Tàu hỏa trật bánh, đâm liên hoàn khiến gần 1.400 người thương vong: Huy động khẩn cấp hàng nghìn người, 115 xe cứu thương túc trực, thảm họa khiến bang 45 triệu dân phải tuyên bố quốc tang 1 năm trước
Thảm họa va chạm tàu hỏa nghiêm trọng nhất tại Ấn Độ trong hơn hai thập kỷ qua từng khiến 275 người thiệt mạng và hơn 1.000 người bị thương.
Nguyên nhân ban đầu được cho là lỗi tín hiệu điện tử
Cách đây hơn một năm, vụ tai nạn kinh hoàng xảy ra ngày 2/6/2023 gần thành phố Balasore, bang Odisha đã khiến cả thế giới ngỡ ngàng. Theo Indianexpress, Bộ trưởng Đường sắt Ấn Độ Ashwini Vaishnaw cho biết, điều tra cho thấy lỗi trong hệ thống tín hiệu điện tử đã dẫn đến kết cục thảm khốc.
Ban đầu, tàu cao tốc Shalimar-Chennai Coromandel Express nhận tín hiệu đèn xanh để di chuyển trên tuyến chính. Tuy nhiên, tín hiệu sau đó bị thay đổi, dẫn đoàn tàu vào một tuyến đường vòng, nơi có một đoàn tàu hàng chở quặng sắt đang đỗ.
Hậu quả, đầu máy cùng 4-5 toa của tàu Coromandel Express lật khỏi đường ray và va chạm với tàu khách Yesvantpur-Howrah Express đang chạy ở chiều ngược lại. Vụ va chạm liên hoàn làm cả ba đoàn tàu trật bánh, gây tổn thất nghiêm trọng về người và tài sản.
Bà Jaya Verma Sinha, thành viên cấp cao Hội đồng Đường sắt Ấn Độ, cho biết cả hai đoàn tàu khách, với tổng cộng 2.296 hành khách, đều không vượt quá tốc độ cho phép tại thời điểm xảy ra tai nạn. Theo bà, lỗi phát sinh từ hệ thống khóa liên động điện tử - một cơ chế an toàn tự động được điều khiển bằng máy tính.
Hệ thống này được thiết kế để ngăn chặn các đoàn tàu xung đột tại các điểm giao nhau, với độ tin cậy đạt 99,9%. Tuy nhiên, trong vụ việc lần này, hệ thống đã không hoạt động đúng như kỳ vọng.
Bà Sinha cho rằng, mặc dù tỷ lệ sai sót chỉ ở mức 0,1%, nhưng những sai lầm nhỏ nhất cũng có thể dẫn đến hậu quả vô cùng thảm khốc.
Thời điểm đó, khi được hỏi về giả thuyết phá hoại, bà Sinha nhấn mạnh rằng các nhà điều tra vẫn đang mở rộng mọi hướng điều tra để làm rõ toàn bộ nguyên nhân dẫn đến thảm kịch. Công tác điều tra được tiến hành, nhằm đảm bảo không bỏ sót bất kỳ chi tiết nào.
Thảm kịch ám ảnh, gây ra nỗi mất mát lớn cho quốc gia
Vụ va chạm tàu hỏa tại bang Odisha, Ấn Độ đã gây ra thiệt hại lớn về người và của, đồng thời, để lại nỗi đau ám ảnh trong lòng hàng triệu người. Mặc dù lực lượng cứu hộ đã nỗ lực hết mình để khắc phục hậu quả, những hình ảnh và câu chuyện từ hiện trường vẫn tiếp tục làm day dứt trái tim nhân loại.
Ngay sau tai nạn, chính quyền bang Odisha - nơi có hơn 45 triệu dân, đã tuyên bố 1 ngày quốc tang để tưởng niệm các nạn nhân. Hệ thống vận tải đường sắt bị gián đoạn nghiêm trọng với hàng chục chuyến tàu phải hủy bỏ. Lực lượng cứu hộ, bao gồm quân đội và đội ứng phó thảm họa quốc gia, nhanh chóng được điều động đến hiện trường để thực hiện công tác cứu nạn.
Hình ảnh từ nơi xảy ra thảm họa khiến bất kỳ ai cũng phải bàng hoàng. Những toa tàu lật nhào, nhiều toa bị xé toạc, đồ đạc cá nhân của hành khách vương vãi khắp nơi. Kính cửa sổ vỡ vụn, kim loại rơi rải rác và những mảnh vỡ đầy tang thương. Đáng đau lòng hơn, hàng chục thi thể nằm dọc theo đường ray đã khắc sâu thêm nỗi đau khôn nguôi.
Trong suốt nhiều ngày, hơn 1.000 nhân viên cứu hộ làm việc không ngừng nghỉ, cùng sự hỗ trợ của 115 xe cứu thương và nhiều đơn vị cứu hỏa. Các hành khách sống sót, với lòng nhân ái, đã tự nguyện tham gia cứu những người còn mắc kẹt trong đống đổ nát. Đến ngày 4/6/2023, sau khi đưa toàn bộ thi thể ra khỏi hiện trường, các lực lượng chức năng bắt đầu dọn dẹp để khôi phục tuyến đường sắt huyết mạch này.
