Thị trường lao động chao đảo: Người trẻ chọn làm tự do, nhận lương theo ngày

Chen Jun (38 tuổi) từng có công việc ổn định trong ngành thương mại điện tử. Sau nhiều năm làm việc tại Thâm Quyến, anh trở về vùng đồng bằng sông Dương Tử với hy vọng tìm kiếm một cơ hội mới. Nhưng thực tế khắc nghiệt hơn anh tưởng. Công việc trong nhà kho quá vất vả, buộc anh phải nghỉ việc và chuyển đến Songjiang.

Tại đây, Chen nhanh chóng gia nhập thị trường lao động theo ngày – một xu hướng đang bùng nổ tại Trung Quốc. Mỗi ngày, anh có thể làm công việc đóng gói quần áo tại một nhà máy với mức lương 22 NDT/giờ (hơn 77.000 đồng). Nhưng sau một tháng, Chen nhận ra rằng công việc này không hề dễ dàng. Anh thường dành 5-6 tiếng mỗi ngày chỉ để tìm việc, chờ đợi xe đưa đón. Có hôm anh rời nhà lúc 7h sáng và chỉ về sau 23h.

Một công ty môi giới lao động ở Thượng Hải chật kín người đến tìm việc từ trước 6h. Ảnh: Li Kang

Sau khi trừ đi chi phí thuê nhà, ăn uống, thuốc lá và giải trí, thu nhập thực tế còn lại chỉ khoảng 50 NDT/ngày (khoảng 176.000 đồng). Không có bảo hiểm, không có hợp đồng dài hạn tương lai của anh trở nên vô định.

Không chỉ những lao động trung niên như Chen Jun, mà cả những người trẻ cũng đang đổ xô vào mô hình này. Yang (25 tuổi), tốt nghiệp cao đẳng nghề và làm nhân viên kỹ thuật vận hành máy CNC, vẫn tận dụng thời gian rảnh để kiếm thêm thu nhập từ các công việc thời vụ.

Theo thống kê, khoảng 20 triệu lao động tại Trung Quốc đang tham gia thị trường việc làm tự do, thời vụ. Những khu vực như Majuqiao (Bắc Kinh), Songjiang (Thượng Hải), Shiling Town (Quảng Châu), Sanhe Talent Market (Thâm Quyến), tỉnh Hà Nam và An Huy trở thành điểm nóng của thị trường lao động này.

Một công ty môi giới lao động ở Thượng Hải vào sáng sớm. Ảnh: Li Kang

Ban đầu, lao động theo ngày chủ yếu là những người lớn tuổi ở nông thôn, có trình độ học vấn thấp. Nhưng trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng cạnh tranh khốc liệt, lực lượng lao động này đang trẻ hóa nhanh chóng.

Theo Zhang Chenggang, Phó giáo sư tại Khoa Kinh tế Lao động thuộc Đại học Kinh tế và Kinh doanh Thủ đô, có hai lý do chính khiến ngày càng nhiều lao động trẻ lựa chọn công việc tự do:

Kỳ vọng thu nhập cao hơn: Một số người tin rằng công việc tự do giúp họ kiếm nhiều tiền hơn so với công việc toàn thời gian.

Thất bại trong tìm kiếm việc làm ổn định: Nhiều lao động trẻ gặp khó khăn trong việc tìm một công việc có cơ hội thăng tiến, khiến họ phải chấp nhận lao động theo ngày.

Bên cạnh đó, nền kinh tế Trung Quốc sau tái cấu trúc đã thu hẹp một số ngành công nghiệp, khiến nhiều lao động bị đẩy ra khỏi thị trường việc làm chính thức và buộc phải tham gia nền kinh tế tự do.

Zhao Litao, nghiên cứu viên cao cấp của Viện Đông Á (EAI) thuộc Đại học Quốc gia Singapore, nhận định: “Những người trẻ có trình độ học vấn cao ban đầu không muốn làm công việc tạm thời. Nhưng khi số lượng việc làm trí thức giảm và cơ hội thăng tiến ngày càng ít đi, họ buộc phải cạnh tranh với nhóm lao động nhập cư lớn tuổi.”

>> Nhà máy tuyển công nhân chỉ cần biết chữ trình độ 5/12 không yêu cầu bằng cấp, kinh nghiệm

Lao động tự do chờ được nhận lương tại một công ty ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Li Kang

Lao động tự do mang lại sự linh hoạt, nhưng cũng kéo theo nhiều rủi ro. Một trong những vấn đề lớn nhất là viễn cảnh khi đến tuổi nghỉ hưu.

Khác với lao động toàn thời gian, nhóm lao động tự do không có bảo hiểm xã hội hay chế độ lương hưu. Theo chuyên gia Zhao Litao, chính quyền các thành phố lớn không muốn gánh trách nhiệm chu cấp cho họ khi về già. Đồng thời, sau nhiều năm xa quê, những lao động này cũng không còn nằm trong hệ thống hỗ trợ của chính quyền địa phương ở nông thôn.

Để hỗ trợ phần nào, chính quyền một số thành phố đã lập nền tảng cung cấp thông tin tuyển dụng, giúp lao động tiếp cận nhiều cơ hội hơn. Tuy nhiên, về lâu dài nhóm lao động tự do trẻ tuổi vẫn đối mặt với nguy cơ không có chỗ đứng rõ ràng trong xã hội.

Trên thực tế, thị trường lao động theo ngày đang trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống việc làm tại Trung Quốc. Tuy nhiên, liệu đây có phải là xu hướng bền vững hay chỉ là sự lựa chọn bất đắc dĩ?

Đối với những người như Vương Dũng (38 tuổi), mỗi ngày đi làm chỉ là để kiếm tiền ngay lập tức mà không có kế hoạch dài hạn. Nhưng với những lao động trẻ như Yang (25 tuổi), mô hình này có thể là bước đệm để họ tích lũy kinh nghiệm, tìm kiếm cơ hội tốt hơn trong tương lai.

Dù thế nào, một điều rõ ràng là thị trường lao động đang thay đổi nhanh chóng. Khi việc làm ổn định ngày càng khó tiếp cận, lao động trẻ buộc phải thích nghi với mô hình linh hoạt – dù điều đó đồng nghĩa với việc đánh đổi sự an toàn và ổn định lâu dài.

>> TOP 10 nghề 'khát nhân lực' thu nhập lên tới 2,5 tỷ/năm mà không cần bằng đại học