của nhiều doanh nghiệp trong nước.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn là một điểm yếu của ngành bán dẫn Việt Nam. Báo cáo cho biết, Việt Nam hiện chỉ đào tạo được một số lượng rất nhỏ kỹ sư thiết kế vi mạch, không đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế của thị trường. Các chuyên gia khuyến nghị rằng cần có sự đầu tư lớn hơn vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để giúp Việt Nam tận dụng tối đa cơ hội trong lĩnh vực này.

Làm gì để vượt qua thách thức?

Theo các chuyên gia từ Cục Phát triển Doanh nghiệp, để ngành bán dẫn Việt Nam có thể phát triển mạnh mẽ và trở thành một trung tâm sản xuất toàn cầu, cần có những giải pháp quyết liệt. Đầu tiên, cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào hạ tầng sản xuất, bao gồm việc xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt với cơ sở hạ tầng hiện đại. Chính phủ cũng cần tiếp tục đưa ra các chính sách hỗ trợ tài chính và ưu đãi thuế để khuyến khích các doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài ra, việc phát triển nguồn nhân lực là yếu tố then chốt. Theo Cục Phát triển Doanh nghiệp, cần đẩy mạnh đào tạo kỹ sư và chuyên gia trong lĩnh vực vi mạch, để tạo ra một lực lượng lao động chất lượng cao có thể đáp ứng được nhu cầu của thị trường quốc tế. Việc hợp tác giữa các trường đại học, doanh nghiệp và chính phủ là cần thiết để xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu và thực tế.

Ngành bán dẫn Việt Nam, theo đánh giá của Cục Phát triển Doanh nghiệp, đang đứng trước một thời điểm quan trọng, nơi cơ hội và thách thức cùng tồn tại. Nếu Việt Nam có thể tận dụng tốt cơ hội từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu và đầu tư vào hạ tầng sản xuất cùng phát triển nguồn nhân lực, không có gì cản trở Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất bán dẫn mới của thế giới.

Theo các chuyên gia, đây là một cơ hội lớn không chỉ để thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn mà còn để Việt Nam củng cố vị thế của mình trong nền kinh tế toàn cầu. Chính phủ và doanh nghiệp cần hợp lực, cùng nắm bắt thời cơ để biến giấc mơ này thành hiện thực, đưa ngành bán dẫn trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai gần.

>> Logistics – 'Chìa khóa vàng' trong cuộc đua chinh phục 180 quốc gia của nông sản Việt