'Thi tốt nghiệp THPT như thi bằng lái ô tô, kể cả số người đỗ 100% vẫn cần tổ chức'

TS Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học (Bộ GD-ĐT) cho hay, việc đổi mới kiểm tra, đánh giá cần được thay đổi về mặt nhận thức là để cung cấp thông tin hỗ trợ cho quá trình dạy và học; trong đó hỗ trợ cho người thầy cải tiến quá trình dạy, hỗ trợ cho học trò cải tiến việc học để kết quả, mục tiêu giáo dục tốt hơn.

“Mục tiêu của bài kiểm tra không phải để kiểm tra kiến thức của học sinh, cái chính là kiểm tra xem việc dạy việc học có hiệu quả hay không. Như vậy vai trò của kiểm tra, đánh giá không phải để xếp thứ hạng mà nhằm kiểm tra hiệu quả việc dạy và học”, ông Trí nói.

Ông Trí cho rằng có 2 loại kiểm tra, đánh giá cơ bản là đánh giá theo tiêu chí và đánh giá theo chuẩn. Ông Trí cũng đặt ra trường hợp: “Nếu thi tốt nghiệp THPT đỗ 100% thì có phải tổ chức thi hay không?”. Khá nhiều người nói rằng: " Đỗ 100% thi làm gì?" nhưng ông Trí cho rằng đó là câu trả lời sai.

Theo ông Trí, thi tốt nghiệp cũng tương tự như thi bằng lái xe ô tô, kể cả số người đỗ là 100% vẫn cần tổ chức thi. “Bởi nếu không thi làm sao đảm bảo một người lái xe ra đường đảm bảo an toàn... thi tốt nghiệp THPT cũng như vậy. Những bài thi của các trường đại học sẽ có giá trị là một bài thi theo tiêu chí để chọn lựa học sinh. Còn bài thi tốt nghiệp THPT là bài thi theo chuẩn. Hai cách đánh giá khác nhau với mục tiêu khác nhau. Nhưng các trường đại học có thể lấy luôn bài thi tốt nghiệp làm tiêu chí”, ông Trí nói.

GS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng, cần cẩn trọng bởi nếu không, có thể dẫn đến việc chúng ta “trộn lẫn” nhiệm vụ đánh giá học sinh của cả 3 việc: kiểm tra đánh giá trên lớp; thi tốt nghiệp; thi đại học vào nhau. Sau đó, lấy chuẩn đánh giá vốn của thi đại học áp vào cho bài thi tốt nghiệp, hay cả kiểm tra, đánh giá thường xuyên trên lớp.

“Khi Bộ GD-ĐT đưa ra đề thi minh họa cho kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025, tôi nghĩ nên tiếp cận nó như là một cách đổi mới về cách đánh giá mới ở bài thi chính thức. Còn nếu như ở một số nơi hiện nay, quá hào hứng với định dạng đó và “ốp” nguyên vào cả những bài kiểm tra cuối kỳ ngay từ lớp 10, thậm chí từ lớp 9 rất nguy hiểm. Bởi định dạng đề khi được Bộ GD-ĐT đưa ra nhằm muốn truyền thông điệp nhiều hơn về việc dạy và học nên cởi mở, thay đổi ra sao; không phải là một hình thức đánh giá chuẩn để áp dụng một cách cứng nhắc”, ông Vinh nói.

“Khi chúng ta quá nhìn vào kỳ thi cuối cùng và tất cả các hoạt động đều đi theo kỳ thi đó thì những bài kiểm tra, đánh giá sẽ không cung cấp được nhiều thông tin cho việc học của học sinh, chỉ cũng cấp thông tin cho việc chuẩn bị cho kỳ thi. Điều này rất đáng lo ngại”.

Tại hội thảo, có ý kiến băn khoăn rằng theo chuẩn đầu ra, học sinh phải hoàn thành 3 năng lực chung, 7 năng lực đặc thù và 5 phẩm chất mới được đánh giá hoàn thành chương trình phổ thông 2018. Trong khi đó, kỳ thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 yêu cầu thi 4 môn gồm Toán, Văn và 2 môn tự chọn. “Vậy chúng ta nên đánh giá như thế nào về việc học sinh phải thi tốt nghiệp THPT mới được hoàn thành chương trình phổ thông và cấp bằng tốt nghiệp, liệu có mâu thuẫn?”, vị này nói.

Về điều này, ông Trí cho hay, Nhà nước đưa ra chuẩn chương trình và thi tốt nghiệp THPT chỉ là khâu cuối cùng để cấp bằng. “Thực chất chúng ta còn phải xét cả điểm học bạ THPT, theo dự kiến của Bộ GD-ĐT sẽ tăng lên chiếm 50% trong cách tính điểm xét tốt nghiệp và điều này liên quan đến quá trình dạy học”, ông Trí nói.

GS Lê Anh Vinh cho rằng, nếu đáp ứng được đúng nghĩa việc giúp học sinh đạt được các phẩm chất và năng lực theo chuẩn đầu ra của chương trình phổ thông 2018, việc hoàn thành và có kết quả tốt ở kỳ thi tốt nghiệp THPT chắc chắn không khó với các em. Vì vậy, giáo viên và các trường không nên quá lo lắng về vấn đề này.