Theo thống kê chính thức, thảm họa đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 275 người và khiến khoảng 800 đến 1.000 người bị thương. Đa số nạn nhân là lao động nhập cư, sinh viên và người lao động phổ thông - những con người đang gánh trên vai giấc mơ mưu sinh. Việc xác định danh tính các thi thể gặp vô vàn khó khăn, do nhiều gia đình nạn nhân sống ở những vùng xa xôi, cách hiện trường hàng trăm cây số.
Thậm chí, vài ngày sau vụ tai nạn, khoảng 200 thi thể vẫn chưa được nhận diện. Đưa gia đình các nạn nhân đến Balasore cũng là một thách thức lớn, khi phương tiện giao thông bị hạn chế.
Để hỗ trợ các gia đình, ngành đường sắt Ấn Độ đã tổ chức một chuyến tàu đặc biệt đưa thân nhân từ Kolkata (bang Tây Bengal), cách hiện trường 300km, đến thủ phủ Bhubaneswar của Odisha. Từ đây, xe buýt miễn phí được sắp xếp để đưa họ tới Balasore.
Mặc dù tuyến đường sắt qua Balasore đã hoạt động trở lại, nhưng lưu lượng tàu vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu di chuyển, khiến hành trình của các gia đình thêm phần gian nan, kéo dài nỗi đau và sự chờ đợi mỏi mòn.
Vụ tai nạn kinh hoàng này đã đặt ra những câu hỏi lớn về an toàn của hệ thống đường sắt Ấn Độ, nơi phục vụ hơn 8 tỷ lượt hành khách mỗi năm. Suốt hai thập kỷ qua, Ấn Độ đã nỗ lực nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông, trong đó ngành đường sắt đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế lớn thứ năm thế giới.
Theo New York Times, riêng trong năm tài chính trước đó, chính phủ Ấn Độ đã dành gần 30 tỷ USD để đầu tư vào hệ thống đường sắt, tăng 15% so với năm trước. Tuy nhiên, một báo cáo từ Tổng Kiểm toán Ấn Độ lại chỉ ra rằng ngân sách dành cho việc nâng cấp và bảo trì các tuyến đường ray cùng các biện pháp đảm bảo an toàn quan trọng đã bị cắt giảm. Thậm chí, nhiều khoản tiền được phân bổ cho an toàn đường sắt còn không được sử dụng đúng mục đích.
Đáng chú ý, báo cáo nhấn mạnh rằng phần lớn ngân sách trước đây đều tập trung vào các dự án "không ưu tiên". Một quỹ đặc biệt dành cho cải tiến đầu máy, đường ray và các thành phần thiết yếu đã bị chuyển hướng sang các mục tiêu khác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn vận hành. Thực trạng này không chỉ làm suy yếu hệ thống an toàn mà còn đe dọa làm lu mờ những thành tựu mà ngành đường sắt Ấn Độ đã đạt được trong 20 năm qua.
Thảm họa tại bang Odisha đã làm sống lại ký ức đau buồn về vụ tai nạn đường sắt thảm khốc nhất từng xảy ra tại Ấn Độ vào năm 1999, khiến 285 người thiệt mạng ở Tây Bengal. Kể từ đó, ngành đường sắt nước này đã triển khai nhiều cải tiến như nâng cấp hệ thống tín hiệu, cải thiện cơ sở hạ tầng và giảm thiểu giao lộ không có người gác.
Nhờ những nỗ lực này, số vụ tai nạn lớn giảm từ hơn 300 vụ mỗi năm cách đây hai thập kỷ xuống chỉ còn 22 vụ trong năm tài chính 2020. Các sự cố như trật bánh hay cháy nổ cũng giảm mạnh, từ 336 vụ năm 2003 xuống còn 59 vụ năm 2018. Đặc biệt, hai năm liên tiếp 2020 và 2021 không ghi nhận trường hợp hành khách tử vong, một thành tựu được Thủ tướng Narendra Modi ca ngợi là cột mốc đáng tự hào.
Tuy nhiên, sự tiến bộ này đã bị phủ bóng bởi vụ tai nạn thảm khốc ngày 2/6, khiến toàn bộ hệ thống đường sắt Ấn Độ đứng trước áp lực phải rà soát lại các tiêu chuẩn an toàn.
Bộ trưởng Đường sắt Ấn Độ, ông Ashwini Vaishnaw, cho biết nguyên nhân gây ra lỗi tín hiệu dẫn đến vụ tai nạn vẫn đang được xác minh và hiện chưa rõ là do sai sót của con người hay trục trặc kỹ thuật. Chính phủ đã yêu cầu Cục Điều tra Trung ương (CBI) tiến hành điều tra hình sự để làm rõ trách nhiệm.
Ngay sau thảm kịch, Thủ tướng Narendra Modi đã đến hiện trường bằng trực thăng để gặp gỡ các nạn nhân và gia đình. Ông bày tỏ sự đau buồn sâu sắc và cam kết sẽ xử lý nghiêm minh những cá nhân liên quan. Thủ tướng khẳng định rằng mặc dù không thể mang người đã mất trở lại, nhưng chính phủ sẽ đồng hành cùng các gia đình trong nỗi đau và những ai có lỗi sẽ bị trừng phạt thích đáng.
